Οι περιπέτειες του Σέρλοκ Χολμς Ι

«Χολμς», είπα ένα πρωί κοιτώντας από το παράθυρο, «να ένας τρελός που περνά τον δρόμο. Πόσο λυπηρό που οι συγγενείς του τον έχουν αφήσει να κυκλοφορεί μόνος!».

Ο φίλος μου σηκώθηκε νωχελικά από την πολυθρόνα του και με τα χέρια στις τσέπες της ρόμπας του πλησίασε για να κοιτάξει και αυτός πάνω από τον ώμο μου. Ήταν ένα ηλιόλουστο και ψυχρό πρωινό του Φεβρουαρίου. Το πυκνό χιόνι της προηγούμενης ημέρας που κάλυπτε ακόμα το έδαφος λαμποκοπούσε στον ωχρό χειμερινό ήλιο. Στο κέντρο της οδού Μπέικερ είχε δημιουργηθεί ένα καφέ μονοπάτι από την κίνηση των πεζών, όμως στα πλάγια το χιόνι παρέμενε όσο λευκό ήταν όταν έπεσε. Το γκρίζο κράσπεδο είχε μεν καθαριστεί και ξυστεί αλλά παρέμενε ολισθηρό και κανείς δεν διακινδύνευε να το διασχίσει. Μόνος διαβάτης από την κατεύθυνση του σταθμού Μετροπόλιταν ήταν ο κύριος του οποίου η εκκεντρική του εμφάνιση  μου είχε τραβήξει την προσοχή.

Ήταν ένας άνθρωπος πενήντα περίπου ετών, ψηλός, ογκώδης και επιβλητικός με αδρά χαρακτηριστικά προσώπου. Η εμφάνισή του, ήταν σοβαρή και περιποιημένη. Φορούσε μαύρη ρεντικότα, αψεγάδιαστο καπέλο, σκούρες γκέτες και ένα παντελόνι γκρι γυαλιστερό τελευταίας μόδας. Οι κινήσεις του όμως ήταν σε απόλυτη αντίθεση προς την αξιοπρέπεια της εμφάνισής του, γιατί έτρεχε με όλη του τη δύναμη, πηδώντας κάποιες στιγμές σαν άνθρωπος που δεν είναι συνηθισμένος να υποβάλει τα πόδια του σε αυτή τη δοκιμασία. Συγχρόνως χειρονομούσε, κουνούσε το κεφάλι του και έκανε παράξενους μορφασμούς.

«Τι διάολο συμβαίνει με αυτόν;» ρώτησα. «Κοιτάζει τους αριθμούς των σπιτιών.»

«Νομίζω πως έρχεται εδώ», μου είπε ο Χόλμς τρίβοντας τα χέρια του.

«Εδώ;»

«Ναι, μου φαίνεται πως έρχεται να με συμβουλευθεί επαγγελματικά. Νομίζω αναγνωρίζω τα συμπτώματα. Να! Τι σου έλεγα;»

Πράγματι, ο άγνωστος βαριανασαίνοντας έτρεχε κατευθείαν προς την πόρτα μας και χτύπησε το κουδούνι, του οποίου οι ήχοι αντήχησαν σε όλη την κατοικία. Μετά από ένα λεπτό, βρισκόταν μέσα στο δωμάτιό μας, φουσκώνοντας και χειρονομώντας συνεχώς και με ένα βλέμμα τέλειας απελπισίας, έτσι ώστε τα χαμόγελά μας σβήστηκαν από τον οίκτο και τον τρόμο που μας προκάλεσε. Για μερικά λεπτά ήταν αδύνατον να μιλήσει. Περιφερόταν και τραβούσε τα μαλλιά του σαν άνθρωπος που έχασε τα λογικά του…

Ξαφνικά, τινάχτηκε όρθιος και χτύπησε το κεφάλι του στον τοίχο με δύναμη τέτοια, που και οι δυο μας πέσαμε πάνω του τραβώντας τον στο κέντρο του δωματίου. Ο Σέρλοκ Χολμς τον κάθισε σε μια πολυθρόνα, έκατσε δίπλα του και κρατώντας το χέρι του προσπάθησε να τον κάνει να συνέλθει μιλώντας του σε άνετο και καθησυχαστικό τόνο.

«Ήρθατε να μου πείτε την ιστορία σας; Είστε κουρασμένος από το δρόμο. Περιμένετε να συνέλθετε πρώτα και έπειτα με μεγάλη μου ευχαρίστηση θα μελετήσουμε μαζί το πρόβλημά σας.»

Ο άνδρας κάθισε για ένα λεπτό ή και παραπάνω βαριανασαίνοντας, ενώ πάλευε με τη συναισθηματική του φόρτιση. Τέλος, σκουπίζοντας το μέτωπο του με το μαντίλι του, έσφιξε τα χείλη του και στρέφοντας το πρόσωπό του προς τα εμάς είπε:

«Θα με νομίζετε τρελό…»

«Νομίζω ότι τελείτε υπό το πλήγμα μεγάλης δυστυχίας», απάντησε ο Χολμς.

«Ο Θεός γνωρίζει! Μιας δυστυχίας τόσο αναπάντεχης και τρομερής, που θα μπορούσε να με κάνει να τρελαθώ.  Θα μπορούσα να υποφέρω μια δημόσια ατίμωση, αν και είμαι τίμιος άνθρωπος. Θα μπορούσα να υποφέρω ένα οικογενειακό δυστύχημα, αφού αυτή είναι η μοίρα των ανθρώπων. Αλλά και τα δύο μαζί με μια τέτοια μορφή είναι αρκετά για να συντρίψουν τα βάθη της ψυχής μου. Και έπειτα δεν πάσχω μόνο εγώ. Οι σπουδαιότεροι ευγενείς της χώρας θα προσβληθούν αν δεν βρεθεί τρόπος να διορθωθεί η τρομερή αυτή υπόθεση.»

«Συνέλθετε, κύριε», είπε ο Χολμς ,«και εξηγήστε μου λεπτομερώς ποιος είστε και τι σας συμβαίνει».

«Το όνομα μου», απάντησε εκείνος, «σας είναι ίσως γνωστό. Είμαι ο Αλέξανδρος Χόλντερ του τραπεζικού οίκου Χόλντερ και Στίβενσον επί της οδού Θρέντνιντλ».

Το όνομα μας ήταν πράγματι γνωστό. Ήταν ο κύριος  συνέταιρος μιας των μεγαλύτερων ιδιωτικών τραπεζών του Λονδίνου. Τι να συνέβαινε άραγε, ώστε να φέρει σε αυτήν την αξιοθρήνητη κατάσταση έναν από τους σημαντικότερους πολίτες της πρωτεύουσας; Περιμέναμε όλο περιέργεια, όταν επιτέλους ο επισκέπτης, καταβάλλοντας μια ακόμα προσπάθεια, συνήλθε και άρχισε να διηγείται τη  ιστορία του:

«Αισθάνομαι ότι ο χρόνος είναι πολύτιμος και γι’ αυτό έσπευσα να έρθω αμέσως, όταν ο αστυνομικός επιθεωρητής μού σύστησε τη συνεργασία μαζί σας. Ήρθα στην οδό Μπέικερ με τον υπόγειο και από εκεί πεζός, γιατί οι άμαξες πηγαίνουν αργά με τέτοιο χιόνι. Εξού και το λαχάνιασμά μου, καθώς είμαι ένας άνθρωπος που δεν ασκείται συχνά. Νιώθω ήδη καλύτερα και θα παραθέσω αμέσως τα γεγονότα με συντομία και σαφήνεια.

«Θα σας είναι γνωστό βεβαίως πως η επιτυχία του τραπεζικού μας ομίλου εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη δυνατότητα εξασφάλισης αποδοτικών επενδύσεων των κεφαλαίων μας, καθώς επίσης και από τη διεύρυνση των επαφών και των καταθετών μας. Μια από τις επικερδέστερες τοποθετήσεις είναι τα δάνεια έναντι ασφαλών εγγυήσεων. Κάναμε πολλά δάνεια τέτοιου είδους κατά τα τελευταία έτη και υπάρχουν πολλές ευγενείς οικογένειες στις οποίες προκαταβάλαμε ποσά έναντι ενεχυριάσεως των πινάκων τους, των βιβλιοθηκών τους ή των ασημικών τους.

Χθες το πρωί, ήμουν στο γραφείο μου στην τράπεζα, όταν ένας υπάλληλος μου έφερε ένα επισκεπτήριο. Αναπήδησα όταν διάβασα το όνομα, διότι ήταν… Αλλά και απέναντί σας ακόμα πρέπει να μην το αναφέρω και θα αρκεστώ να σας πω ότι ήταν ένα όνομα πασίγνωστο σε ολόκληρο τον κόσμο, ένα από τα ευγενέστερα και πλέον υψηλόβαθμα ονόματα της Αγγλίας. Ζαλισμένος από την τιμή, ψέλλισα μερικές λέξεις στον επισκέπτη μου όταν εισήλθε, αλλά εκείνος αμέσως έθιξε το ζήτημα, με την απόφαση του ανθρώπου που θέλει να τελειώνει σύντομα με μια δυσάρεστη δουλειά.

‘‘Κύριε Χόλντερ’’, μου είπε, ‘‘πληροφορήθηκα ότι χορηγείτε δάνεια’’.

‘‘Ο όμιλος το κάνει, όταν έχει ασφαλείς εγγυήσεις’’, απάντησα.

‘‘Έχω απόλυτη ανάγκη πενήντα χιλιάδες λίρες αμέσως. Θα μπορούσα φυσικά να δανειστώ από φίλους μου ποσό δέκα φορές μεγαλύτερο, αλλά προτιμώ το θέμα να παραμείνει επαγγελματικό και να το διευθετήσω προσωπικά. Καταλαβαίνετε ότι κάποιος στη θέση μου δεν μπορεί να υποχρεώνεται.’’

‘‘Θα μπορούσα να ρωτήσω για πόσο καιρό χρειάζεστε αυτά τα χρήματα παρακαλώ;’’

‘‘Την προσεχή Δευτέρα θα μου πληρώσουν ένα μεγάλο ποσό που μου χρωστάνε και τότε θα σας εξοφλήσω αμέσως μαζί με τον τόκο τον οποίο θα μου καθορίσετε. Ωστόσο, έχει μεγάλη σημασία για μένα τα χρήματα να μου διατεθούν αμέσως.’’

‘‘Θα ήμουν ευτυχής να σας προκαταβάλλω αυτό το ποσό από την ίδια μου την τσέπη, αν δεν ήταν μεγαλύτερο από όσο θα μπορούσε να αντέξει. Εξάλλου, αν το κάνω εξ ονόματος της τράπεζας, είμαι υποχρεωμένος, για να είμαι δίκαιος με τον συνέταιρό μου, να ζητήσω και από εσάς ακόμα τις συνηθισμένες εγγυήσεις.’’

‘‘Θα προτιμούσα αφάνταστα να γίνει με αυτόν τον τρόπο’’, είπε, παρουσιάζοντάς μου συγχρόνως την τετράγωνη, μαύρη από μαροκινό δέρμα θήκη που είχε ακουμπήσει δίπλα στην καρέκλα του. ‘‘Ακούσατε ίσως να γίνεται λόγος για το διάδημα των σμαραγδιών;’’

‘‘Ένα από τα πιο πολύτιμα αντικείμενα της περιουσίας του Βασιλείου;’’ ρώτησα.      

‘‘Ακριβώς.’’

Άνοιξε τη θήκη και μου έδειξε επί ενός θαυμάσιου, στο χρώμα της σάρκας, βελούδου να αναπαύεται το υπέροχο αυτό κόσμημα που είχε κατονομάσει.

‘‘Έχει τριάντα εννιά τεράστια σμαράγδια, ενώ ακόμα και η αξία του χρυσού δεσίματος είναι από μόνη της ανυπολόγιστη. Η αξία του είναι παραπάνω από τη διπλάσια του ποσού που σας ζητώ. Είμαι προετοιμασμένος να σας το αφήσω ως ενέχυρο.’’
»Πήρα την πολύτιμη θήκη στα χέρια μου και κοίταξα με κάποια αμηχανία τον εκλεκτό πελάτη μου.

‘‘Αμφιβάλλετε για την αξία του;’’ με ρώτησε εκείνος.

‘‘Διόλου. Διερωτώμαι μόνο…’’

‘‘Αν έχω το δικαίωμα να σας δώσω τέτοιο ενέχυρο; Μπορείτε να είστε ήσυχος επ’ αυτού. Δεν θα το έκανα ποτέ, αν δεν ήμουν βέβαιος ότι δύναμαι να σας εξοφλήσω μετά από τέσσερις ημέρες. Ζήτημα τύπων απλώς. Είναι η εγγύηση επαρκής;’’

‘‘Επαρκέστατη!’’

‘‘Ελπίζω να κατανοείτε, κύριε Χόλντερ, πως σας δίνω μια ισχυρη απόδειξη της εμπιστοσύνης που σας έχω, θεμελιωμένη σε όλα όσα έχω ακούσει για εσάς.   Βασίζομαι πάνω σας, όχι μόνο για το ότι θα φανείτε διακριτικός και θα προστατέψετε το μυστικό από κάθε κουτσομπολιό, αλλά κυρίως ότι θα λάβετε όλες τις προφυλάξεις για την ασφάλεια του ενέχυρου. Εάν και το ελάχιστο συνέβαινε στο κόσμημα, θα δημιουργούνταν τεράστιο σκάνδαλο. Κάθε ζημιά του θα ήταν εξίσου σοβαρή όσο και η απώλειά του, καθώς δεν υπάρχουν σε όλο τον κόσμο τέτοιου μεγέθους σμαράγδια ώστε να ταιριάξουν μαζί τους και έτσι θα ήταν αδύνατον να αντικατασταθούν. Οπωσδήποτε, σας αφήνω το διάδημα με κάθε εμπιστοσύνη και θα επανέλθω να το πάρω το πρωί της προσεχούς Δευτέρας.’’

»Βλέποντας πως ο πελάτης μου ανυπομονούσε να φύγει, δεν είπα τίποτα άλλο και αφού κάλεσα τον ταμία μου, τον διέταξα να καταβάλει πενήντα χαρτονομίσματα των χιλίων λιρών. Όταν έμεινα μόνος με την πολύτιμη θήκη πάνω στο γραφείο μου, δεν μπορούσα να μην σκέφτομαι με κάποιο φόβο την τεράστια ευθύνη με την οποία με είχε εξουσιοδοτήσει. Δεν υπήρχε αμφιβολία, μιας και επρόκειτο για εθνική περιουσία, πως ένα φρικτό σκάνδαλο θα ακολουθούσε, αν της συνέβαινε το ο,τιδήποτε.  Είχα ήδη μετανιώσει που συμφώνησα να το αναλάβω. Καθώς ήταν πολύ αργά πια για να αλλάξουν τα πράγματα, το έκλεισα στο προσωπικό χρηματοκιβώτιό  μου και συνέχισα να εργάζομαι.

»Το βράδυ μου φάνηκε επικίνδυνο να αφήσω στην τράπεζα ένα τόσο πολύτιμο αντικείμενο. Εάν συνέβαινε να παραβιάσουν το χρηματοκιβώτιο, όπως έχει συμβεί σε άλλες τράπεζες παλιότερα; Αν γινόταν αυτό, σε τι απίστευτη θέση θα βρισκόμουν; Αποφάσισα λοιπόν να το παίρνω κάθε μέρα μαζί μου στο σπίτι, ώστε να το έχω διαρκώς κοντά μου. Φώναξα λοιπόν ένα αμάξι και κατευθύνθηκα με την πολύτιμη θήκη μέχρι το σπίτι μου στο Στρίτχαμ. Δεν ανέπνεα άνετα μέχρι να το ανεβάσω πάνω και να το κλειδώσω στο γραφείο του δωματίου μου.

»Ησύχασα μόνο όταν το έκλεισα μέσα στο γραφείο του δωματίου μου.

»Και τώρα μια λέξη για το σπίτι μου, κύριε Χολμς, διότι επιθυμώ να καταλάβετε καλά την κατάσταση. Ο καμαριέρης και ένας μικρός γκρουμ κοιμούνται έξω, ώστε δεν λογαριάζονται. Έχω τρεις υπηρέτριες που είναι μαζί μου εδώ και πολλά χρόνια και είναι απολύτως τίμιες. Μια άλλη, η Λούσι Πο, είναι στην υπηρεσία μου μόνο μερικούς μήνες. Είχε πολύ καλά πιστοποιητικά και δεν μου έδωσε και αφορμή παραπόνων. Είναι μια ωραία κοπέλα, της οποίας οι θαυμαστές πολλές φορές εθεάθησαν γύρω από το σπίτι μου. Αλλά τη θεωρώ και αυτή εντελώς τίμια. Αυτοί είναι οι υπηρέτες μου. Η οικογένειά μου εξάλλου είναι μικρή.

»Είμαι χήρος και έχω ένα μόνο παιδί, τον Αρθούρο. Αυτός υπήρξε η απογοήτευσή μου, κύριε Χολμς. Δεν του αρνήθηκα ποτέ τίποτα και αυτό ίσως τον χάλασε. Βγήκε βίαιος και πεισματάρης. Έγινε μέλος μιας αριστοκρατικής λέσχης, όπου συνδέθηκε φιλικά με αρκετούς νέους, που ζούσαν έχοντας μεγάλες περιουσίες και ασωτεύοντας. Άρχισε να παίζει και πολλές φορές αναγκάστηκα να του πληρώσω διάφορα χρέη τιμής. Πολλές φορές πείστηκε να εγκαταλείψει την επικίνδυνη αυτή συντροφιά, αλλά πάντοτε η επιρροή του φίλου του Σερ Τζορτζ Μπόρνελ δεν τον άφηνε να το κάνει. Και πράγματι, δεν εκπλήσσομαι για το πώς ένας άνθρωπος σαν τον Τζορτζ Μπόρνελ απέκτησε τέτοια επιρροή πάνω του, διότι ερχόταν συχνά στο σπίτι μου και ομολογώ ότι και εμένα με σαγήνευε. Είναι μεγαλύτερος από τον Αρθούρο και άνθρωπος του κόσμου. Είναι παντού, σχετίζεται με όλη την ανώτατη κοινωνία και είναι συγχρόνως και ωραίος άντρας. Όταν εντούτοις δεν είναι κοντά μου για να με σαγηνεύει, βρίσκω ότι είναι επικίνδυνος άνθρωπος. Αυτή είναι η γνώμη μου και η γνώμη επίσης της Μαίρης της ανεψιάς μου. Όταν ο αδελφός μου πέθανε πριν από πέντε χρόνια, άφησε το κοριτσάκι του, το οποίο υιοθέτησα και το θεωρώ σαν παιδί μου. Είναι η χαρά της ζωής μου, είναι γλυκιά, τρυφερή, χαριτωμένη και ευαίσθητη πολύ. Είναι το δεξί μου χέρι και με αγαπάει πολύ και αυτή. Μόνο σε ένα πράγμα μου έφερε αντίρρηση. Δυο φορές ο γιος μου ζήτησε να την κάνει γυναίκα του και εκείνη αρνήθηκε. Πιστεύω ότι αυτή, μόνη της, θα μπορούσε να τον επαναφέρει στο σωστό δρόμο, αν δεχόταν το γάμο αυτόν. Δυστυχώς όμως, τώρα είναι πολύ αργά.

»Τώρα, κύριε Χολμς, γνωρίζετε όλο το προσωπικό του σπιτιού μας και μπορώ να εξακολουθήσω την αφήγησή μου.

»Μετά το δείπνο, πίνοντας τον καφέ μου στο σαλόνι, διηγήθηκα στον Αρθούρο και τη Μαίρη το επεισόδιο του διαδήματος, χωρίς να αναφέρω το όνομα του πελάτη. Είμαι βέβαιος ότι η Λούσι Πο, που είχε φέρει τον καφέ, δεν ήταν παρούσα. Δεν ξέρω όμως αν η πόρτα ήταν κλειστή. Η Μαίρη και ο Αρθούρος άκουγαν με πολύ ενδιαφέρον και ήθελαν να δουν το διάδημα, εγώ όμως αρνήθηκα να το δείξω.

(Τέλος πρώτου μέρους. Η συνέχεια την επόμενη Τετάρτη)