Τι είναι η «Επιχείρηση Αρετή»; Ποια ήταν η αντιμετώπιση των τρανς που άραζαν ή εργάζονταν στην λεωφόρο Συγγρού στα τέλη της δεκαετίας του 1970; Πως τις αντιμετώπιζε κομμάτι των περίοικων, ο τύπος και η αστυνομία; Προφανώς δεν είναι ένα ερώτημα που μπορεί να απαντηθεί με ένα άρθρο. Εξάλλου ακόμα και δεξιές-συντηρητικές εφημερίδες είχαν μεταξύ τους διαφορετική προσέγγιση. Για παράδειγμα η εφημερίδα Ακρόπολις είναι πάντα κάπως στρογγυλεμένη στις διατυπώσεις της και δίνει συχνά χώρο και βήμα σε εκπροσώπους της τότε τρανς κοινότητας.

Το ίδιο, καθόλου δεν συμβαίνει, με την εφημερίδα «Τα Νέα». Η εφημερίδα αυτή στα τέλη των 70’s δείχνει να είναι εντελώς οκ με την «Επιχείρηση Αρετή». Με τα πογκρόμ δηλαδή που οργανώνουν οι κάτοικοι της περιοχής της Συγγρού εναντίον της τρανς κοινότητας.   

«Τα Νέα» στις 18 Αυγούστου 1977

«Στη Συγγρού οι περίοικοι αποφάσισαν να καθαρίσουν την περιοχή». Αυτός είναι ένας από τους υποτίτλους που συνοδεύει το ρεπορτάζ της εφημερίδας «Τα Νέα» στις 18 Αυγούστου 1977.  Θέμα του η «Επιχείρηση Αρετή». Σκοπός να ενημερώσει τους αναγνώστες για το πως η περιοχή καταδυναστεύεται από τους «θλιβερούς τραβεστί»…

Στην οδό Σαρωνικού, στην Δοϊράνης, στην Σπάρτης, στην Μεγίστης, στην Σωκράτους, παντού σε ολόκληρη την περιοχή, οι μάνες μαζεύουν και κλείνουν νωρίς τα παιδιά τους στα σπίτια γιατί τα βράδια έξω από την πόρτα τους κάνουν πιάτσα οι ανώμαλοι. Χρόνια τώρα. Κάθε βράδυ, τα ίδια και τα ίδια. Γνωστή η πληγή. Αβάστακτη των νοικοκυραίων η ντροπή. Η «δυσοσμία» τους πνίγει.

Και αφού η Πολιτεία δεν κάνει τίποτα να τους απαλλάξει ξεσηκώθηκαν. Συγκρότησαν ομάδες. Οπλίστηκαν με ρόπαλα και βγήκαν από τα σπίτια τους να καθαρίσουν μόνοι τους τον τόπο απ’ την βρωμιά. Να λύσουν την απαράδεκτη πολιορκία.

Η «ομάδα περιφρούρησης» ξυλοκόπησε άγρια τους επιβάτες δυο αυτοκινήτων

Η «Επιχείρηση Αρετή» έχει έναν προφανή συμβολισμό στο όνομα της που δεν είναι άλλος από την βία και το λιντσάρισμα. Το ρεπορτάζ συνεχίζει με τις σχετικές περιγραφές:

Τις προάλλες η «ομάδα περιφρούρησης» της περιοχής που την αποτέλεσαν καμιά δεκαριά άτομα, ξυλοκόπησε άγρια τους επιβάτες δυο αυτοκινήτων, που ήταν σταματημένα σ’ ένα μεγάλο οικόπεδο της οδού Σπάρτης.  Η αγανάκτηση, τους όπλισε με πέτρες. Τσάκισαν τα τζάμια των αυτοκινήτων και οι «τραβεστί» με τους γαμπρούς τα χρειάστηκαν. Οι προστάτες πιο πέρα δεν τόλμησαν να ζυγώσουν. Από τότε δεν ξαναπάτησαν στο οικόπεδο.

Δεν είμαστε εναντίον των ομοφυλόφιλων. Ας κάνουν ότι τους ευχαριστεί

Η τυπική αποστροφή «δεν έχω πρόβλημα με τους ομοφυλόφιλους, έχω και φίλους ομοφυλόφιλους, στο κρεβάτι τους ας κάνουν ότι θέλουν» φαίνεται να βγαίνει από τα βάθη των ελληνικών 70’s. Συγχρόνως μοιάζει να είναι κάτι σαν διακηρυκτική αρχή για την «Επιχείρηση Αρετή».

«Φτιάξαμε την ομάδα –υποστηρίζουν οι γείτονες- για να απαλλαγούμε από την ζούγκλα. Άλλος τρόπος δεν υπάρχει. Η αστυνομία δεν μπορεί να μας προστατέψει και το κακό παράγινε. Σε λίγο δεν θα διστάσουν να αναζητήσουν ερωτική φωλιά μέσα στα ίδια μας τα σπίτια. Δεν είμαστε εναντίον των ομοφυλόφιλων. Ας κάνουν ότι τους ευχαριστεί. Όμως όχι μέσα στα πόδια μας. Έχουμε μικρά παιδιά. Έχουμε γυναίκες και αδερφές. Μας πνίγουν.»

Όπου η «Επιχείρηση Αρετή» φτάνει μέχρι το Παλιό Φάληρο

Ένα Σάββατο βράδυ πριν τρεις εβδομάδες, η ομάδα των γειτόνων κυνήγησε, μέχρι την αεροπορική βάση του Παλιού Φαλήρου, πέντε ομοφυλόφιλους που κραύγαζαν υστερικά. Οι «τραβεστί» διέφυγαν με δυο αυτοκίνητα που οδηγούσαν προστάτες.   

Πριν δέκα μέρες ένας ομοφυλόφιλος, που ακούσει στο όνομα Λάσκαρη, είχε άσχημα μπλεξίματα. Έπεσε στα χέρια δυο γειτόνων και κινδύνευσε πραγματικά. Τον έριξαν μέσα σε μια οικοδομή και του έσκισαν τα γυναικεία ρούχα. 

Άλλο περιστατικό: Η «Μάρθα», ένας χοντρός «τραβεστί» με περούκα ξανθιά κι αξύριστο πρόσωπο, βγήκε ξαφνικά στη μέση της λεωφόρου Συγγρού και παραλίγο να τον τσακίσουν τα αυτοκίνητα. Τον κυνηγούσαν οι γείτονες.

Η «Έλενα» έφυγε κάποια νύχτα από την πιάτσα πλημμυρισμένος στα αίματα

Η «Έλενα», ο μελαχρινός νέος με το μίνι φόρεμα, έφυγε κάποια νύχτα από την πιάτσα πλημμυρισμένος στα αίματα. Χτύπησε άσχημα στο γυμνό γόνατο του, όταν τον έσπρωξαν κι έπεσε στο πλακόστρωτο πεζοδρόμιο της οδού Μεγίστης. 

Όπου ο ρεπόρτερ των Νέων Γιώργος Κοντοβάς συμμετέχει σε ομάδα περιφρούρησης

Προχθές τα μεσάνυχτα, πήγα στο στέκι του Χρυσάκη. Είχα την πληροφορία ότι η ομάδα θα δρούσε. Σταμάτησα μπροστά στο περίπτερο της οδού Σαρωνικού. Το περίπτερο είναι πάντα ανοιχτό. Ειδικά τη νύχτα.

Αποτελεί το «γνωστό μέρος». Το στέκι όπου κλείνουν τα ραντεβού, οι ομοφυλόφιλοι, οι γαμπροί και οι προστάτες. Έχει και τηλέφωνο στη διάθεση τους. Ο περιπτεράς είναι γνωστός τους. Τον ρώτησα:

«Ξέρετε κύριε, υπάρχουν χίλια παράπονα από τους γείτονες ότι εσείς είστε η αιτία που μαζεύονται οι ομοφυλόφιλοι στην περιοχή. Αληθεύει;»

Εξαγριώθηκε. Ήταν πιωμένος. Φώναζε και έβριζε χυδαία. Τον άκουσα να μονολογεί:

«Τι με νοιάζει εμένα η τιμή της γειτονιάς. Το ψωμί μου βγάνω… Άει στο διάολο».

Ένας παλιός πολιτικός κρατούμενος

Το ενδιαφέρον είναι ότι για να νομιμοποιήσουν την «Επιχείρηση Αρετή», τα Νέα επιστρατεύουν μέχρι και «παλιούς πολιτικούς κρατούμενους»:

Μπήκα στ’ αυτοκίνητο και περίμενα. Είχα μαζί μου ένα μικρό φωτογράφο. Τον Πέτρο. Σε λίγο ήρθε και με συνάντησε ένας μεσόκοπος γείτονας. Παλιός πολιτικός κρατούμενος. Το ‘λεγε η καρδιά του.

«Έκανες άσχημα που ήρθες μονάχος, μου είπε. Έπρεπε να πάρεις τα μέτρα σου. Οι προστάτες είναι αδίσταχτοι».

Μπήκε μαζί μου στο αυτοκίνητο. Εκείνη την στιγμή ήρθαν στο περίπτερο τρεις ομοφυλόφιλοι. Έμοιαζαν καταπληκτικά με γυναίκες. Ο γείτονας με πληροφόρησε:

«Αυτός που βλέπεις είναι η Λάσκαρη. Ο άλλος η Τούλα. Τον χοντρό δεν τον ξέρω…»

Στο στέκι άρχισαν να καταφτάνουν και οι προστάτες. Πρώτα τρεις τέσσερις νεαροί, που ξεφύτρωσαν ξαφνικά μέσα στη νύχτα. Ύστερα σταμάτησε ένα άσπρο αυτοκίνητο. Ύστερα ένα άλλο.  

Το φλας του Πέτρου άστραψε μεσ’ τη νύχτα

Η «Λάσκαρη», τους έκανε νόημα να περιμένουν μισό λεπτό μέχρι να τελειώσει κάποιο τηλεφώνημα. Το φλας του Πέτρου άστραψε μεσ’ τη νύχτα. Η «Τούλα» εξαγριώθηκε. Άρπαξε μια μεγάλη πέτρα και κινήθηκε απειλητικά προς το μέρος του.

«Θα σε σκίσω, Δώσ’ μου το φιλμ…»

Μαζί του και οι προστάτες. Δεν ήξερα τι να κάνω. Όμως ο γείτονας μπήκε στη μέση ψύχραιμα και προστάτεψε τον μικρό.

«Άφησε τον ήσυχο. Είναι φωτορεπόρτερ. Θα σας περάσει στις εφημερίδες.»

Κάποιος απ’ τους περίοικους ειδοποίησε το «100». Ήρθε πάνω στην ώρα. 

Οι προστάτες μπήκαν στ’ αυτοκίνητα κι’ έφυγαν βιαστικά. Όμως ένας αστυφύλακας πρόλαβε κι’ έπιασε δυο από τους «τραβεστί». Την «Τούλα» και τον χοντρό. Μέσα από το περιπολικό ο χοντρός στρίγγλιζε:

«Μη βγάζετε φωτογραφίες. Έχω την μάνα με καρδιά. Δεν θέλω να πάθει τίποτε.»

Του ζήτησα να μου μιλήσει. Εκνευρισμένος μου απάντησε:

«Με λένε Ρομπέρτα. Ντύνομαι γυναίκα εφτά χρόνια τώρα. Όμως δεν συχνάζω στην Συγγρού. Όταν θέλω παρέα πηγαίνω στο εξωτερικό και βρίσκω εύκολα στα μπαρ των ομοφυλόφιλων που υπάρχουν. Απόψε ήρθα εδώ να πάρω τις φίλες μου να πάμε στα μπουζούκια…»

Η ξενάγηση και η παρακολούθηση

Όταν έφυγε το περιπολικό, επιχείρησα να κάνω ρεπορτάζ στην περιοχή. Ο γείτονας θέλησε να με ξεναγήσει. Πήγαμε στην αλάνα και στ’ άλλα στέκια. Σε μια στιγμή μέσα από το καθρεφτάκι είδα να με παρακολουθούν δυο αυτοκίνητα. Ένα κόκκινο και ένα άσπρο, μέτρο-μέτρο.

Όταν φρενάριζα, σταμάταγαν κι αυτά. Έστριβα κι έστριβαν και εκείνα. Σε κάποιο σκοτεινό σημείο της οδού Μεγίστης, προσπάθησαν να με βάλουν στη μέση. Πρόλαβα και βγήκα στη Συγγρού. Με ακολούθησαν.

Κοντά στο Ευγενίδειο Ίδρυμα ήταν σταματημένο ένα περιπολικό. Καβάλησα το διάζωμα της λεωφόρου και πέρασα απέναντι. Ζήτησα από τους αστυνομικούς να με προστατέψουν από τους «προστάτες». Κράτησαν τα στοιχεία των αυτοκινήτων που τους έδωσα και μπλοκάρισαν τα γύρω στενά. Λίγα λεπτά αργότερα τους εντόπισαν.

Τους οδήγησαν στο ΛΓ’ αστυνομικό τμήμα. Πήγα και γώ μαζί τους. Ήταν έξι νεαροί. Δικαιολογήθηκαν ότι με παρακολουθούν για να δουν πως γίνεται ένα ρεπορτάζ.

Όταν έφυγα γύρω στις 3, τα ξημερώματα, ξαναπέρασα από του Χρυσάκη. Δυο ομοφυλόφιλοι στεκόταν στο πεζοδρόμιο. Τρεις άλλοι ήταν μέσα σε ένα σταματημένο ταξί. Μου έκαναν άσχημες χειρονομίες και μ’ απειλούσαν. Μπροστά στο περίπτερο στεκόταν ξανά οι προστάτες. Μαζί τους περίμεναν και οι γαμπροί.

Πνιγμένη ξανά η γειτονιά περίμενε καρτερικά το χάραμα για να αναπνεύσει. Προχθές η «ομάδα περιφρούρησης» δεν έδρασε…   

Διαβάστε:

Ιστορίες του δικαστικού και αστυνομικού ρεπορτάζ της διετίας στο ηλεκτρονικό μας περιοδικό: Μεταπολιτευτικό crime non fiction

Διαβάστε:

Ιστορίες του δικαστικού και αστυνομικού ρεπορτάζ της διετίας 1977-1979 στο βιβλιαράκι: Ο βίος και η πολιτεία του πρωθυπουργού της Ελλάδας Κωνσταντίνου Καραμανλή τη διετία 1977-1979.