Scary Tales

Τα παραμύθια έπαιζαν και παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της προσωπικότητας ενός παιδιού, αφού πάντα όταν συζητάμε για παραμύθια, συζητάμε και για τα ηθικά μηνύματα πίσω από αυτά. Ωστόσο, αυτή η εξιδανικευμένη εικόνα που υπάρχει για αυτά συνήθως «κλείνει τα μάτια» και δεν επιτρέπει μια ουσιαστική κριτική τους. Πολλά παραμύθια έχουν μεταφερθεί σε κόμιξ, ως επί το πλείστον αυτούσια, δίχως κάποιες διαφορές από το πρωτότυπο. Άλλες φορές, έχουμε δει μεταφορές–παρωδίες, που προσπαθούν να αναδείξουν διαφορετικές πτυχές των παραμυθιών, ασκώντας κριτική σε αυτά και ουσιαστικά γελοιοποιώντας τα.

Το «Scary Tales» του Πάνου Ζάχαρη είναι ένα έργο–κριτική στους παιδικούς μύθους, που έκανε την πρώτη του εμφάνιση μέσα από το ένθετο «Καρέ Καρέ» της Εφημερίδας των Συντακτών. Το «Καρέ Καρέ» προκάλεσε μεγάλη εντύπωση και βραβεύτηκε στα Ελληνικά Βραβεία Κόμιξ του 2019 ως το καλύτερο ένθετο. Επόμενο ήταν λοιπόν οι εκδόσεις Jemma Press να βγάλουν σε άλμπουμ ένα μεγάλο μέρος από τα δημοσιευθέντα στριπάκια…

Παράλληλα νοήματα

Ο Πάνος Ζάχαρης είναι από τους δημιουργούς που, αν και ξέρεις τι περίπου πρόκειται να πάρεις, πάντα σε εκπλήσσει ευχάριστα. Είναι η πολιτική και ιστορική πλευρά που έχουν οι δουλειές του ‒οι οποίες είναι αρκετά πιο εμφανείς στη προηγούμενη δουλειά του «The Working Dead»‒ που πάντα θα φέρνουν στο προσκήνιο σοβαρά πολιτικά θέματα προς συζήτηση και προς απεικόνιση σε κόμιξ. Ο Ζάχαρης, μέσα από την πολιτική γελοιογραφία του, δημιουργεί στον αναγνώστη ένα αίσθημα αφύπνισης, ή ακόμα και ένα αίσθημα ευθύνης, προς τα εγκλήματα, τα λάθη, την αδικία που χαρακτηρίζουν τη σημερινή κοινωνία.

Στο «Scary Tales» βάζει ως κεντρικό άξονα τα παραμύθια, τους παιδικούς μύθους, που τόσο καλά γνωρίζαμε ως μικροί. Μέσα από τα στριπ του, ο Ζάχαρης επιχειρεί να μας δείξει ένα άλλο νόημα πίσω από αυτό που βλέπαμε μικροί με την παιδική μας αφέλεια. Πλέον, τα παραμύθια παίρνουν μια πολιτική χροιά. Χρησιμοποιώντας διάφορους αναχρονισμούς, επιχειρεί να τα εκσυγχρονίσει και να δώσει αξία στα παρερμηνευμένα νοήματα, σπάζοντας έτσι κατά κάποιο τρόπο το ταμπού πως τα παραμύθια αποτελούν ιερά και ανέγγιχτα κείμενα. Είναι στη φύση των ιστοριών που μας έλεγε όταν ήμασταν μικροί η γιαγιά μας, να κρύβονται πολλά άλλα νοήματα. Και τελικά έγινε το κίνητρο- όπως φαίνεται- του Ζάχαρη να τα απεικονίσει.

Παράδοση και νεωτερικότητα

Από την Κοκκινοσκουφίτσα στον Τζακ και την φασολιά, στο κορίτσι με τα σπίρτα, στα τρία γουρουνάκια, στον λαγό και την χελώνα, στο Ασχημόπαπο κλπ, κλπ, ανασύρονται ιστορίες με διάφορα παράδοξα, διάφορους αναχρονισμούς, πολιτικές νύξεις. Είναι αυτές οι αφηγήσεις που ακολουθούν άλλες γνωστές «μετατροπές» φημισμένων έργων, όπως έκανε ο Robert Sikoryak ή o Gary Panter και τώρα έρχεται να συμβάλλει σε αυτές και ο Ζάχαρης.

Αν έπρεπε να δώσουμε ένα χαρακτηρισμό για το τι είναι τελικά το «Scary Tales», κάποιος θα έλεγε πως κατατάσσεται στις παρωδίες. Μια ενδιαφέρουσα πτυχή τους είναι αυτή που καταγράφει και ο Γιάννης Κουκουλάς στην εισαγωγή του, η οποία και αντιπροσωπεύει απόλυτα το πνεύμα του κόμιξ. Συγκεκριμένα, αναφέρει ότι: «Στις μεταμυθοπλαστικές διακείμενες αφηγήσεις της σύγχρονης εποχής, η παρωδία αποκαθηλώνει τα τοτέμ όχι για να τα βανδαλίσει, αλλά για να επικαιροποιήσει και να ανανεώσει την μορφή και το περιεχόμενό  τους. Όχι για να επαυξήσει τις πολιτικά στρατευμένες θεωρίες του τέλους των μεγάλων αφηγήσεων που προπαγανδίζουν την άνευ όρων συνθηκολόγηση με την κατάσταση των πραγμάτων, αλλά για να σκουπίσει τα δάκρυα γι’ αυτό το τέλος και να τονίσει την ανάγκη μιας νέας αρχής πολύχρωμων, πολύσημων και πολυεπίπεδων αφηγήσεων».

Δεν πρόκειται για παρωδίες με την απλή έννοια. Είναι παρωδίες με ψυχή, που με μερικές θα γελάσεις, ενώ στις περισσότερες θα δακρύσεις… Ιστορίες μέσα από τρία- ή και λιγότερα μερικές φορές- καρέ, που αποδίδουν το κοινωνικό στάτους της εποχής των παραμυθιών και δυστυχώς μοιάζουν πιο επίκαιρα από ποτέ…

Το κόμικς Scary Tales του Πάνου Ζάχαρη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Jemma Press.

Επισκεφτείτε το ηλεκτρονικό μας βιβλιοπωλείο: