Περιγραφή
Ο κύκλος
Πώς συμβαίνει και σε μια εποχή υποτιθέμενου θριάμβου της επιστήμης, ένας διαρκώς μεγαλύτερος αριθμός ανθρώπων να παραδίδονται χωρίς αντίσταση στις πιο ακραίες μορφές ανορθολογισμού και ψευδοεπιστήμης; Και πώς συμβαίνει επίσης, η πιο επιτυχημένη επιστημονική θεωρία όλων των εποχών ‒η κβαντομηχανική‒ να χρησιμοποιείται σήμερα ως το κατ᾽ εξοχήν εργαλείο χειραγώγησης και εξαπάτησης εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο, κάτω από τη «σημαία» της περίφημης Νέας Εποχής (New Age) και του ανατολικού μυστικισμού που πάει μαζί της; Και μάλιστα η «βιομηχανία» αυτή να έχει την ενεργό υποστήριξη ενός αυξανόμενου αριθμού πανεπιστημιακών καθηγητών στις ΗΠΑ και όχι μόνο; Πώς τελικά συνέβη και, ενώ η επιστημονική επανάσταση του 17ου αιώνα οδήγησε στον Διαφωτισμό, στην κατάργηση των «ελέω θεού» καθεστώτων και τελικά στην εγκαθίδρυση των δημοκρατικών πολιτευμάτων, η επιστημονική επανάσταση των αρχών του 20ού αιώνα να βρίσκει σήμερα απέναντί της ένα διογκούμενο ρεύμα εχθρότητας απέναντι στο ίδιο το πνεύμα της επιστήμης; Μια βαθιά εχθρότητα της ίδιας φύσεως με εκείνη της Καθολικής Εκκλησίας απέναντι σε ό,τι εκπροσωπούσε ο Γαλιλαίος; Τη στήριξη στην εμπειρία και τον ορθό λόγο ως τη μόνη έγκυρη πηγή γνώσης για τον φυσικό κόσμο; Και είναι άραγε τυχαίο ότι αυτή η διανοητική εχθρότητα προς τη θεμελιώδη επιστήμη και τον Διαφωτισμό, που βρίσκεται σήμερα σε έξαρση στις δημοκρατικές χώρες ‒αλλά και η μαζική απήχηση του ανορθολογισμού και της ψευδοεπιστήμης‒, έχει χτυπητές ομοιότητες με αντίστοιχα φαινόμενα που κυριάρχησαν στη μεσοπολεμική Γερμανία;
Τελικά, γιατί η θεμελιώδης επιστήμη άνθησε ‒σύμφωνα με τον ιστορικό της επιστήμης Τόμας Κουν‒ «μόνο στους πολιτισμούς που προέρχονται από την αρχαία Ελλάδα»; Δηλαδή μόνο στους πολιτισμούς που πήραν πάνω τους το στοίχημα της δημοκρατίας και το έφεραν ώς εδώ;
Και αν όντως επιστήμη και δημοκρατία πήγαιναν πάντα μαζί, μήπως η εχθρότητα προς την επιστήμη ‒η εχθρότητα όχι προς τις τεχνολογικές εφαρμογές της, αλλά προς το ίδιο το πνεύμα της επιστήμης, τον ριζικό αντιδογματισμό της‒ ήταν πάντα ένα κακό σημάδι για το μέλλον της δημοκρατίας της ίδιας;
Τούτο το βιβλίο γράφτηκε κυρίως για να υποστηρίξει τη βασιμότητα αυτών των ερωτημάτων, με τα αναγκαία τεκμήρια, και απλώς να υπαινιχθεί πιθανές απαντήσεις τους. Απευθύνεται σε κάθε ανήσυχο πολίτη του καιρού μας.
–
Το σχέδιο του εξωφύλλου παραπέμπει στον κύκλο της Βιέννης ‒ως κορυφαία έκφραση του πνεύματος της επιστήμης‒ και στο ναζιστικό σκοτάδι που τον έκλεινε από παντού.
Ο κύκλος
Περιεχόμενα
Για το βιβλίο
Ευχαριστίες
ΜΕΡΟΣ Α’ Η κβαντική επανάσταση στον πολιτισμό μας: Αυτός ο ξένος
1. Το χρονικό της κβαντικής επανάστασης: Τριάντα χρόνια που συγκλόνισαν τη φυσική
1.1 Το χρονικό της κβαντικής επανάστασης
1.2 Τα τέσσερα… μυστήρια της κβαντομηχανικής: Από τα ζάρια του θεού και τη γάτα του Σρέντινγκερ ως την απόκοσμη δράση εξ αποστάσεως
2. Η κβαντική επανάσταση στον πολιτισμό μας σήμερα: Από το θέατρο και τη φιλοσοφία έως την κβαντική «Νέα Εποχή»
2.1 Κοπεγχάγη: Μια θεατρική σπουδή πάνω στο μεγαλύτερο ηθικό δίλημμα του 20ού αιώνα. Η συνάντηση Μπορ-Χάιζενμπεργκ το 1941
2.2 Κβαντομηχανική και ελεύθερη βούληση: Μια νέα ματιά στα θεμέλια της ηθικής ευθύνης
2.3 Κβαντομηχανική και το ζήτημα του θεού: Έχουν σχέση;
2.4 Η κβαντομηχανική και η ψευδοεπιστήμη της «Νέας Εποχής»
2.5 Εναλλακτική νοσηλευτική και εναλλακτική… επιστήμη: Ο Άλαν Σόκαλ μας ξεναγεί σε ένα… εναλλακτικό σύμπαν!
2.6 Κβαντική… ευεξία και αντιεμβολιαστικός παροξυσμός: Όταν ο ανορθολογισμός και η ψευδοεπιστήμη ροκανίζουν τα θεμέλια των δημοκρατικών κοινωνιών
2.7 Ένα, δύο, τρία… πολλά σύμπαντα: Συνταγές… αθανασίας και τέλειας ζωής!
2.8 Επιστήμη και ψευδοεπιστήμη: Ποιος έχει την ευθύνη της απόδειξης; Αυτός που λέει ότι «ο γάιδαρος πετάει» ή εκείνος που το αρνείται;
2.9 Ανακεφαλαίωση: Κι εσύ, αδελφέ μου, φταις λιγάκι
3. Κβαντική επανάσταση και ναζισμός: Το κίνημα κατά της «εβραϊκής φυσικής» και η φιλοσοφική του στήριξη
3.1 Η θεμελιώδης επιστήμη στο απόσπασμα: «Εβραϊκή φυσική» και «Φυσική των Αρίων»
3.2 Το «κίνημα» κατά της εβραϊκής φυσικής στο απόγειό του; Ο Χάιζενμπεργκ ως… λευκός Εβραίος
3.3 Η εβραϊκή φυσική και η Βόμβα: Μια δεύτερη ματιά στη συνάντηση Μπορ και Χάιζενμπεργκ στην Κοπεγχάγη
3.4 Το ευρύτερο διανοητικό περιβάλλον Ι: Ο Σπένγκλερ, ο πολιτισμικός σχετικισμός στην επιστήμη και η εβραϊκή φυσική
3.5 Το ευρύτερο διανοητικό περιβάλλον ΙΙ: Ψευδοεπιστήμη και ανατολικός μυστικισμός στη γενική κουλτούρα
3.6 Ο πολιτισμικός σχετικισμός στην επιστήμη κατά Χάιντεγκερ: Ο Γαλιλαίος δεν είναι καλύτερος από τον Αριστοτέλη, ούτε και η σύγχρονη χημεία από την… αλχημεία!
3.7 Ο Αδόλφος Χίτλερ και η «μαγική εξήγηση του κόσμου»: Ο πολιτισμικός σχετικισμός στην επιστήμη ως καθεστωτική ιδεολογία
3.8 Χάιντεγκερ και ναζισμός: Επινοώντας τον εχθρό
3.9 Το «Λευκό Ρόδο»: Μια ομάδα γερμανών φοιτητών κι ένας καθηγητής τους υπερασπίζονται την τιμή της χώρας τους
3.10 Ένα παράθυρο ευκαιρίας: Η γερμανική άνοιξη στη θεμελιώδη επιστήμη
4. Η κβαντική επανάσταση και ο νέος Διαφωτισμός: Ο κύκλος της Βιέννης και η επιστημονική κοσμοαντίληψη
4.1 Λογικός εμπειρισμός: Ένας φωτεινός κύκλος σε μαύρο φόντο
4.2 Λογικός εμπειρισμός και η επιστημονική επανάσταση του 20ού αιώνα: μια ευτυχής συμπόρευση
4.3 Ο κύκλος της Βιέννης ως πνευματικό και πολιτικό κίνημα. Η επιστημονική κοσμοαντίληψη και ο νέος Διαφωτισμός
4.4 Ο κύκλος της Βιέννης αυτοσυστήνεται: Εστιάσεις στο κείμενο της ιδρυτικής διακήρυξης
4.5 Αλληλεπιδράσεις: Ο κύκλος της Βιέννης και το κίνημα της μοντέρνας αρχιτεκτονικής στον μεσοπόλεμο
4.6 Ο λογικός εμπειρισμός και το τέλος των «ευγενών αληθειών»: Στη δημοκρατική πολιτεία όλα κρίνονται
4.7 Αυλαία: Το μετέωρο βήμα του νέου Διαφωτισμού
ΜΕΡΟΣ Β’ Επιστήμη και δημοκρατία: Μια βαθιά σχέση
5. Επιστήμη και δημοκρατία Ι: Το πνεύμα της επιστήμης ως φιλοσοφικό θεμέλιο του δημοκρατικού πολιτεύματος […]
6. Επιστήμη και δημοκρατία ΙΙ: Διάλογος με το έργο του Τόμας Κουν για τις επιστημονικές επαναστάσεις
7. Επιστήμη και δημοκρατία ΙΙΙ: Ο Νόαμ Τσόμσκι και ο Στήβεν Γουάινμπεργκ μας λένε τη γνώμη τους
ΜΕΡΟΣ Γ’ Η κβαντική επανάσταση σε αργή κίνηση: Εξηγώντας και αλλάζοντας τον κόσμο
8. Η κβαντική επανάσταση Ι: Το πρώτο κύμα (1900-1922)
9. Η κβαντική επανάσταση ΙΙ: Το δεύτερο κύμα (1923-1927)
10. Η κβαντική επανάσταση ΙΙΙ: Το ευτυχές τέλος: Η ερμηνεία της Κοπεγχάγης και τα ζάρια του Θεού
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Η ηθική αξία της επιστήμης
Βιβλιογραφία – Ηλεκτρονικά συμπληρώματα
Ευρετήριο
