«Ακριβώς. Γνώριζα και το μέγεθος και το σχήμα από την αγγελία που δημοσιεύεται καθημερινώς στους Times. Είναι ένα κόσμημα μοναδικό του οποίου η αξία δεν είναι δυνατόν να υπολογισθεί, αλλά είναι βέβαιο, ότι η χίλιες στερλίνες που προσφέρουν για αμοιβή σ’ εκείνον που θα το φέρει, δεν είναι ούτε το εικοστό της εμπορικής του αξίας.»
«Χίλιες λίρες. Θεέ μου!»
Και ο παραγγελιοδόχος κάθισε σε μια καρέκλα και μας κοίταζε με έκπληκτα βλέμματα.
«Ναι, αυτή είναι η ορισθείσα αμοιβή, επανέλαβε ο Χόλμς. Έχω την πεποίθηση ότι ένα αληθινό ρομάντζο συνδέεται μ’ αυτόν τον πολύτιμο λίθο και ότι ευχαρίστως η κόμισσα ντε Μορκόρ θα έδινε τη μισή της περιουσία για να το ξαναβρεί.»
«Μου φαίνεται», είπα, «ότι το κόσμημα χάθηκε στο ξενοδοχείο Κοσμοπόλιταν.»
«Ακριβώς την 22η Δεκεμβρίου προ πέντε ημερών. Οι υπόνοιες έπεσαν σ’ έναν εργάτη, υδραυλικό, τον Τζον Χόρνερ, τον οποίον κατηγόρησαν ότι το έκλεψε από κιβώτιο που είχε τα κοσμήματά της η κόμισσα. Υπήρχαν τόσες ενδείξεις εναντίον του ώστε η υπόθεση παραπέμφθηκε στον Εισαγγελέα. Νομίζω, ότι έχω εδώ πέρα μια σχετική σημείωση.»
Πήρε μια-μια τις εφημερίδες και τέλος βρήκε εκείνο που τον ενδιέφερε.
Ξενοδοχείο Κοσμοπόλιταν. Κλοπή κοσμήματος. Ο Τζον Χόρνερ, είκοσι έξι ετών, κατηγορείται ότι έκλεψε την 22η τρέχοντος από το κιβώτιο των κοσμημάτων της κόμισσας ντε Μορκόρ το πολύτιμο κόσμημα το γνωστόν υπό το όνομα «Το μπλε διαμάντι». Ο Τζέιμς Ρίδερ, αρχιθαλαμηπόλος του ξενοδοχείου κατέθεσε, ότι εισήγαγε την ημέρα της κλοπής, τον Χόρνερ στο καλλωπιστήριο της κόμισσας για να διορθώσει το δεύτερον στήριγμα της γρίλιας της σόμπας που είχε σπάσει. Έμεινε για λίγο πλησίον του Χόρνερ, αλλά ύστερα τον άφησε μόνον, επειδή είχε εργασία. Μόλις επανήλθε αντελήφθη, ότι ο Χόρνερ είχε εξαφανισθεί, ότι το γραφείο είχε διαρρηχθεί και ότι το μικρό κιβώτιο από μαροκινό δέρμα, στο οποίον, όπως αργότερα έγινε γνωστό, η κόμισσα είχε την συνήθεια να φυλάει τα κοσμήματά της, βρίσκονταν άδειο επάνω στο τραπέζι της τουαλέτας. Ο Ρέδερ ειδοποίησε ευθύς την αστυνομία και ο Χόρνερ συνελήφθη το ίδιο απόγευμα. Αλλά το κόσμημα δεν βρέθηκε, ούτε στο σπίτι του, ούτε κρυμμένο επάνω του. Η Κατερίνα Κουσάκ καμαριέρα της κόμισσας κατέθεσε ότι άκουσε μια πνιγμένη κραυγή, όταν ανακάλυψε την κλοπή, και έτρεξε προς το δωμάτιο, όπου βρήκε τα πράγματα ακριβώς όπως κατέθεσε ο αρχιθαλαμηπόλος. Ο αστυνομικός Μπραντ Στριτ, του Β’ Τμήματος καταθέτει ότι, όταν συνελήφθη ο Χόρνερ έφερε μεγάλη αντίσταση και διαμαρτύρονταν εντονότατα, λέγοντας, ότι ήταν αθώος. Επειδή όμως απεδείχθη, ότι ο Χόρνερ είχε και άλλοτε κατηγορηθεί για κλοπή, ο ανακριτής αρνήθηκε να προβεί σε ανάκριση και τον απέστειλε κατ΄ ευθείαν στον Εισαγγελέα. Ο Χόρνερ, ο οποίος έδειχνε σημεία μεγάλης συγκίνησης κατά τη διεξαγωγή της ανάκρισης, λιποθύμησε κατά την ανάγνωση της παραπομπής και αναγκάσθηκαν να τον αποτραβήξουν από την αίθουσα.
«Χμ!», είπε ο Χολμς, «το ζήτημα που μας μένει να λύσουμε είναι η σειρά των γεγονότων που εξελίχθηκαν μεταξύ της διαρρήξεως του κοσμηματοφυλακίου και της σφαγμένης χήνας που βρέθηκε στην οδόν Τουτενχάμ-Κούρτ. Βλέπεις, Ουάτσον, οι μικρές μας παρατηρήσεις έλαβαν αιφνιδίως χαρακτήρα πολύ σοβαρότερο. Να η πέτρα. Βρέθηκε στο στομάχι μιας χήνας και η χήνα άνηκε στον Ανρί Μπάκερ, τον κύριο με το παλιό καπέλο με τον οποίον σε είχα παρασκοτίσει. Και έτσι πρέπει τώρα να τεθούμε σοβαρά σε αναζητήσεις προς ανακάλυψη του ατόμου του και ιδίως του ρόλου που έπαιξε στο μυστήριο αυτό. Προς τον σκοπό αυτό οφείλουμε να καταφύγουμε πρώτον στο απλούστερο μέσο, της καταχώρησης μιας αγγελίας στις απογευματινές εφημερίδες. Εάν η μέθοδος αυτή δεν πετύχει θα καταφύγω σε άλλη.»
«Τι θα λέει αυτή η αγγελία;»
«Δώσε μου ένα μολύβι κι εκείνο το χαρτάκι τώρα:
Ευρέθη εις την οικίαν της οδού Γκουτζ μία χήνα μ’ ένα καπέλο από μαύρο καστόρ. Αμφότερα τα αντικείμενα αυτά είναι εις την διάθεσιν του κ. Ανρί Μπάκερ την 6.30′ μ.μ. εις την οδόν Μπάκερ αριθμός 221Β”.
«Είναι καλή η διατύπωση;»
«Πολύ καλή, αλλά θα τη διαβάσει;»
«Είναι πολύ πιθανόν, ότι θα προσέξει τις αγγελίες των εφημερίδων, διότι για έναν άνθρωπο φτωχό, η απώλεια του καπέλου και της χήνας είναι σοβαρά. Τρομαγμένος από το σπάσιμο του τζαμιού, φοβισμένος από την προσέγγιση του Πέτερσον, δεν σκέφθηκε στην αρχή, τίποτα άλλο από το πως να φύγει. Αλλά αργότερα δεν είναι δυνατόν παρά να λυπηθεί πολύ. Λοιπόν, Πέτερσον, να πας αμέσως στο αγγελιοδοτικό γραφείο να δώσεις για τις εφημερίδες την αγγελία αυτήν.»
«Σε ποιες εφημερίδες, κύριε;»
«Ω! Στις Globe, Star, Pall Mall, St. James’s, Evening News Standard, Echo, και όσες άλλες σκεφθείς…»
«Πολύ καλά, και το διαμάντι;»
«Θα τα κρατήσω εγώ. Σ’ ευχαριστώ. Α! Ξέχασα, Πέτερσον. Αγόρασε μια χήνα όταν θα γυρίσεις, γιατί μας χρειάζεται ν’ αντικαταστήσω με εκείνη που θα φάει η οικογένεια σου.»
Όταν ο παραγγελιοδόχος έφυγε, ο Χολμς πήρε το διαμάντι και το κοίταξε στο φως.
«Κοίταξε», είπε, «πως λάμπει. Φυσικά αποτελεί πηγή εγκλημάτων, όπως όλα τα ωραία διαμάντια. Είναι τα ευνοούμενα αντικείμενα του διαβόλου. Στα παλιά και μεγάλα διαμάντια κάθε γωνίτσα αντιστοιχεί και προς ένα έγκλημα. Αυτό δεν είναι ηλικίας μεγαλύτερης των είκοσι ετών. Βρέθηκε στις όχθες του ποταμού Αμοά της Νοτίου Κίνας, και έχει την ιδιαιτερότητα ότι το χρώμα του είναι μπλε. Παρά τα λίγα του χρόνια, έχει ήδη μια τρομερή ιστορία. Τα σαράντα αυτά καράτια του κρυσταλλωμένου άνθρακα έχουν γίνει αφορμή δύο εγκλημάτων, μιας δολοφονίας με βιτριόλι, μιας αυτοκτονίας και πολλών κλοπών. Ποιος θα πίστευε, ότι ένα τόσο ωραίο στολίδι θα έστελνε άλλους στον Άδη και άλλους στα κάτεργα; Θα το κλείσω τώρα εις το χρηματοκιβώτιό μου και θα γράψω δύο λέξεις στην κόμισσα να της αναγγείλω, ότι βρίσκεται στην κατοχή μου.
«Πιστεύετε ότι αυτός ο Χόρνερ είναι αθώος;»
«Δεν μπορώ να το πω αυτό.»
«Ε, τότε, μήπως φρονείτε ότι ο Ερρίκος Μπαίκερ έχει αναμιχθεί σ’ αυτή την υπόθεση;»
«Τον θεωρώ απολύτως αθώο. Ουδέποτε του πέρασε από τον νου η αξία που είχε η χήνα του, αξία πολύ μεγαλύτερα παρά αν ήταν η ίδια η χήνα από χρυσό συμπαγή. Εάν όμως απαντήσει στην αγγελία μας θα πεισθώ ταχέως περί της αθωότητάς του, αφού τον υποβάλλω σε μια απλούστατη δοκιμασία.»
«Και δεν μπορείτε να κάμετε τίποτε έως τότε;»
«Τίποτε.»
«Τότε, λοιπόν, θα πάω να συνεχίσω τις ιατρικές μου επισκέψεις. Θα επανέλθω όμως πριν το απόγευμα την ώρα που έχετε ορίσει, διότι επιθυμώ να δω την λύση μιας τόσο μπερδεμένης υπόθεσης.»
«Θα ευχαριστηθώ πολύ να σας ξαναδώ φίλε μου. Γευματίζω στις επτά και αν δεν απατώμαι θα έχω φασιανό…»
