Mother Fucker

11 Αυγούστου 1965. Μέρα εορτασμού της εκατοστής επετείου της κατάργησης της δουλείας στις Ηνωμένες Πολιτείες. Μέρα σύλληψης μιας τριμελούς οικογένειας μαύρων. Μέρα που πυροδότησε βίαιες εξεγέρσεις με απολογισμό 34 νεκρούς, πάνω από 1000 τραυματίες, 4000 συλλήψεις και καταστροφές σε περίπου 1000 κτίρια. Μέρα που ενέπνευσε τη δημιουργία του κόμματος των Μαύρων Πανθήρων από τους Bobby Seale και Huey Newton.

Ο αγώνας των αφροαμερικανών πολιτών ενάντια στον ρατσισμό είχε ήδη ξεκινήσει να παίρνειμεγάλη εμβέλεια. Ομιλίες ανθρώπων, όπως ο Malkolm X, ενθάρρυναν τη μαύρη κοινότητα και πρότασσαν την επαναστατική βία ως απάντηση στην αστυνομική βαρβαρότητα και τον ρατσισμό. Το κόμμα των Μαύρων Πανθήρων ήρθε να ενισχύσει τις θέσεις του Malkolm X και των μαύρων αδελφών του, υποστηρίζοντας πως «η απελευθέρωση της φυλή μας από τα δεσμά των καταπιεστών μας θα έρθει μέσα από την απελευθέρωση όλης της κοινωνίας από τα δεσμά του καπιταλισμού, με επαναστατικές διαδικασίες». Το κόμμα κατάφερε, από την ίδρυση του το 1966 μέχρι και την αυτοδιάλυσή του το 1982, να προσφέρει πολλά στον αγώνα ενάντια στις φυλετικές διακρίσεις και να τραβήξει τα βλέμματα πολλών (λευκών) προσώπων της εξουσίας, όπως ο περιβόητος αρχηγός του FBI J. Edgar Huver, που χαρακτήρισε τους Μαύρους Πάνθηρες ως τη «μεγαλύτερη απειλή για την εσωτερική ασφάλεια της χώρας». Σημαντικότερη κίνηση ήταν η σύνταξη των 10 Σημείων, που εξέφραζαν με ακρίβεια και σαφήνεια τις θέσεις του κόμματος, οι οποίες και στηρίχθηκαν σε κείμενα του Κινέζου ηγέτη Μάο Τσε Τουνγκ και τη μαρξιστική παράδοση.

Οι αγώνες των Μαύρων Πανθήρων επανέρχονται στην κοινή μνήμη αυτή την περίοδο, όταν στην Αμερική, μετά τις δολοφονίες του George Floyd και της Breonna Taylor, το κίνημα Black Lives Matter αναζωπυρώθηκε για τα καλά. Τα λόγια του Malkolm X γίνονται ξανά επίκαιρα. Και διάφορες καλλιτεχνικές δουλειές αναπαράστασης του πόνου που ένιωθε -και δυστυχώς συνεχίζει να νιώθει- η μαύρη κοινότητα έρχονται ξανά στην επιφάνεια. Μία από αυτές είναι και το κόμιξ «Motherfucker» από τον Sylvain Ricard (σενάριο) και τον Guillaume Martinez (σχέδιο).

«Ο λαός στην εξουσία»

Το «Motherfucker» αφηγείται μια ιστορία από το κίνημα των Μαύρων Πανθήρων, τοποθετημένο χρονικά στα τέλη της δεκαετίας του ’60. Πρωταγωνιστής είναι ο Αφροαμερικανός Βέρμοντ Ουάσινγκτον, που ζει με την οικογένειά του στο σπίτι των γονιών του. Ως μέλος των Μαύρων Πανθήρων παραδίδει καθημερινά εφημερίδες του κινήματος στο Γουάτς, μια συνοικία του Λος Άντζελες. Ο πατέρας του αντιτίθεται στις επαναστατικές αντιλήψεις του γιου του, φοβούμενος τη δύναμη των λευκών. Ένας λευκός φίλος του, ο Πιτ, όσο και αν υποστηρίζει τις θέσεις του Βέρμοντ, δεν παίρνει σταθερή θέση απέναντί τους, κάνοντας παράλληλα παρέα με την κοινωνία των προαστίων. Η γυναίκα του, η Άνετ, ανησυχεί για τα παιδιά της και τον σύζυγό της, η ίδια έχει αμφιβολίες για τους σκοπούς του κινήματος και προσπαθεί να κρατήσει τις ισορροπίες στο σπίτι της.

Μέσα από το «Motherfucker» επιχειρείται να γίνει μια ρεαλιστική απεικόνιση της βίας που δέχεται η μαύρη κοινότητα από τους λευκούς προνομιούχους, αλλά και να δοθεί μια γεύση για το τι σημαίνει να είσαι μαύρος σε μια λευκή κοινωνία. Ωστόσο, σκοπός του κόμιξ είναι να αναδείξει και την πολιτική σκοπιά της βίας. Δεν αντιμετωπίζει τον αγώνα των μαύρων μόνο σαν κοινωνικό αγώνα αλλά και σαν αντικαπιταλιστικό. Δεν αντιμετωπίζει τον ρατσισμό των λευκών σαν ένα απλό κοινωνικό φαινόμενο, αλλά σαν ταξικό. Αναδεικνύει τις μαρξιστικές επιρροές των Μαύρων Πανθήρων –το κόμιξ κυριολεκτικά στο δεύτερο καρέ του απεικονίζει ένα πορτρέτο του Μαρξ.

«Είναι θέμα αρχής…»

Το κόμιξ μεταφέρεται από τα γραφεία των Μαύρων Πανθήρων στα μπαρ «αποκλειστικά για λευκούς». Από τους δρόμους όπου διαδηλώσεις του κινήματος κόβονται από μπάτσους, σε δρόμους που επειδή κάποιος δεν γουστάρει τη φάτσα ενός μαύρου πολίτη, ξαφνικά έχει το δικαίωμα να του ασκεί βία. Επιμένει στο να μας παρουσιάζει την καθημερινότητα αυτών των ανθρώπων, να μας εισάγει στους αγώνες τους. Και τα καταφέρνει εκπληκτικά μέσα από την δομή των 10 κεφαλαίων ‒κάθε κεφάλαιο αποτελεί και ένα σημείο από τη Διακήρυξη των 10 Σημείων.

Ο πρωταγωνιστής του κόμιξ Βέρμοντ Ουάσινγκτον (όνομα σαφώς ειρωνικό, αφού το Βέρμοντ είναι η πρώτη πολιτεία που προσχώρησε στην ένωση των 13 ιδρυτικών πολιτειών και ο Ουάσινγκτον ήταν ο πρώτος πρόεδρος των ΗΠΑ) μας οδηγεί καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας, καθώς κινούμαστε διαρκώς γύρω από τις αποφάσεις του, τις συναναστροφές του και τις σκέψεις του. Πρόκειται για ένα ηθικό άτομο, που βάζει την αξιοπρέπεια πάνω από όλα. Δεν δέχεται να σκύψει το κεφάλι σε κανένα λευκό αφεντικό, είναι έντιμος και τοποθετεί τον αγώνα πάνω από τον εαυτό του. Όποτε είναι ανάγκη θα αναλάβει δράση και όποτε χρειαστεί θα ενεργήσει βάσει λογικής.

«Πρόκειται για έναν αγώνα ταξικό»

Το σενάριο του Sylvain Ricard, αν και αποτελεί προϊόν μυθοπλασίας, δεν νιώθεις ούτε στιγμή πως υπερβάλλει. Ενσωματώνοντας πότε αληθινά συμβάντα από διάφορες μαρτυρίες ατόμων εκείνης της περιόδου και πότε φανταστικά, καταφέρνει να σε βάλει τόσο στο κόσμο όσο και στους χαρακτήρες του κόμιξ. Επιπροσθέτως, έχει πολύ έξυπνα τοποθετήσει στην πλοκή διάφορες φιγούρες από την ιστορία των Μαύρων Πανθήρων. Σαφή παραδείγματα ο Fred Hampton και ο Bobby Hutton, δύο από τα πιο λαμπρά τους μέλη. Εύστοχη επίσης η επιλογή του τίτλου, αφού Motherfucker είναι ο όρος που δίνεται στα μέλη του κινήματος.

Οι διάλογοι είναι γεμάτοι συναίσθημα, ενώ το σχέδιο του Martinez εστιάζει στην εκφραστικότητα των προσώπων των χαρακτήρων. Το δίδυμο Ricard-Martinez δημιουργούν μια ιδιαίτερη ατμόσφαιρα μέσα από τα γκρίζα καρέ. Η ροή του κόμιξ, αν και σε μέρη κάνει κάποιες παύσεις, δεν αποπροσανατολίζει ποτέ τον αναγνώστη από την ιστορία και πάντα τον κρατάει ενεργό.

Εν κατακλείδι, μιλάμε για ένα συνταρακτικό κόμιξ, ειδικά αφιερωμένο στους Μαύρους Πάνθηρες και τον αγώνα τους. Το κόμιξ ξεκινάει όπως κλείνει, δίχως τίποτα ουσιαστικό να έχει αλλάξει στην αντίληψη της λευκής «κοινωνίας». Είναι λοιπόν αυτό ένα έναυσμα ώστε να αναλάβουμε επιτέλους ενεργό δράση απέναντι στο –ακόμα επίκαιρο- θέμα του ρατσισμού. Και πάντα να θυμόμαστε τις ταξικές ρίζες του.

Το κόμιξ «Motherfucker» κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις ΚΨΜ

Επισκεφτείτε το ηλεκτρονικό μας βιβλιοπωλείο: