Με τον όρο «Δίκη των έξ» έχει καταγραφεί στην ελληνική ιστορία η δίκη ενώπιον έκτακτου στρατοδικείου στο οποίο παραπέμφθηκαν από την Επαναστατική Επιτροπή που είχε αναλάβει την εξουσία με την επανάσταση του 1922 για να τιμωρηθούν οι θεωρούμενοι ως υπεύθυνοι για τις συνέπειες της Μικρασιατικής εκστρατείας, κοινώς για τη Μικρασιατική Καταστροφή: Γεώργιος Χατζανέστης, διοικητής της στρατιάς της Μικράς Ασίας, Δημήτριος Γούναρης, πρώην πρωθυπουργός, Μιχαήλ Γούδας, υποναύαρχος και πρώην υπουργός, Ξενοφών Στρατηγός, υποστράτηγος και πρώην υπουργός, Νικόλαος Στράτος, πρώην πρωθυπουργός, Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης, πρώην πρωθυπουργός, Νικόλαος Θεοτόκης και Γεώργιος Μπαλτατζής, υπουργοί επί των στρατιωτικών και εξωτερικών στην κυβέρνηση Γούναρη αντίστοιχα.
Αν και οι κατηγορούμενοι ήταν οκτώ, η ονομασία «δίκη των έξι» δόθηκε λόγω των έξι εκτελέσεων που τελικώς αποφασίστηκαν και πραγματοποιήθηκαν την ίδια ημέρα στην περιοχή του Γουδή.
Στις 31 Οκτωβρίου 1922 συνήλθε το έκτακτο στρατοδικείο στο κτίριο της Παλαιάς Βουλής. Πρόεδρος του στρατοδικείου ορίστηκε ο Αλέξανδρος Οθωναίος, αναπληρωτής πρόεδρος ο υποναύαρχος Κωνσταντίνος Βούλγαρης και μέλη του οι συνταγματάρχες Δημοσθένης Φλωριάς, Θεόδωρος Χαβίνης, Ανδρέας Παναγιωτόπουλος, ο πλοίαρχος Ιωάννης Γιαννηκώστας, ο αντισυνταγματάρχης Κωνσταντίνος Μαμούρης, ο στρατιωτικός δικαστικός σύμβουλος β΄τάξεως Κωνσταντίνος Τσερούλης, ο αντιπλοίαρχος Κωνσταντίνος Φραγκόπουλος, οι ταγματάρχες Ν. Βαμβακόπουλος και Χ. Γραβάνης και ο λοχαγός Ανδρέας Κατσαράκης. Αναπληρωματικά μέλη ορίστηκαν οι Μιχαήλ Ζωγράφος, Λεωνίδας Κανάρης, Γεώργιος Σκανδάλης, Βασίλης Τζιότζιος, Αθανάσιος Ζάγκας, Θεόδωρος Βουτσαράς, Πλούτ. Χαλόφτης και Βύρων Καραπαναγιώτης. Επαναστατικοί επίτροποι διορίστηκαν ο αρεοπαγίτης Κωνσταντίνος Γεωργιάδης, οι συνταγματάρχες Νικόλαος Ζουρίδης και Νεόκοσμος Γρηγοριάδης και γραμματέας του δικαστηρίου ο Ιωάννης Πεπονής. Συνήγοροι υπεράσπισης ήταν οι Αναστάσιος Παπαληγούρας για τους Πρωτοπαπαδάκη και Μπαλτατζή, Κωνσταντίνος Τσουκαλάς για τους Γούναρη, Στράτο και Χατζανέστη, Σ. Σωτηριάδης για τον Γούδα, Οικονομίδης για τον Στρατηγό, Αριστοτέλης Ρωμανός για τον Θεοτόκη, Δουκάκης για τον Χατζανέστη ενώ οι Νοταράς και Πολίτης συμμετείχαν στην υπερασπιστική ομάδα.
Η διαδικασία ξεκίνησε με την κατάθεση των δώδεκα μαρτύρων κατηγορίας μεταξύ των οποίων ήταν οι Αναστάσιος Παπούλας, Μ. Πάσσαρης, Π. Σουμίλας, Γ. Σπυρίδωνος, Μιλτιάδης Κοιμήσης, Θεόδωρος Σκυλακάκης, Κ. Κανελλόπουλος, Λεωνίδας Σπαής, Αναστάσιος Βενετσανόπουλος, Γεώργιος Δημητρίου Ράλλης, Φωκίων Νέγρης και Κωνσταντίνος Ρέντης. Μεταξύ των μαρτύρων υπεράσπισης ήταν οι Νικόλαος Ρίζος-Ραγκαβής, ο Παναγιώτης Παναγάκος και ο Κωνσταντίνος Ζαβιτσάνος.
Η δίκη ολοκληρώθηκε στις 15 Νοεμβρίου 1922 με την απόφαση και εκτέλεση της καταδίκης των έξι σε θάνατο.
Επίσημος σκιτσογράφος της δίκης ήταν ο Περικλής Βυζάντιος ωστόσο έπειτα από κοπιώδη αρχειακή έρευνα κατάφερα να αποθησαυρίσω 110 σκίτσα του δικαστικού σκιτσορεπορτάζ πέντε εφημερίδων της εποχής και συγκεκριμένα του «Έθνος», του «Εμπρός», της «Εσπερινής», της «Πατρίς» και της «Πολιτείας».
Ολόκληρη η συλλογή θα αποτελέσει το τρίτο βιβλιαράκι της σχετικής σειράς του red n’ noir με αντικείμενο το δικαστικού σκιτσορεπορτάζ. Εδώ προδημοσιεύω 22 ενδεικτικά σκίτσα.
22 σκίτσα του δικαστικού σκιτσορεπορτάζ της «Δίκης των εξ»
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
