Περιγραφή
Μια νουάρ μυθιστορία των 50’s, με ένα μέχρι τέλους μπέρδεμα Ισπανών αναρχικών, φρανκιστών και Γάλλων μπάτσων
To έργο του André Héléna (1919-1972) δεν διεκδικεί υψηλές συγγραφικές δάφνες. Αυτό δεν τον εμπόδισε να αφηγείται τις ιστορίες του όπου του άρεσε να τοποθετεί μορφές που έβγαιναν μέσα από την πολιτική πραγματικότητα των προηγούμενων δεκαετιών: αντιστασιακούς, δοσίλογους, αναρχικούς, χωροφύλακες.
Σχετικά γνωστός στην πατρίδα του τη Γαλλία (και έχοντας σε μικρό βαθμό καταφέρει, όσο ήταν εν ζωή, να περάσει τα λογοτεχνικά σύνορά της με λίγες μεταφράσεις έργων του), έγραφε ήδη από τα 50’s με έναν τρόπο που βρίσκουμε στη σύγχρονη νουάρ λογοτεχνία.
Μια τέτοια ιστορία είναι και το Ισπανικό Άλογο, ένα (όπως γράφει και o υπότιτλος της έκδοσής μας) μέχρι τέλους μπέρδεμα ισπανών αναρχικών, φρανκιστών και γάλλων μπάτσων.
O Phil Casoar, στο επίμετρο της αγγλόφωνης έκδοσης, γίνεται πιο συγκεκριμένος πάνω σε αυτό:
Στα 40’s και τα 50’s, δέκα ως είκοσι χρόνια από τον ισπανικό εμφύλιο, μια χούφτα ισπανών αναρχικών φυγάδων διεξήγαγε μια επίμονη μάχη οπισθοφυλακών ενάντια στο καθεστώς του Franco. Με το μυθιστόρημα Το Ισπανικό Άλογο, ο Andre Helena είναι ο μόνος γάλλος συγγραφέας που ασχολήθηκε με αυτό το θέμα προκειμένου να αποτίσει φόρο τιμής στους ‘αόρατους’ ήρωές του.
Μεγαλωμένος μεταξύ Narbonne και Leucate, ο νεαρός Andre ήταν δεκαεπτά ετών όταν ξέσπασε ο ισπανικός εμφύλιος. Προφανώς τον είχαν επηρεάσει τα κύματα αυτής της κοντινής σύγκρουσης, και αργότερα της ήττας των δημοκρατικών όταν μισό εκατομμύριο πρόσφυγες πλημμύρισαν το Roussillon, μέσω κάθε συνοριακού περάσματος, τον Φεβρουάριο του 1939.
Είναι προφανές πως ο νεαρός Henena αναπόφευκτα συναναστράφηκε ισπανούς εξόριστους, των οποίων υπήρχε μεγάλος αριθμός στη νοτιοδυτική Γαλλία. Εξόριστοι που κατά τη γερμανική κατοχή εντάχθηκαν στο αντιστασιακό κίνημα των maquis, και εγκαταστάθηκαν οριστικά στην περιοχή μετά τον πόλεμο. Σίγουρα είχε δει τα στρατόπεδα όπου οι γαλλικές Gardes Mobiles (ημιστρατιωτικό γαλλικό σώμα) συγκέντρωσαν τους ισπανούς μαχητές. Το στρατόπεδο Rivesaltes ήταν πολύ κοντά στο χωριό του το Leucate και το περιγράφει στο βιβλίο J’aurai la Peau de Salvador (Θα Γδάρω τον Salvador) που εκδόθηκε το 1949 και είναι το πρώτο από τα βιβλία του που ενσωματώνει τους μύθους του ισπανικού εμφυλίου.
Δέκα χρόνια αργότερα, το Ισπανικό Άλογο ήταν, κατά κάποιον τρόπο, μια συνέχεια του «Salvador», παίρνοντας ως παρασκήνιό του τον απόηχο του εμφυλίου και παρουσιάζοντας τους ισπανούς αναρχικούς ως πρωταγωνιστές του.
Ο Andre Helena δεν ενεπλάκη στενά με το ελευθεριακό κίνημα ούτε ήταν μέλος κάποιας αναρχικής ομάδας στα νεανικά του χρόνια. Επίσης, η κατανόησή του για την ιστορία και ιδεολογία των ισπανών αναρχικών είναι προφανώς επιφανειακή. Μπορούμε να αντιληφθούμε πως η συμπάθειά του στρέφεται περισσότερο προς τους ίδιους αυτούς τους ανθρώπους παρά προς τις νεφελώδεις ουτοπικές ιδέες τους που ο ίδιος χαρακτήριζε «η παλιά αναρχική διαλεκτική».
Ο Andre Helena δεν ήταν ιστορικός ούτε ισχυρίστηκε ότι γράφει ιστορικά βιβλία, παρά μόνο ιστορική μυθοπλασία. Αυτό που τελικά μετράει στο «Salvador» και το «Άλογο» είναι το ανακάτεμα ατμόσφαιρας, έντασης και θλίψης μιας Ισπανίας που ο Helena «εποικίζει» με ακατάβλητους και σκοτεινούς ντεσπεράντος και εξόριστους. Πετυχαίνει επίσης να μεταφέρει τη λύπη εκείνων των γκρίζων χρόνων σε μια χώρα που υπέφερε κάτω από τον φρανκισμό, καταδικασμένη στην υποταγή και σε χαιρετισμούς με τεντωμένο το χέρι, ασφυκτιώντας μέσα σε μια πνιγηρή ατμόσφαιρα θρησκοληψίας, σκυφτή κάτω από τον ζυγό της φασιστικής Φάλαγγας και τα μαύρα τρίκογχα καπέλα της Guardia Civil.
