Αλμπέρτο Προυνέτι

Ο Αλμπέρτο Προυνέτι συγγραφέας μιας τριλογίας «working class λογοτεχνίας» ξεκίνησε με αφετηρία τον «Αμίαντο» και συνέχισε με το «108 Μέτρα». Στην Ελλάδα το τρίτο μέρος δεν έχει κυκλοφορήσει ακόμη. Οπότε θα αρκεστούμε (προς το παρών) να γράψουμε δυο λόγια γι’ αυτά τα δυο εξαιρετικά έργα του.

Ο συγγραφέας γεννήθηκε στο Πιομπίνο της Ιταλίας το 1973. Είναι γνήσιο τέκνο της εργατικής τάξης της γείτονος χώρας. Μεγαλώνει σε ένα σπίτι που το μεροκάματο, ο ιδρώτας, το ποδόσφαιρο και τα γαμωσταυρίδια βρίσκονται στο ρεπερτόριο σε καθημερινή βάση.

Στο βιβλίο «Αμίαντος», που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις Ακυβέρνητες Πολιτείες, ο Προυνέτι αφηγείται μέσω αναμνήσεων, την ζωή του πατέρα του, Ρενάτο. Σε ολόκληρο το βιβλίο υποβόσκει ένα έντονο συγκινησιακό κλίμα. Άλλοτε διανθίζεται με εξαιρετικές και αναζωογονητικές δόσεις χιούμορ και άλλοτε κορυφώνεται με εντάσεις οι οποίες απορρέουν από την αδικία και την εκμετάλλευση που υφίσταται η εργατική τάξη. Προσοχή! Η ιστορία δεν ολισθαίνει ούτε μια σελίδα προς την μεμψιμοιρία και την λύπηση. Τα βάσανα των εργατών μέσα από το πρόσωπο του πατέρα του συγγραφέα γίνονται αντικείμενο περήφανων συζητήσεων σε μπυραρίες και γήπεδα. Η αφήγηση του Αλμπέρτο ξεκινά από την παιδική του ηλικία μέσα σε εγκαταλελειμμένα εργοστάσια, παίζοντας μπάλα και μαθαίνοντας έναν προλεταριακό κώδικα ζωής.

Ο πατέρας του Αλμπέρτο Προυνέτι και ο «Αμίαντος»

Ο Ρενάτο λοιπόν (πατέρας του συγγραφέα) ξεκινά να εργάζεται σε ηλικία δεκατεσσάρων ετών ως ηλεκτροκολλητής. Η δουλειά του αυτή μοιάζει με μια συνεχή αναμέτρηση με τον θάνατο που παραμονεύει καθώς οι σπίθες πετάγονται δυο βήματα από τις γιγαντιαίες δεξαμενές πετρελαίου. Κι όμως ο εμφανής θάνατος δεν είναι τόσο επικίνδυνος όσο εκείνος που φωλιάζει αργά και απροειδοποίητα στα πνευμόνια του Ρενάτο που εισπνέει ψευδάργυρο, μόλυβδο και χωρίς φυσικά να το καταλάβει αμίαντο.

Με την πρόοδο των σελίδων ανακαλύπτουμε την γραμμή παραγωγής στην Ιταλία. Στα χρόνια που η ανθρώπινη ζωή κόστιζε σαφώς λιγότερο. Ακριβώς όπως και σήμερα δηλαδή. Όσο οι σελίδες περνούν η αόρατη ζυγαριά των συναισθημάτων γέρνει προς τη συγκίνηση και την οργή.

Αν ο «Αμίαντος» προβαλλόταν στη μεγάλη οθόνη ενός σινεμά, σίγουρα τα ερωτευμένα ζευγάρια που θα το παρακολουθούσαν θα είχαν ροζιασμένα χέρια από τις χειρωνακτικές εργασίες που θα τους σακάτευαν μέρα με τη μέρα. Ίσως να έβηχαν κιόλας. Με εκείνο τον παχύ και απόκοσμο ήχο που προέρχεται από τα σωθικά σου. Δεν γνωρίζω αν ο Κεν Λόουτς είχε διαβάσει τον «Αμίαντο». Αν δεν το είχε κάνει μπόρεσε να το μεταφέρει εξαιρετικά στον κινηματογράφο. Τουλάχιστον ως προς το συγκινησιακό φορτίο που κουβαλά στην ταινία του «Sorry We Missed You».

Τα 108 Μέτρα του Αλπέρτο Προυνέτι

Κι αν στον Αμίαντο o Προυνέτι καταπιάνεται με την ιστορία του εργάτη πατέρα του στο 108 Μέτρα που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Απρόβλεπτες γίνεται ο ίδιος αφηγητής των καμωμάτων της εργατικής τάξης όπως ο ίδιο την βιώνει.

Μετανάστης στο Ηνωμένο Βασίλειο, προσπαθεί να σπουδάσει ενώ παράλληλα κάνει σκατοδουλειές του ποδαριού που τοποθετούνται στον απόπατο της κοινωνικής πυραμίδας. Κυριολεκτικά! Καθώς ο συγγραφέας καλείται μεταξύ άλλων να ξεβουλώνει λεκάνες και τουαλέτες. Το περίφημο σλόγκαν «Ορκίστηκα. Ο Θεός να φυλάει τη Βασίλισσα. Και όποιος στο Βασίλειο ζυγώσει, τον καμπινέ ας ξεβουλώσει» που δεσπόζει στο βιβλίο αποτελεί μια κατάθεση ψυχής.

Συνοδοιπόροι του σε αυτό το λογοτεχνικό ταξίδι είναι οι συνάδελφοι του. Ένα γεροντοπρεζάκι βγαλμένο από σελίδες του Στήβενσον, ένας ξεβουλωτής καμπινέδων ερωτευμένος με την όπερα και ένας λοβοτομημένος βετεράνος σαιξπηρικός ηθοποιός.  Ένας χούλιγκαν, ένας πιτσιρικάς από το Εκουαδόρ συνεχώς στην τσίτα και ένας κλεπταποδόχος, συνεπικουρούμενοι ενίοτε από έναν κλέφτη αυτοκινήτων που συλλαμβάνεται ακόμα και φορώντας τη μαγειρική ποδιά. Κι αν στην περίπτωση του Αμίαντου βρίσκουμε πολλαπλές ταυτίσεις στο κινηματογραφικό «Sorry We Missed You» τότε τα 108 Μέτρα βρίσκουν το ταίρι τους στο θεατρικό έργο «Οι Λαντζέρηδες» του Μόρις Πάνιτς.

Η εργατική τάξη μακριά από ηρωικά στοιχεία

Αυτό που συναρπάζει και γοητεύει στην πένα του Προυνέτι είναι η ακροβασία ανάμεσα στην λογοτεχνία και τον ωμό ρεαλισμό της καθημερινότητας. Ο συγγραφέας παρουσιάζει την εργατική τάξη μακριά από ηρωικά στοιχεία τοποθετώντας στο επίκεντρο της καθημερινής ζωής. Ο Αλμπέρτο θα αναμετρηθεί με τα στοιχειά που έχουν πάρει στο κατόπι τους όπου γης εργαζομένους. Μόνα όπλα του, η κληρονομιά του παρελθόντος και κάποια αποθέματα εργατικής υπερηφάνειας και ταξικής αλληλεγγύης που δείχνουν να αντιστέκονται πεισματικά στο χρόνο.

Όσα χρειάζεται να μάθεις για τη ζωή άλλωστε βρίσκονται σε 108 Μέτρα. Έστω κι αν σε αυτά τα μέτρα η ζωή μετατρέπεται σε κάτι άρρωστο. Τόσο άρρωστο όπως ένας πνεύμονας που οξειδώθηκε από αμίαντο…

Τα βιβλία του Αλμπέρτο Προυνέτι υπάρχουν στο ηλεκτρονικό μας βιβλιοπωλείο και στο βιβλιοκαφέ red n’ noir