Περιγραφή
Μεταξύ μυθοπλασίας και πραγματικότητας
Όσες προσδοκίες κι αν μας δημιουργεί, όσο ελκυστικό κι αν φαντάζει το να συναντηθούμε με την υπαρκτή πραγματικότητα μέσα σε ένα λογοτεχνικό έργο, πρόκειται στην ουσία του για κάτι τραγικό, στενά συνυφασμένο με το κοινό πεπρωμένο μας: H «πραγματικότητα» που θα βιώσουμε, οι εμπειρίες που θα αποκομίσουμε διαβάζοντας δεν παύουν να έχουν ως αφετηρία τους τον ανύπαρκτο κόσμο του βιβλίου που κρατάμε στα χέρια μας. Και η επιθυμία μας να εισχωρήσουμε έστω και για λίγο στον κόσμο αυτό δεν υποκρύπτει παρά την αδυναμία μας να αντιταχθούμε στην ίδια τη μοίρα μας, την ενδόμυχη επιθυμία μας για το ανέφικτο, τον ενδόμυχο αλλά πανίσχυρο πόθο να υπερβούμε την περιορισμένη ως προς τις δυνατότητές μας πραγματικότητα. Εξετάζοντας το μυθιστόρημα τεκμηρίων (nonfictionnovel), η παρούσα μελέτη πραγματεύεται το πώς η αληθινή ζωή επιδρά στη μυθοπλασία και το αντίθετο· πώς η πραγματικότητα άλλοτε συγκαλύπτει κι άλλοτε αναδεικνύει τη λογοτεχνική της διάσταση, πώς το μη λογοτεχνικό υλικό αποκτά μυθοπλαστική υπόσταση, πώς τελικά η σύζευξη της λογοτεχνίας με την εξωλογοτεχνική πραγματικότητα είναι κάτι που, αναπόφευκτα, μας αφορά όλους.
Μεταξύ μυθοπλασίας και πραγματικότητας
Το βιβλίο του Καβανόζη είναι μια ευτυχής συνάντηση φιλολογίας, θεωρίας της λογοτεχνίας και γλωσσολογίας, ένα κείμενο-υφαντό, που συνοψίζει, διαπλέκει και σχολιάζει, κατά τρόπο παραδειγματικό, όλες τις σημαντικές θεωρητικές απόψεις γύρω από τον αχανή χώρο του μυθιστορήματος τεκμηρίων, χωρίς να παραλείπει να αναφέρει πολλά παραδείγματα από λογοτεχνικά κείμενα. Η μονογραφία του αποτελεί πολύτιμο εργαλείο για συγγραφείς, φιλολόγους και αναγνώστες, ανοίγει νέα μονοπάτια στην επιστημονική έρευνα, είναι μια πολύτιμη συμβολή στην ελληνική βιβλιογραφία του μυθιστορήματος τεκμηρίων, προσφέρει εναύσματα για προβληματισμό και περαιτέρω ανάγνωση σε ειδικούς και μη, επιχειρεί μια περιδιάβαση σε συναρπαστικά κείμενα του είδους, ελληνικά και ξένα, και, το κυριότερο, αποτελεί η ίδια ένα συναρπαστικό κείμενο, του οποίου η μορφή ανταποκρίνεται απολύτως στο περιεχόμενο. Εάν το μυθιστόρημα τεκμηρίων κάνει την πραγματικότητα τέχνη και την τέχνη πραγματικότητα, τολμώ να υποστηρίξω, τηρουμένων των αναλογιών, ότι ο Καβανόζης, με τον απολύτως τεκμηριωμένο και επιστημονικό, αλλά ταυτόχρονα απολαυστικά λογοτεχνικό λόγο του, και χάρη στη διπλή ιδιότητα του λογοτέχνη και του φιλολόγου, κάνει τη λογοτεχνία φιλολογία και τη φιλολογία λογοτεχνία.
(Θανάσης Αγαθός)
