Μια νύχτα με κοκαϊνομανείς

Μια νύχτα με κοκαϊνομανείς

Πήγαμε με συστατική επιστολή. Κάποιος «έμπορος», μεγάλος όμως στ’ αλήθεια λαθρέμπορος κοκαΐνης μας τις έδωκε.

«Πηγαίνετε -μας είπε-  κι ό,τι κάνετε…»

Και ξεκινήσαμε ο υποφαινόμενος με τον απαραίτητο σκιτσογράφο. Έπρεπε να ζητήσουμε τον Σταύρο Πρίμα. Αυτός άμα διάβαζε την επιστολή θα μας εφαίνετο χρήσιμος. Πούλαγε κιόλας αυτός πράγμα στην πιάτσα, ήτανε γνωστός σ’ όλους. Κάπου ‘κεί σε κάποιο ουζοπωλείο σε μια πλατεία του Πειραιώς θα τον βρίσκαμε.

Θεέ μου, τι ύποπτο μέρος στ’ αλήθεια αυτό. Μέσα στο κέντρο της πόλεως, σε μια καμπύλη που σχηματίζει το λιμάνι, εκεί ακριβώς.

Η άσφαλτος στο σημείο αυτό κάτω από τις πύρινες αχτίνες του μεσημβρινού ήλιου αναδίδει μια καυτερή οσμή που τσακίζει τα νεύρα.

Αλλά δεν είναι μόνο η θερμότητα. Η αθλιότητα εμφανίζεται εκεί επιβλητική στην τραγική της εκδήλωση. Η ασέβεια προς την ανθρώπινη υγεία έχει εξιδανικευτεί, έχει μεταβληθεί σε πίστη, έχει γίνει δόγμα, θρησκεία. Νομίζει κανείς εκεί ότι οι άνθρωποι εκεί λατρεύουν μιαν άγνωστη θεότητα άθλια, βρωμερά, όζουσα, στην οποία προσφέρουν θυσίες φρικτές…

Άρρωστοι πιο πολλοί παρά υγιείς, περιφρονούν την υγεία και στήνουν βωμούς στην αθλιότητα υπό την πλέον στυγνή μορφή αυτής.

Μορφές ωχρές, πρόσωπα χλωμά με βαθιές τις ρυτίδες μιας ζωής πικραμένης, μούτρα υπόπτων στα οποία ανεξάλειπτη σφραγίδα άφηκε η φυλακή, με μάτια θολά, σας παρακολουθούν, σας υποψιάζονται, σας κοιτάζουν με φρίκη.

Είστε οι άνθρωποι που μπορούν να αντικρύσουν ελεύθερα τον ουρανό κι είναι αυτοί τ’ απομεινάρια μιας άθλιας ζωής στην οποία κάποτε ήλπισαν.

Φτωχοί, κατατρεγμένοι, χαμένα κορμιά που δεν τολμούν να ατενίσουν τον ήλιο. Τις νύχτες μονάχα μεταβάλλονται σε σκιές, διολισθαίνουν αθορύβως, κινούνται υπόπτως.

Κόσμος όμως, κάθε είδους κόσμος υπάρχει εκεί και πλαισιώνει τις άθλιες αυτές υπάρξεις.

Ναυτεργάτες άεργοι, βιαστικοί φορτοεκφορτωτές, άνθρωποι βουτηγμένοι στο κάρβουνο, στα λάδια, διαλαλητές κάθε είδους φαγώσιμου αναμιγνύουν τις κραυγές τους τις βραχνές μέσα στο άθλιο αυτό σύννεφο.

Παγωτατζήδες, μικροί ξυπόλυτοι πωλητές ύδατος που προσφέρουν αντί δεκάρας ποτήρι βρωμερού νερού, πωλητές παστουρμά, τυριού, φιστικιών. Υπαίθριοι μάγειροι με μαρίδες «της ώρας» που τηγανίζονται μέσα στην κονριοτοβριθή αυτή ατμόσφαιρα, με αφαντάστου βρομερότητας έλαιο.

Μ’ ακόμα κι άλλες κραυγές. Βλαστήμιες χοντρές των σοφέρ, των αμαξάδων που βιάζονται να προσπεράσουν στην γενική αυτή σύγχυση. Κουδουνίσματα νευρικά των οδηγών του παραλιακού τραμ αναμιγνυόμενα με τα κλάξον των αυτοκινήτων δίνουν έναν τόνο φρικτό στ σημείο αυτό της πόλης.

Οι παράγκες ακόμη, τα ξύλινα προσφυγικά παραπήγματα δημιούργησαν εκεί ύποπτους δρομίσκους, στους οποίους μαζί με τους βαδίζοντας ανθρώπους κυλιόνται αργά τα βρωμερά νερά που πάντα υπάρχουν κάπου κοντά.

Εμπορικά, ψιλικατζίδικα, κουρεία, υποδηματοποιεία, ζαχαροπλαστεία, μαγειρία, παντοπωλεία, καφενεία, ουζοπωλεία. Προπαντός ουζοπωλεία. Το βαρύ αλκόολ που σερβίρεται καταναλίσκεται τρομερά. Και γυναίκες ακόμα υπάρχουν εκεί τυλιγμένες σε ράκη οι οποίες προσφέρουν προχείρως το κορμί τους στους περαστικούς ναυτικούς που γυρίζουν μεθυσμένοι τις νύχτες στο λιμάνι.

Εκεί ακριβώς βρίσκεται το ουζοπωλείο –μη ζητείτε όνομα- στο οποίο θα βρίσκαμε τον άνθρωπο που ζητούσαμε…

Καθίσαμε σε κάποιο γωνιακό απομακρυσμένο τραπεζάκι και ρωτήσαμε τον προκοιλιώντα κάπελα ο οποίος μας παρατήρησε υπόπτως.

«Ο κύριος Πρίμας;»

Μας κοίταξε από κορυφής μέχρις ονύχων και σαν να μην άκουσε την ερώτηση μας είπε:

«Τι θα πάρουν οι κύριοι;»

«Ο Σταύρος περνάει από δω;»

Τώρα έγινε σκυθρωπός. Σκέφτηκε λίγο και ύστερα ρώτησε:

«Τι τον θέλετε;»

«Κάποιο γράμμα έχουμε…»

«Θα περάσει σε λίγο.»

Κοντά μας μια συντροφιά από τρείς ναυτικούς –έτσι τουλάχιστον φαίνονταν από τις χοντρές μπλε φανέλες και τα ναυτικά κασκέτα τους –είχε θορυβώδη συζήτηση. Και κάθε τόσο οι δυο γελούσαν σαν παράφρονες, σαν μανιακοί, δυνατά μα πολύ δυνα΄τα. Αντίθετα ο άλλος χλωμό κιτρινισμένο μούτρο, τους κοίταζε σαν χαμένος, με τα χωμένα στα κόγχες τους απλανή του μάτια.

Κάπνιζαν κιόλας οι δυο. Κι ο βαρύς καπνός που ξεφυσούσαν από το στόμα τους μας χτυπούσε κατάμουτρα.

«Χασίς…»

«Ναι, πίνουν με το τσιγάρο…»

Ο άλλος είχε φέρει στη μύτη του κι είχε ρουφήξει με λαχτάρα ένα χαρτί με άσπρη σκόνη.

«Θα σε φάει η πρέζα», του είπε ένας από τη συντροφιά.

Αυτός δεν μίλησε. Τον κοίταξε αφηρημένα και προσήλωσε το βλέμμα του στα ξύλινα δοκάρια που κρατούσαν το χαμηλό ταβάνι της παράγκας.

Πίναμε τώρα το τρίτο ούζο. Μα ως τόσο ‘κείνος που περιμέναμε δεν είχε φανεί. Αργούσε.

Πάλι την προσοχή μας απορρόφησε η διπλανή συντροφιά. Τώρα ένας έλεγε κάποια ιστορία. Προσπαθούσε να πείσει τον άλλον πως η κοκαΐνη που παίρνει θα τον κάνει φθισικό, θα τον στείλει γρήγορα στο νεκροταφείο. Κι ύστερα απάνω στη σοβαρότητα της συζήτησης ξεσπούσε σε κάτι γέλια, νευρικά γέλια, βρίσκοντας πάντα αφορμή κάποια κίνηση του χλωμού συντρόφου του.

«Θα το καρφώσουμε στους μυστικούς για το καλό σου… Πίνε μαύρο να δεις την υγειά σου…».

Κάποιος ψηλός ξερακιανός άντρας μ’ επιμελώς ψαλιδισμένο το μαύρο μουστάκι του, με κατεβασμένη ως τα μάτια –πολύ χαμηλά- τη μαύρη ρεπούμπλικα, με μια χρυσή καρφίτσα στη μεταξωτή ανοιχτόχρωμη γραβάτα του πέρασε μπροστά μας, ρίχνοντας ματιές υποψίας πίσω απ’ τα μαύρα χρυσά ματογυάλια του. κοντοστάθηκε λίγο και ύστερα κατευθύνθηκε στον πάγκο του κάπελα. Κάτι του ψιθύρισε αυτός κι ύστερα στράφηκε πάλι προς το μέρος μας.

Μια νύχτα με κοκαϊνομανείς

Ύστερα σα να πήρε ξαφνικά τη απόφαση πλησίασε στο τραπέζι μας.

«Με ζητήσατε;»

«Ο κύριος Πρίμας;»

«Ναι…»

«Κάποιος γράμμα έχουμε για ‘σας…»

Κάθισε κοντά μας. Σαν πήρε το γράμμα και έριξε μια βιαστική ματιά σ’ αυτό γέλασε…

«Δημοσιογράφοι;»

«Ναι.»    

Μας είπε τότε πως ήταν δύσκολα αυτά που ζητούσαμε. Όχι γιατί αυτός είχε αντιρρήσεις, μα γιατί αν μας πήγαινε σ’ ένα τέτοιο κέντρο κοκαϊνομανών –όπως του γράφε ο φίλος του- ύστερα όταν θα γράφαμε τις εντυπώσεις μας θα ανακαλύπτονταν κι έτσι…

Του υποσχεθήκαμε όμως με το λόγο μας ότι αυτό δεν θα γινότανε κι αν συνέβαινε να γράψουμε τότε θα γράφαμε πολύ αόριστα πράγματα.

«Μας κυνηγάνε πολύ…» είπε.

«Ναι αυτό είναι αλήθεια… Μα ωστόσο θα κρατήσουμε τον λόγο μας…»

Πείσθηκε σε λίγο.

«Αφού μου μιλάτε έτσι, καλά. Το βράδυ περάστε. Όχι όμως με τα παπιγιόν σας.         

Και μας εξήγησε πως επειδή το μέρος που θα πηγαίναμε ήταν ύποπτο στην αστυνομία δυο καλοντυμένοι θα κινούσαν πάντα την προσοχή. Αν φορούσαμε τραγιάσκες, δίχως γραβάτα… Έτσι δεν θα μας πρόσεχε κανείς…

«Λοιπόν το βράδυ…» και σηκώθηκε.

«Τι ώρα;» ρωτήσαμε.

«Στις δέκα…»

Ευχαριστήσαμε και φύγαμε. Τα διαπιστευτήρια έγγραφα μας είχανε πιάσει τόπο.

Περνούσαμε τώρα από την ύποπτη συνοικία του αγίου Διονυσίου

Το βράδυ τριγυρίζαμε από νωρίς στο λιμάνι άσκοπα. Καθώς κοίταζα το σκιτσογράφο που με συντρόφευε χωμένο μέσα στα φαρδιά ναυτικά μπλε παντελόνια και στη μαύρη χοντρή φανέλα γελούσα με την καρδιά μου. Μα κι αυτός γελούσε με εμένα. Φορούσαμε ναυτικά κασκέτα και στο λαιμό μαντήλια. Είμαστε αγνώριστοι εντελώς. Φαινόμαστε τέλειοι ναυτεργάτες.

Μερικές φορές είδα γνωστούς αστυνομικούς που μας κοίταζαν ύποπτα, χωρίς όμως να μας γνωρίζουν.

Τα φώτα των πλοίων αντανακλούσαν στην ήρεμη θάλασσα του λιμανιού, κι έξω στη μπούκα το κόκκινο και πράσινο φως αναβόσβηνε βιαστικά, βιαστικά…

Το ρολόι χτύπησε αργά τις ώρες.

«Δέκα…»

Κατευθυνθήκαμε στο μέρος της συναντήσεως. Δυο τρεις βαρκάρηδες που μας περάσανε για πλήρωμα ποιος ξέρει τίνος καραβιού, μας φώναζαν καθώς περνούσανε την παραλία.  

«Βάρκα για μέσα…»

Η κίνηση είχε ελαττωθεί κάπως. Στο μέρος αυτό όμως κάτω από το θαμπό φως του πετρελαίου ή της ασετιλίνης η ζωή έπαιρνε άλλη όψη. Μέσα στα χαμηλά αυτά ξύλινα παραπήγματα ύποπτες μάσκες ανθρώπων συζητούσαν σιγαλά, θορυβούσαν υπόπτως, άλλαζαν θέμα ομιλίας σαν περνούσαμε κοντά τους, μας έριχναν ματιές τάχα αδιάφορες, μας εξέταζαν πραγματικά όμως με προσοχή…       

Στο ορισμένο μέρος μόλις που γνωρίσαμε τον Σταύρο. Καθότανε σ’ ένα σκοτεινό γωνιακό τραπέζι και φορούσε τώρα μια φόρμα της δουλειάς γαλάζια. Φαινόταν πως μόλις βγήκε απ’ το καράβι, πως μόλις λίγες στιγμές είχε αφήσει το μηχανοστάσιο…

Σηκώθηκε μόλις μας είδε και καλησπέρισε.

«Αργήσαμε;»

«Όχι, πάμε;»

Στον δρόμο μας έλεγε πως η «δουλειά» δεν έβγαζε λεφτά πια. Όχι πως ο κόσμος δεν έπαιρνε κοκαΐνη. Όχι. Ίσα-ίσα το εναντίο. Οι άνθρωποι που πρεζάρουνε αυξήσανε πολύ. Μα ωστόσο κατέβηκαν στην πιάτσα πολλοί έμποροι που πουλούσανε πράμα κι έπεσε συναγωνισμός.

«Σήμερα δουλειά έχει η Πόλη», μας έλεγε. Η Κωνσταντινούπολη έγινε κέντρο σήμερα. Πράμα πολύ όχι αστεία. Στέλνεται απ’ την Γερμανία εκεί. Κι ύστερα από κει σ’ όλο τον κόσμο.

«Γιατί;»

«Είναι εύκολο να περάσει κρυφά το πράγμα. Μα στην Αμερική, στην Αλεξάντρα, στην Ελλάδα οι αστυνομίες έχουν λάβει τα μέτρα τους. Απ’ την Κωνσταντινούπολη παίρνουμε και ‘μεις κοκαΐνη γερμανική.

«Πως περνάει εδώ απ’ το Τελωνείο;»

«Κρυφά. Η κοκαΐνη είναι ένα πράγμα ακριβό κι η πιο μικρή ποσότητα κάνει πολλά λεφτά. Μα ως τόσο υπάρχουν πολλοί τρόποι. Είμαι έμπορος και φέρνω ξύλα. Τρυπώ ένα καδρόνι το κάνω έτσι ξύλινο τεπόζιτο και το γεμίσω πράμα. Ύστερα εκτελωνίζω τα ξύλα… Κι έτσι η αγορά μας δε υστερεί. Υπάρχουν όμως κι άλλοι πολλοί άλλοι τρόποι…

Σώπασε. Περνούσαμε τώρα από την ύποπτη συνοικία του αγίου Διονυσίου και τραβούσαμε πέρα απ’ τη γέφυρα.

Εδώ χάνει κανείς τον Πειραιά. Σε μια απότομη στροφή προς τα’ αριστερά αντικρίζει κανείς ένα κομμάτι ανατολίτικης συνοικίας τουρκομαχαλά.

Χαμηλές παράγκες που είχαν μεταβληθεί σε κέντρα Αρμενίων κι Ελλήνων προσφύγων. Κάποια λατέρνα χτυπούσε ένα ανατολίτικο χορό. Δυο μεθυσμένοι χόρευαν. Κάποιος άλλος κρατούσε ένα βρώμικο ντέφι και χτυπώντας ρυθμικά συνόδευε το χορό με ένα τραγούδι τούρκικο.

Η τουρκική ομιλείται ελευθέρως εδώ. Τα ελληνικά, αγνώριστα στην προφορά, μόλις που ακούγονται.

Μπήκαμε τώρα στο βαθύ σκοτεινό δρόμο που φέρνει στη Δραπέτσωνα.

«Άτιμη ζωή η δική μας, είπε ο οδηγός μας. Λαθρέμπορος σου λέει ο άλλος. Δηλαδή τι θα πει αυτό; Είμαι κλέφτης; Όχι. Φονιάς; Ούτε. Αν είσαι ικανός κύριε μου να με πιάσεις πάνω στη δουλειά…»

«Και βέβαια», είπα.

Κοντοστάθηκε. Έριξε μια ματιά εξερευνητική στα γύρω. Κι ύστερα σταμάτησε μπροστά σε ένα χαμηλό σπίτι. Χτύπησε δυο φορές.

Ακούστηκαν από μέσα βαριά βήματα να πλησιάζουνε.

«Ποιοι; Ρώτησε μια αντρική φωνή.»

«Εγώ Σταύρος, άνοιξε…»

«Και η πόρτα άνοιξε.»

Έτσι σκοτεινά καθώς ήταν μόλις διακρίναμε τη μορφή ενός γέρου με μακριά προς τα κάτω άσπρα μουστάκια.

«Καλησπέρα…»

«Καλησπέρα…»

Στο βάθος της αυλής από μια ανοιγμένη πόρτα που έριχνε μια λουρίδα ασθενικού φωτός στο χώμα, φάνηκαν δυο τρεις μορφές ωχρές που μας κοίταζαν περίεργα…

Μπήκαμε μέσα. Η ατμόσφαιρα της χαμηλής κάμαρης ήταν γεμάτη από τη μυρουδιά της κοκαΐνης.  Από το ταβάνι μια μεγάλη λάμπα του πετρελαίου κρεμόταν και φώτιζε τα κουρασμένα πρόσωπα των θαμώνων.

Παιδιά-νέοι, σχεδόν όλοι. Μάτια χωμένα βαθειά στις κόγχες, μισοσβησμένες ζωές, αποχαυνωμένες, παραλυμένες υπάρξεις. Καθόντουσαν γύρω από ένα μακρύ στενό τραπέζι. Πάνω σ’ αυτό λογιών-λογιών χαμηλά μπουκαλάκια ενός γραμμαρίου με την άσπρη σκόνη, το λευκό δηλητήριο. Όλα της ίδιας μάρκας: Merk.

Δυο μποτίλιες κονιάκ ήταν πάνου και ακουμπισμένες. Οι τοίχοι είχαν μια διακόσμηση αλλόκοτη. Παράξενα ακατανόητα τοπία. Πυραμίδες αιγυπτιακές και δίπλα σ’ αυτές κάποιο θωρηκτό φαινόταν να κανονιοβολεί έναν αόρατο εχθρό. Δυο τρεις καρικατούρες γυναικών που χορεύανε επιδεικνύοντος τα γυμνά μέλη τους, πιο ‘κεί αναμειγνύονταν με ψηλά κυπαρίσσια δίπλα στα οποία δυο λευκοί κύκνοι πρότειναν τους μακρούς λαιμούς τους προ το κενό…

Καθίσαμε. Ο Σταύρος ρώτησε:

«Πως σας φαίνεται;»

«Ωραία…»

«Έξοχα…»

Δίπλα μου καθόταν κάποιος ξυρισμένος νέος, αυτός δεν φαινόταν εργατικός. Μάλιστα νόμιζα πως κάπου τον γνώριζα. Όχι όμως έτσι ωχρό σκελεθρωμένο. Όχι δεν είχε τέτοια μορφή γεροντίστικη. Ήταν τότε νέος με το χρώμα της υγείας στις παρειές του… Απέναντι μας κάποιος άλλος –εργατικός αυτός- είχε βυθιστεί σε σκέψεις, ακουμπισμένος στα δυο του χέρια…

Κι οι άλλοι έτσι ωχροί, έτσι καταβεβλημένοι… Ένας αναστέναξε.

«Σπάει νταλκά…»

Ένας άλλος χαμογελούσε ευχαριστημένα. Ύστερα ξαφνικά άρχισε ένα γέλιο νευρικό.

Γέλασε τώρα κι ο ξυρισμένος νέος…

«Γιατί γελας;» ρώτησε ο πρώτος…

«Έτσι…»

«Καλά…»            

Και σταμάτησε το γέλιο… Κάποιος πρόσφερε κοκαΐνη.

«Όποιος θέλει παίρνει πρέζα…»

Κι ακούμπησε στο τραπέζι το μικρό σκούρο φιαλίδιο με τον χαμηλό λαιμό. Το μπουκαλάκι ήρθε βόλτα. Πήραμε και εμείς.

Καθώς πλησίασα στη μύτη και ανέπνευσα βαθιά, απότομα το λευκό δηλητήριο, αισθάνθηκα μια πίκρα στον λάρυγγα που μου ήρθε να φτύσω. Ύστερα μας προσφέρανε κονιάκ.

«Κονιάκ και κοκαΐνη…  Ιδεώδες μεθύσι, μουρμούρισε ο ξυρισμένος νέος.

Κανείς δεν μιλούσε. Όλοι είχαν βυθιστεί χωριστά στις σκέψεις τους. Βαρεμάρα.  Μόνο ο ξυρισμένος νέος που έμοιαζε σαν καλλιτέχνης και κάπου τον θυμόμουνα αόριστα με σκούντησε.

«Πως από δω;»

«Έτσι.»

Χαμογέλασε.

«Με θυμάσαι;»

«Όχι»

«Είμαι τενόρος της οπερέτας…»

Και μου είπε το όνομα ενός γνωστού Αθηναϊκού θιάσου. Τώρα τον θυμήθηκα καλά.

«Ήρθες να γράψεις;»

Δεν μίλησα. Αυτός όμως είχε όρεξη για κουβέντα.

«Έρχομαι τακτικά εδώ. Παίρνω τις πρέζες μου ήσυχα χωρίς φόβο. Πληρώνω κάτι παραπάνω μα είμαι σίγουρος… Όλα ψευτίσανε κύριε μου, όλα… Και η κοκαΐνη νοθεύεται με ασπιρίνη εύκολα… Εσύ Τουλάχιστον ξέρεις…»

«Ναι ξέρω…»

«Όμως αν με βλέπετε σήμερα εδώ, συνέχισε, δεν θα πει τίποτα. Ζω έτσι γιατί έτσι θέλω να καταλάβω καλύτερα τη ζωή… Μες το μεθύσι της κοκαΐνης, τη λεπτή υπέροχη νάρκη, φεύγει κάθε ίχνος υποκρισίας απ’ την ανθρώπινη ζωή.»

Έβηξε νευρικά.

«Κι όμως σας βλάπτει…» είπα.

«Ναι…»

Μουρμούρισε. Κι ύστερα βιαστικά-βιαστικά πήρε κι άλλη δόση δηλητηρίου. Μου πρόσφερε κι εμένα.

Το κεφάλι μου καταλάβαινα τώρα πως ελάφρωνε. Οι κινήσεις μου γινόντουσαν βαρετές, μηχανικές. Ήμουν ασφαλώς ζαλισμένος. Και μ’ όλα αυτά αισθανόμουν τον εαυτό μου ελαφρό με μια δυνατή διάθεση.

Αμυδρώς τώρα έβλεπα τα γύρω. Οι σκέψεις μου πότε έπαιρνε μια θαυμαστή διαύγεια και πότε θόλωνε, θόλωνε έτσι σα να έπεφτε ένα θαμπό γκρίζο γυαλί μπροστά της…     

Σα να ήθελα να γελάσω. Σαν να γελούσα, σαν να δάκρυζα, σαν να αναστέναζα για κάτι που συγκεκριμένως ούτε το ήξερα. Έβλεπα το Σταύρο απέναντι μου σκεφτικό, αμίλητο. Κι ο σκιτσογράφος; Ο σκιτσογράφος παραμιλούσε μόνος του κάτι σχεδιάζοντας πάνω σ’ ένα χαρτί που είχε μπροστά του…

Ύστερα κοίταξα τις πυραμίδες που ήταν ζωγραφισμένες στους τοίχους. Δεν ξέρω τι αισθανόμουν, μα σαν να ταξίδευα – να ταξίδευα μακριά… Κι ύστερα πάλι έσκυψα το κεφάλι μου να βρω την σκέψη που είχαν μεταξύ τους οι λευκοί κύκνοι με το θωρηκτό που τα κανόνια του ξερνούσαν φλόγες…

Μόνο ο τενόρος μιλούσε. Ρητόρευε. Τα λόγια του σφυρίζουν σαν βλήματα γύρω στ’ αυτιά μου…

«Μάλιστα είμαι αρτίστας… Ποιος το αρνείται λοιπόν; Έχετε διαβάσει Φερέρ. Αυτός αν δεν μεθούσε με όπια ήταν αδύνατο να γράψει. Έτσι κι εγώ δεν καταλαβαίνω τον εαυτό μου, αν δεν πάρω κοκαΐνη.    

Δεν θυμόμουν πια τίποτα. Μόνο θυμούμαι πως θα ήταν περασμένα μεσάνυχτα όταν ήρθαν δυο τρεις σαντέζες με φίλους τους και λάβανε μέρος στη συντροφιά.

Ο Πετεινός λάλησε

Κάποιος με σκουντούσε απότομα. Σα να συνήλθα λίγο. Ο τενόρος της οπερέτας, με παγωμένη τη μάσκα του τρόμου στην πιο τραγική της μορφή, στο άρρωστο πρόσωπο του ήταν από πάνω μου.

«Ξυπνάτε… Ξημέρωσε… Ο πετεινός, ο πετεινός λάλλησε…»

Κι έτρεμε ολόκληρος.

Είχα ακούσει πως οι κοκαϊνομανείς με το πρώτο λάλημα του πετεινού τα χάνουν, κόβονται, τρέμουν. Και το έβλεπα τώρα.

Μέσα στο αδύνατο φως της ημέρας που έμενε απ’ την μισανοιγμένη πόρτα –η λάμπα είχε σβήσει πια- οι ανθρώπινες μορφές είχαν πάρει ένα περίεργο χρώμα μπρούτζου κάτι σαν χλομάδα κεριού.   

Έβλεπες καθαρά τώρα μετά την κατάπτωση το φριχτό αποτέλεσμα του λευκού δηλητηρίου. Όλα τα πρόσωπα κομμένα, κουρασμένα, καταβεβλημένα. Ο βαρεμός κι η αποχαύνωση είχαν βαριά θέσει τη σφραγίδα τους, και αυτοί οι ζωγραφισμένοι στον τοίχο κύκνοι είχαν χάσει το λευκό τους χρώμα. Φαινόντουσαν τώρα σαν κανελή ασβέστης χωρίς καμιά σημασία, χωρίς κανένα νόημα.

Τα κεφάλια τώρα είναι βαριά, πολύ βαριά. Τα μάτια κοιτάζουν αδιάφορα, κουρασμένα.

Όλοι οι άνθρωποι που ήταν εκεί σαν να ήταν άδειοι. Χωρίς σκέψη, χωρίς ζωή, χωρίς αίσθηση…

Νιώθει κανείς πως η απαισιοδοξία φτερουγίζει αθόρυβα. Κι ο θάνατος κάπου εκεί, πολύ κοντά κρυφοκοιτάζει. Κι ακούστηκε πάλι από μακριά το λάλημα του πετεινού.  Ο τρόμος κυριάρχησε πάλι ‘κει μέσα… Άπλωσε βαριά τα ατσαλένια μπράτσα του κι έσφιξε τις αρρωστημένες ψυχές…

Ένας λυγμός ακούστηκε πνιχτός. Μια ωχρή γυναίκα ξυπνούσε.

«Δώστε μου κοκαΐνη!»

Μα κανείς δεν κουνιόταν τώρα. Η αναπνοή λες κι αυτή δύσκολα έβγαινε απ’ τα στήθη των ανθρώπων αυτών…

«Πάμε;» Μου είπε ο σκιτσογράφος.

«Ναι. Πάμε…»

Χαιρετίσαμε και φύγαμε. Ο Σταύρος μας συνόδευσε στην πόρτα. Τον ευχαριστήσαμε.

«Γεια σας…»

Μας είπε. Και πίσω μας κλείστηκε η πόρτα. Έξω στον ανοιχτό ορίζοντα, σαν ο πρωινός ψυχρός αέρας μας χτύπησε το πρόσωπο σαν να συνήλθαμε.

«Φρίκη, μουρμούρισε ο σύντροφος μου.»

«Ναι, φρίκη…»

Και πήραμε το δρόμο προς την Πόλη σκεφτικοί.   

Βρείτε το βιβλίο του Νίκου Μαράκη, «Οι άνθρωποι της κοκαΐνης» εδώ:

Δυο παράξενα φρούτα. Η Nina Simone και η Billie Holiday απέναντι στον ρατσισμό και τη «λευκή υπεροχή»

Simone Holiday

Η Nina Simone συχνά εκνευρίζονταν όταν την συγκρίνανε με τη Billie Holiday. Και όχι άδικα. Είχαν μεγάλες διαφορές στο βιογραφικό τους. Η Billie Holiday μεγάλωσε σε ένα διαλυμένο οικογενειακό περιβάλλον, ο πατέρας της την εγκατέλειψε και η μητέρα της ήταν πολύ νέα: «Ένα παιδί που μεγάλωνε ένα άλλο παιδί». Πέρασε την εφηβεία της στα αναμορφωτήρια και τα πορνεία, υπήρξε θύμα βιασμού, σεξουαλικών επιθέσεων και αστυνομικής αυθαιρεσίας. «Όταν είσαι φτωχός μεγαλώνεις γρήγορα», έγραφε στην αυτοβιογραφία της. Η επιτυχία και η μουσική της καριέρα συνοδεύθηκαν από την κατάρα της ηρωίνης: «Είχα άσπρες τουαλέτες, άσπρες γόβες, άσπρη λιμουζίνα και κάθε βράδυ μου έφερναν στο καμαρίνι μου άσπρες γαρδένιες και άσπρη πρέζα». Σε αντίθεση με τη Nina Simone δεν μπορούσε να βολευτεί μέσα στις ανέσεις και τον πλούτο: «Μπορεί να είσαι στο σατέν μέχρι τα βυζιά, με γαρδένιες στα μαλλιά και να μην υπάρχει ζαχαροκάλαμο για μίλια, εσύ όμως να ΄σαι σαν να δουλεύεις σε φυτεία (…) Μου έχουν πει πως κανένας δεν λέει τη λέξη “πείνα” σε τραγούδι όπως εγώ. Ούτε τη λέξη “αγάπη”. Ίσως και να ‘ναι γιατί θυμάμαι τι σημαίνουν αυτές οι λέξεις». Πέθανε από κίρρωση του ήπατος σε ηλικία 44 χρόνων.

Αντίθετα, η Nina Simone μεγάλωσε σε ένα πιο ασφαλές περιβάλλον, με έναν εργατικό πατέρα και μια θρησκόληπτη μάνα. Η εφηβεία της δεν ήταν ανέφελη, υπήρξαν οι δυσκολίες της οικονομικής κρίσης της δεκαετίας του 1930, ωστόσο η ζωή της κυλούσε πιο ομαλά σε σχέση με την ιλιγγιώδη βουτιά προς την κόλαση που βίωνε η Billie Holiday. Τη μουσική δεν τη διδάχθηκε στους δρόμους, όπως η Holiday, αλλά με τη βοήθεια της κοινότητας απέκτησε κλασική μουσική παιδεία. Κι όταν στάθηκε στα πόδια της και κατάφερε να κάνει επιτυχία στη μουσική βιομηχανία μετατράπηκε σε «ντίβα», απόλαυσε τη χλιδή και τον πλούτο χωρίς να νιώθει πως έρχεται σε ρήξη με τον τρόπο που μεγάλωσε. Απόλαυσε και των έρωτα πλουσίων, επιχειρηματιών, μέχρι και του πρωθυπουργού του Μπαρμπάντος. Πέθανε στη Γαλλία σε ηλικία 70 χρόνων.

Παρά τις διαφορές τους, όμως, οι δυο μεγάλες τραγουδίστριες ενώνονταν από ένα μαύρο νήμα. Την κοινή αγάπη τους για το λαό τους, το κοινό τους μίσος για τον ρατσισμό και τις βάρβαρες συνθήκες που βίωναν οι μαύροι εξ αιτίας της πολιτικής της «λευκής υπεροχής» στις ΗΠΑ. Και οι δυο ερμήνευσαν δυο εκπληκτικά τραγούδια που γρήγορα μετατράπηκαν σε ύμνους της μαύρης αφύπνισης και του κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα. Την ιστορία αυτών των τραγουδιών θα αφηγηθούμε σ’ αυτό το κείμενο. Δυο τραγουδιών από δυο ξεχωριστές καλλιτέχνιδες που έκρυβαν, για να παραφράσουμε λίγο τον Joseph Roth, όλο το μεγαλείο της απεραντοσύνης, όλη τη δόξα του αγνώστου μέσα στο λαρύγγι τους.

Strange Fruit, ή αλλιώς η «Μασαλιώτιδα των καταπιεσμένων νέγρων του Νότου»

Όλα ξεκίνησαν από μια φωτογραφία που τράβηξε ο Lawrence Beitler, που αποτύπωνε ένα τυπικό λιντσάρισμα δυο μαύρων από ένα μανιασμένο λευκό όχλο 5000 ατόμων στην Ιντιάνα των πολιτισμένων ΗΠΑ (7 Αυγούστου του 1930). Κάποια χρόνια αργότερα η φωτογραφία αυτή έπεσε στα χέρια του ρωσοεβραίου δάσκαλου και συγγραφέα Abel Meeropol (που είχε υιοθετήσει το συγγραφικό ψευδώνυμο Lewis Allan εις μνήμην των δυο νεκρών παιδιών του). Ο ίδιος διηγούνταν πως η φωτογραφία τον στοίχειωνε για μέρες. Αγανακτισμένος από τις ρατσιστικές πρακτικές και εμπνεόμενος από τη φωτογραφία του Beitler θα γράψει το ποίημα Bitter Fruit, το οποίο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό The New York Teacher το 1937 και αργότερα στο μαρξιστικό περιοδικό The New Masses. Ο Meeropol ήταν μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος, ενώ υπήρξε και δάσκαλος του μαύρου ακτιβιστή και φίλου της Nina Simone, James Baldwin. Ένας ακόμα σημαντικός σταθμός στο βιογραφικό του Meeropol αποτελεί η υιοθεσία των δυο μικρών παιδιών του ζεύγους Julius and Ethel Rosenberg το 1953, όταν αυτοί εκτελέστηκαν από το Αμερικάνικο κράτος ως «κατάσκοποι» της Σοβιετικής Ένωσης. Το φθινόπωρο του 2017 το Rosenberg Fund for Children Story δημιούργησε το βραβείο συγγραφής κοινωνικής δικαιοσύνης Abel Meeropol.

Η ιστορία του ποιήματος δεν σταμάτησε με τη δημοσίευσή του. Το μελοποίησε ο ίδιος ο και το τραγουδούσε μαζί με τη σύζυγό του και τους συναδέλφους του σε συνδικαλιστικές κινητοποιήσεις διαμαρτυρίας, αλλά και για τη συγκέντρωση χρημάτων για λογαριασμό των Διεθνών Ταξιαρχιών που πολεμούσαν το φασισμό στην Ισπανία. Σε μια τέτοια συγκέντρωση το άκουσε και ο Robert Gordon, μάνατζερ του Cafe Society στο οποίο τραγουδούσε η Billie Holiday. Διηγείται η ίδια: «Η αφετηρία ήταν ένα ποίημα του Λιόυις Άλλεν. Τον πρωτοσυνάντησα στο Cafe Society. Όταν μου έδειξε το ποίημα το γούσταρα από την πρώτη. Μίλαγε για όσα είχαν σκοτώσει τον μπαμπά». Η ίδια στην αρχή είχε αμφιβολίες κατά πόσο ένα τόσο δύσκολο κομμάτι θα είχε επιτυχία στο κοινό: «Tην πρώτη φορά που το τραγούδησα νόμισα ότι κάναμε μεγάλο λάθος. Είχα τελειώσει και επικρατούσε απόλυτη σιωπή. Δεν ακουγόταν τίποτα. Ξαφνικά κάποιος άρχισε να χειροκροτεί, και με μιας όλοι άρχισαν να χειροκροτούν από παντού και να ζητωκραυγάζουν». Όταν τραγουδούσε το Strange fruit πήγαινε κατευθείαν στην τουαλέτα: «Πάντα το κάνω. Όταν το τραγουδάω με επηρεάζει τόσο που μου έρχεται εμετός. Με αδειάζει ολόκληρη». Σχετικά με την ανταπόκριση του κοινού έγραφε: «Ήταν σα να έδινα χαστούκια στο κοινό, αλλά τέτοιο χειροκρότημα δεν το έχω ξανακούσει».

Παρά τις έντονες λογοκριτικές παρεμβάσεις το τραγούδι είχε τεράστια επιτυχία και πούλησε πάνω από 1 εκατομμύριο δίσκους τη χρονιά που κυκλοφόρησε. Η επιτυχία, όμως, δημιούργησε προβλήματα στον Abel Meeropol, αφού ανακρίθηκε από ειδική επιτροπή στη Νέα Υόρκη που ήταν επιφορτισμένη με το ιερό καθήκον της ανίχνευσης της «κομμουνιστικής διείσδυσης» στα σχολεία. Τα λαγωνικά των αμερικάνικων μυστικών υπηρεσιών υποπτεύονταν πως το Strange Fruit γράφτηκε κατ’ εντολή του Κομμουνιστικού Κόμματος…

Το 1944 η συγγραφέας, φεμινίστρια και ακτιβίστρια Lillian Eugenia Smith εμπνεόμενη από το τραγούδι που ερμήνευσε η Billie Holiday, έγραψε το ομώνυμο μυθιστόρημα, το οποίο παρά τις απαγορεύσεις και τη λογοκρισία έγινε best seller.

Τα Δέντρα του Νότου κουβαλούν ένα περίεργο φρούτο
Αίμα στα φύλλα κι αίμα στις ρίζες
Μαύρα κορμιά να αιωρούνται στο Νότιο αεράκι
Ένα περίεργο φρούτο να κρέμεται απ’ τις λεύκες
Μία βουκολική σκηνή βγαλμένη απ’ τον γενναίο Νότο
Δυο μάτια πρησμένα κι ένα στόμα στραβό
Μυρωδιά από μαγνολίες, γλυκιά και φρέσκια
Και ξαφνικά, μια οσμή από καμένη σάρκα
Τούτος είναι καρπός για να τον κατασπαράξουν τα κοράκια
Για να τον μαζέψει η βροχή, για να τον ρουφήξει ο αέρας
Για να τον σαπίσει ο ήλιος, για να τον ρίξουν τα δέντρα
Τούτη είναι μία σοδειά περίεργη και πικρή

Όλοι ξέρουν για το Μισισιπή, διάολε!

Η Nina Simone συνδύασε την μουσική της καριέρα με μια έντονη πολιτικοποίηση, που αντανακλούσε το ευρύτερο κλίμα εκείνης της εποχής. Όπως αναφέρει η ίδια στην αυτοβιογραφία της: «Οι άνθρωποι που έζησαν εκείνη την εποχή και έκαναν ό,τι κι εγώ, που ζούσαν και ανάσαιναν την επανάσταση, θα σου πουν την ίδια ιστορία, το πώς έχασαν σιγά σιγά την προσωπική τους ζωή, μερικές φορές για πολλά χρόνια. Τίποτα δεν ήταν προσωπικό ή ιδιωτικό. Το πρώτο πράγμα που έβλεπα κάθε πρωί όταν ξυπνούσα ήταν το μαύρο μου πρόσωπο στο καθρέφτη του μπάνιου, κι αυτό καθόριζε πως ένιωθα για τον εαυτό μου όλη την υπόλοιπη μέρα – ότι ήμουν μια γυναίκα με μαύρο δέρμα σε μια χώρα που μπορούσες να σκοτωθείς μόνο και μόνο γι αυτόν το λόγο».

Σημαντικό ρόλο στην πολιτικοποίηση της Nina Simone έπαιξε η φιλική της σχέση με τη συγγραφέα Lorraine Hansberry, η οποία ήταν και νονά της κόρης της: «Παρ’ ότι η Λορέιν ήταν φίλη μου (…) ποτέ δεν μιλούσαμε για άντρες, ρούχα ή τέτοια ασήμαντα πράγματα όταν βρισκόμασταν. Μιλούσαμε για τον Μαρξ, τον Λένιν, την επανάσταση – πραγματικά κοριτσίστικη κουβέντα. Η Λορέιν ήταν σίγουρα διανοούμενη και έβλεπε τα πολιτικά δικαιώματα σαν μέρος μόνο μιας πιο πλατιάς φυλετικής και ταξικής πάλης (…) Ήταν αληθινά αφοσιωμένη: παρόλο που της άρεσαν πολύ τα όμορφα πράγματα, τα αρνιόταν για τον εαυτό της γιατί θα την αποσπούσαν από τον αγώνα, που ήταν η ζωή της (…) Η Λορέιν ανέλαβε την πολιτική μου εκπαίδευση, και μέσα από αυτήν άρχισα να σκέφτομαι τον εαυτό μου ως μαύρη σε μια χώρα που διοικείται από λευκούς και ως γυναίκα σε έναν κόσμο που διοικείται από άντρες». Ας σημειώσουμε εδώ πως η Hansberry ήταν η πρώτη μαύρη γυναίκα της οποίας θεατρικό έργο ανέβηκε στο Μπρόντγουεϊ (1959). Έφυγε από τη ζωή πολύ νέα, μόλις 34 ετών, χτυπημένη από τον καρκίνο στο πάγκρεας. Μετά τον πρόωρο θάνατό της η Simone έγραψε το τραγούδι To Be Young, Gifted and Black, δανειζόμενη τον τίτλο από το νέο έργο που ετοίμαζε η Hansberry και δεν πρόλαβε ποτέ να ολοκληρώσει.

Η εντονότερη ριζοσπαστικοποίηση της Nina Simone έρχεται μέσα από δυο αιματηρά περιστατικά. Το πρώτο ήταν η ρατσιστική δολοφονία του γραμματέα της Εθνικής Ένωσης για την Πρόοδο των Έγχρωμων Ανθρώπων Medgar Wiley Evers, στο Μισισιπή στις 12 Ιουνίου του 1963. Ο δολοφόνος του ήταν μέλος της ρατσιστικής οργάνωσης «Συμβούλιο Λευκών Πολιτών», ενώ αργότερα εντάχθηκε στην Κου Κλουξ Κλαν. Το δεύτετρο περιστατικό ήταν η βομβιστική επίθεση σε εκκλησία μαύρων Βαπτιστών στην Αλαμπάμα, με τέσσερα νεκρά παιδιά. Η επίθεση πραγματοποιήθηκε από μέλη της Κου Κλουξ Κλαν στις 15 Σεπτεμβρίου του 1963 και αποτέλεσε την κορύφωση μια σειράς επιθέσεων εναντίον σπιτιών και εκκλησιών μαύρων στην περιοχή: «Αργότερα την ίδια μέρα, στις ταραχές που ακολούθησαν, η αστυνομία πυροβόλησε άλλο ένα μαύρο παιδί, ενώ ένας όχλος μαινόμενων λευκών κατέβασε ένα νεαρό μαύρο από το ποδήλατό του και τον λίντσαρε στη μέση του δρόμου. Αυτό δεν αντεχόταν με τίποτα. Καθόμουν άναυδη, σαν κεραυνόπληκτη, όπως ο Άγιος Παύλος στο δρόμο για τη Δαμασκό: όλες οι αλήθειες που είχα αρνηθεί να δεχτώ τόσο καιρό ήρθαν στην επιφάνεια και με χαστούκισαν καταπρόσωπο». Με αφορμή αυτά τα δυο βίαια περιστατικά η Nina Simone έγραψε ένα από τα αριστουργήματά της, το Mississippi Goddam.

Η Αλαμπάμα με έχει αναστατώσει τόσο πολύ
Το Τενεσί με έκανε να χάσω την ανάπαυσή μου
Και όλοι ξέρουν για τον Μισισιπή, διάολε
Η Αλαμπάμα με έχει αναστατώσει τόσο πολύ
Το Τενεσί με έκανε να χάσω την ανάπαυσή μου
Και όλοι ξέρουν για τον Μισισιπή, διάολε
Δεν μπορείτε να το δείτε; Δεν μπορείτε να το νιώσετε;
Είναι όλα στον αέρα
Δεν αντέχω την πίεση για πολύ ακόμα
Κάποιος να πει μια προσευχή
Η Αλαμπάμα με έχει αναστατώσει τόσο πολύ
Το Τενεσί με έκανε να χάσω την ανάπαυσή μου
Και όλοι ξέρουν για τον Μισισιπή, διάολε
Κυνηγόσκυλα είναι στα ίχνη μου
Σχολιαρόπαιδα κάθονται στη φυλακή
Μια μαύρη γάτα διασχίζει το δρόμο μου
Νομίζω ότι κάθε μέρα θα είναι η τελευταία μου
Κύριε, ελέησε αυτή τη γη μου
Όλους θα μας πάρουν εν καιρώ
Δεν ανήκω εδώ, δεν ανήκω εκεί
Έχω σταματήσει να πιστεύω στις προσευχές
Μη μου πεις εσύ, εγώ θα σου πω
Εγώ και ο λαός μου είμαστε καταδικασμένοι
Έχω βρεθεί εκεί, έτσι, το γνωρίζω
Συνεχίζουν να λένε, «να πηγαινετε αργά»
Αυτό λένε, να πηγαίνετε αργά
Αλλά ακριβώς αυτό είναι το πρόβλημα (να πηγαίνετε αργά)
Πλύσιμο των παραθύρων (πολύ αργό)
Διαλέγοντας το βαμβάκι (πολύ αργά)
Είσαι απλά σάπιος (πολύ αργός)
Είσαι πολύ τεμπέλης (πολύ αργός)
Η σκέψη είναι τρελή (πολύ αργή)
Πού πηγαίνω; Τι κάνω;
Δεν ξέρω, δεν ξέρω
Απλά προσπαθήστε να κάνετε το καλύτερο δυνατό
Σηκωθείτε, μετρηθείτε με όλα τα υπόλοιπα
Γιατί όλοι ξέρουν για τον Μισισιπή, διάολε
Βάζω στοίχημα ότι νόμιζες ότι κάνω πλάκα, έτσι δεν είναι;
Πικετοφορίες, μποϊκοτάζ στα σχολεία
Προσπαθούν να πουν ότι είναι κομμουνιστικό σχέδιο
Το μόνο που θέλω είναι ισότητα
Για την αδερφή μου, τον αδερφό μου, τους ανθρώπους μου και εμένα
Ναι, μου είπες ψέματα όλα αυτά τα χρόνια
Μου είπες να πλύνω και να καθαρίσω τα αυτιά μου
Και να μιλάς πολύ καλά σαν κυρία
Και θα σταματήσεις να με αποκαλείς Αδελφή Σάντι
Αλλά όλη αυτή η χώρα είναι γεμάτη ψέματα
Όλοι θα πεθάνουμε και θα πεθάνουμε σαν μύγες
Δεν σας εμπιστεύομαι πια
Συνεχίζετε να λέτε, «Να πηγαίνετε αργά»
Πήγαινέ αργά
Αλλά αυτό είναι μόνο το πρόβλημα (πολύ αργά)
Κατάργηση φυλετικού διαχωρισμού (πολύ αργή)
Μαζική συμμετοχή (πολύ αργή)
Επανένωση (πολύ αργή)
Να κάνετε τα πράγματα σταδιακά (πολύ αργά)
Αλλά φέρνετε περισσότερη τραγωδία (πολύ αργά)
Γιατί δεν το βλέπεις; Γιατί δεν το νιώθεις;
Δεν ξέρω, δεν ξέρω
Δεν χρειάζεται να ζείτε δίπλα μου
Απλώς δώστε μου την ισότητα
Όλοι ξέρουν για τον Μισισιπή
Όλοι ξέρουν για την Αλαμπάμα
Όλοι ξέρουν για τον Μισισιπή, διάολε
Αυτό είναι!

Προτεινόμενα βιβλία:

Νίκος Μαράκης: Το έγκλημα ενός καταχραστού

Μαράκης έγκλημα καταχραστού

Τον Απρίλη του 1926, είχε τηλεγραφηθεί σ’ όλες τις αστυνομίες του κόσμου η μεγάλη κατάχρηση της Μπάνκα Ποπουλάρε του Σαν Ρέμο της Ιταλίας. Ο διευθυντής της Ερρίκος Ρουστιάνο είχε φύγει μια νύχτα αφού άδειασε τα ταμεία της Τραπέζης, παίρνοντας μαζί του τέσσερα εκατομμύρια λιρέτες.

Η τράπεζα έπαθε ένα τρομερό κραχ και οι μετοχές της κατρακύλησαν στο χρηματιστήριο. Τρεις επιχειρήσεις που είχαν εξάρτηση από την τράπεζα αυτή ναυάγησαν και οι εργάτες τους βρέθηκαν στους δρόμους.

Ο Ερρίκος Ρουστιάνο είχε γίνει το ζήτημα της ημέρας σ’ ολόκληρη την Ιταλία και οι καραμπινιέροι είχαν κυριολεκτικά αγωνισθεί υπεράνθρωπα για να ανακαλύψουν τα ίχνη του. μα η έρευνα τους έμεινε χωρίς απτέλεσμα.

Κι ωστόσο ο Ερρίκος Ρουστιάνο βρισκόταν στην Ελλάδα και κυκλοφορούσε με το ψευδώνυμο Ρενέ Μπερανζέ. Έμενε στο ξενοδοχείο της Μεγάλης Βρετανίας μ’ αυτό τ’ όνομα περισσότερο από τρεις μήνες. Ύστερα νοίκιασε στον Πειραιά μια κομψή παραθαλάσσια γκαρσονιέρα κοντά στο Τουρκολίμανο. Αυτή η γκαρσονιέρα όμως στάθηκε άτυχη γι’ αυτόν.

Η ζωή που περνούσε εκεί μέσα, τα όργια που λάβαιναν χώρα κάθε νύχτα κίνησαν την προσοχή της Αστυνομίας Πειραιώς, η οποία αναζητούσε κι αυτή τον Ρουστιάνο.

Κι’ έτσι ένα πρωί κατά το 1927 κατόπιν μακράς παρακολουθήσεως ο αστυνομικός κ. Δουκάκης τον συνέλαβε μ’ ένα έξυπνο κόλπο.

Αυτός ωστόσο αντέταξε μια επίμονη άρνηση. Δεν παραδεχόταν με κανέναν λόγο πως ήταν ο καταζητούμενος Ιταλός Ρουστιάνο.

«Εγώ είμαι Γάλλος έμπορος. Ονομάζομαι Ρενέ Μπερανζέ…»

Μα μερικά σημάδια που είχε στο μέτωπο από μια παλιά μονομαχία και ένα τραύμα στο αριστερό πόδι τον πρόδωσαν, και εκρατήθη οριστικά για να σταλεί στην Ιταλία.

Ο Ρουστιάνο ήταν ένας απ’ τους περισσότερο μορφωμένους εγκληματίες. Μιλούσε Γαλλικά, Ελληνικά, Αγγλικά και Γερμανικά, εκτός βέβαια και της Ιταλικής η οποία ήταν η μητρική του γλώσσα.

Όταν συνελήφθη αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει με μια ισχυρή δόση μπορμίρ, δηλητηρίου το οποίον είχε κρυμμένο μέσα σε κάποιο από τα πολλά δακτυλίδια που φορούσε. Τον πρόλαβαν όμως εγκαίρως κι έτσι σώθηκε για να κηρύξει απεργία πείνας λίγο αργότερα.

Με τον Ρουστάνο είχα συνδεθεί κάπως. Γιατί ήμουν ο πρώτος που προσπαθούσα σε μια καμπάνια μου να βρω μερικά ελαφρυντικά για την πράξη του αυτή. Συγκεκριμένα είχα μάθει ότι ένα μεγάλο μέρος απ’ το ποσό που είχε καταχραστεί το είχε ξοδέψει για την αντιφασιστική προπαγάνδα. Ήταν εχθρός του Μουσολίνι.

Αυτός είχε ευχαριστηθεί τότε γι’ αυτά που έγραψα και δέχτηκε να διηγηθεί μερικά απ’ τη ζωή του τα οποία δημοσιεύτηκαν στον «Ελληνικό Ταχυδρόμο» των Αθηνών.           

Κι έτσι όταν τον παρέδωκε η αστυνομία στους ιταλούς καραμπινιέρους ήμουν ο μόνος απ’ τους συναδέφλους που τον αποχαιρέτησαν πάνω στο ιταλικό πλοίο που θα τον μετέφερε στο Πρίντεζι.

Φαινόταν συντετριμμένος και θαρρώ πως διέκρινα ένα δάκρυ στα μάτια του καθώς μου μιλούσε με τις χειροπέδες.

«Αντίο. Συ θα ζήσεις. Εγώ βαδίζω τώρα στο θάνατο. Δεν θα με συγχωρέσει ποτέ ο Μουσολίνι…»

Του έδωσα το χέρι μου.

«Κουράγιο δεν θα σου κάνουν τίποτα».

Ανασήκωσε του ώμους του και γέλασε πικρά…

«Ποιος ξέρει κι όλας αν θα φτάσω ζωντανός κει κάτω. Θα μάθεις όμως νέα μου…»

Κατέβηκα τη σκάλα του πλοίου βιαστικά για κρύψω ένα παράξενο είδος συγκινήσεως που με κατείχε και πήδησα στη βάρκα που με περίμενε. Σε λίγο το καράβι σφύριζε αναχώρηση…

*

Ύστερα από τρεις μέρες στα γραφεία της εφημερίδος που εργαζόμουνα είχε φτάσει ένα γράμμα στο όνομα μου. Απ’ τα γραμματόσημα και τις ταχυδρομικές σφραγίδες κατάλαβα πως προερχόταν απ’ το εξωτερικό. Τ’ άνοιξα με ένα περίεργο συναίσθημα κι έριξα μια βιαστική ματιά στην υπογραφή. Ήταν του Ρουστιάνο. Να τι μου έγραψε μεταφρασμένο κατά λέξη στα Ελληνικά.

Αγαπητέ Κύριε,

Σήμερα έφτασα στο Πρίντεζι με τη συνοδεία των καραμπινιέρων. Σε λίγο θα βρισκόμουν στο ιταλικό έδαφος και θα ‘μαι πια στη διάθεση του Μουσολίνι. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού πήρα πια οριστικά την απόφαση να πεθάνω.  Αχ! τι κακό μου κάνανε εκεί κάτω στην Ελλάδα σας. Ο Δουκάκης μου πήρε το δαχτυλίδι με το μπορμίρ δηλητήριο του οποίου έχω ανάγκη τώρα. Πρέπει να πεθάνω τώρα γιατί δεν θα μπορέσω ν’ αντικρύσω τη γυναίκα μου πια και δεν θα βρω λέξεις δικαιολογίας όταν δω το χλωμό θλιμμένο πρωσοπάκι της δακρυσμένο. Είμαι ένας τιποτένιος άνθρωπος. Μα σ’ αυτό το γράμμα μου δεν πρόκειται γι’ αυτό. Θυμάσαι που δεν βρισκόντουσαν φωτογραφίες μου τόσο καιρό στην ιταλική πρεσβεία; Ε! Λοιπόν εγώ είχα φροντίσει γι’ αυτό. Είχα μισθώσει δυο ανθρώπους οι οποίοι κάνανε διάρρηξη στο γραφείο της πρεσβείας και πήρανε τον φάκελο που αφορούσε την υπόθεση μου. Τους πλήρωσα καλά για την υπηρεσία τους αυτή. Ήλπιζα έτσι πως θα ησύχαζα για καιρό όσο να σταλούν από την Ιταλία νέα στοιχεία για την καταδίωξη μου. Το γεγονός αυτό όμως δεν το ομολόγησα γιατί μαζί με τον δικό μου φάκελο είχαν κλαπεί απ’ την πρεσβεία απ’ τους ίδιους ανθρώπους κι άλλα εμπιστευτικά έγγραφα που αφορούσαν μια ξένη δύναμη. Ούτε η πρεσβεία ανακοίνωσε τίποτα, ούτε οι εφημερίδες φυσικά πληροφορήθηκαν την είδηση.

Μα δεν ησύχασα. Οι δύο αυτοί άνθρωποι, δυο ανθρώπινα κατακάθια του υποκόσμου του πειραϊκού λιμανιού μ’ εκβιάζανε κάθε τόσο και μου ζητούσαν χρήματα. Αλλιώτικα απειλούσαν ότι θα με προδώσουν στην αστυνομία. Μια μέρα μάλιστα μου είπαν ότι είχαν κλέψει απ’ το συρτάρι του γραμματέως της πρεσβείας και μερικά εμπιστευτικά δελτία πληροφοριών για την στρατιωτική δύναμη και τις στρατιωτικές προπαρασκευές μιας ξένης χώρας τα οποία φρόντισαν να πουλήσουν σε μια καλή τιμή. Τους έδωσα χρήματα πάλι και τους υποσχέθηκα ότι αν μου έφερναν τα δελτία αυτά θα τους πλήρωνα καλά.

Συνεννοήθηκα να συναντηθώ μαζί τους έξω προς το Σούνιο. Γιατί δεν ήθελα να με βλέπουν μαζί με τους δυο ύποπτους αυτούς ανθρώπους, στην Αθήνα ή στον Πειραιά…

Την ορισμένη ώρα ήρθανε: «Περπατάμε απ’ το πρωί» μου είπανε.

«Κι εγώ δεν πήρα αυτοκίνητο», τους απάντησα.

Πρόσεξα ωστόσο πως με κοίταξαν κάπως παράξενα. Μου πέρασε από το μυαλό τότε η ιδέα ότι μπορεί να είχανε κανένα σχέδιο εναντίον μου. Τους παρακολουθούσα και εξέτασα με προσοχή όλα τα γύρω έρημα μέρη και την απέναντι θάλασσα που απλωνότανε λίγο πιο ‘κει, κάτω από τα πόδια μας. Τους ζήτησα να μου δώσουν τα δελτία. Μα αυτοί αρνήθηκαν. Δικαιολογήθηκαν πως δεν τα είχαν τάχα μαζί τους και πως τώρα είχαν ανάγκη από χρήματα. Ετοιμάστηκα να τους δώσω κι έβαλα το χέρι μου στη τσέπη του σακακιού μου για να βγάλω το πορτοφόλι μου. Μα την ίδια στιγμή είδα ένα μαχαίρι να αστράφτει στα χέρια του πιο δυνατού από αυτούς. Οπισθοχώρησα έκπληκτος και έβαλα το περίστροφο μου. Πυροβόλησα αμέσως. Δυο σφαίρες τον είχαν βρει στο στήθος και γονάτισε πέφτοντας με το κεφάλι προς τα πίσω. Έκανε μια κίνηση με βογγητό να σηκωθεί, μα γλίστρησε και κατρακύλησε στον απόκρημνο βράχο. Κι άκουσα το θόρυβο που έκανε το κορμί του καθώς έπεφτε στη θάλασσα.

Ο άλλος όρμησε τότε εναντίον μου με μανία. Μα πρόφτασα και τον κάρφωσα στη θέση του με μια σφαίρα στο μέτωπο, ανάμεσα στα δυο μάτια. Ήταν τόσο κοντά μου που το αίμα του πετάχτηκε από το κεφάλι λέρωσε το πρόσωπο μου και τα ρούχα μου.

Ύστερα, ύστερα τον έσυρα κι αυτόν στον κρημνό και τον έμαθα έτσι να πηδά στην θάλασσα. Έτσι απαλλάχτηκα κι’ απ’ τους δυο. Ωστόσο όμως οι τύψεις μ’ ακολούθησαν κοντά.

Απ’ την ημέρα αυτή, έκανα μια ζωή γεμάτη όργια, με γυναίκες του ελαφρού κόσμου, πράγμα που συντέλεσε στην καταστροφή μου την τελειωτική. Ορκίζομαι πως δεν θέλησα να βάψω τα χέρια μου με ανθρώπινο αίμα. Μα έπρεπε να αμυνθώ. Τώρα που εξεμυστηρεύτηκα κι αυτό το μυστικό μου νομίζω πως είμαι πιο ήσυχος. Τώρα μπορώ να πεθάνω με λιγότερες τύψεις, χωρίς βέβαια ν’ αντικρύσω τη γυναίκα μου που αγαπώ τόσο πολύ.                

Αντίο

Ερρίκος Ρουστιάνο

Στο υστερόγραφο ο Ρουστιάνο ανέφερε ότι το γράμμα αυτό το παρέδωκε σ’ έναν επιβάτη να το ταχυδρομήσει απ’ το Πρίντεζι στην Αθήνα, γιατί αυτός δεν θα μπορούσε να καταφέρει ένα τέτοιο πράγμα, αφού θα ήταν υπό την αυστηρή επίβλεψη των καραμπινιέρων.

*

Ύστερα από δυο μέρες σε μια ιταλική εφημερίδα, στο «Πόπολο ντ’ Ιτάλια» νομίζω, διάβασα την πιο κάτω είδηση.

«Ο συλληφθείς εις Αθήνας ιταλός υπήκοος Ερρίκος Ρουστιάνο, διευθυντής του εν Σαν Ρέμο καταστήματος της Λαϊκής Τραπέζης, καταχραστής τεσσάρων εκατομμυρίων λιρετών, μεταφερόμενος εις Ρώμην, ηυτοκτόνησε ριφθείς εις τας γραμμάς του σιδηροδρόμου κατά το μεταξύ Σαν Ρέμο και Ρώμης διάστημα».

ΝΙΚΟΣ Ι. ΜΑΡΑΚΗΣ

Βρείτε την επανέκδοση του βιβλίου του Νίκου Μαράκη «Οι άνθρωποι της κοκαΐνης» (πρώτη έκδοση: Νέοι Καιροί, 1932) εδώ:

Είναι αυτό το Ισραήλ του Primo Levi;

Πρίμο Λεβί Ισραηλ

Άραγε τι θα έλεγε σήμερα ο Primo Levi για το σημερινό Ισραήλ; Για το Ισραήλ που γράφει εκεί που δεν πιάνει μελάνι τις αποφάσεις του ΟΗΕ και συνεχίζει την παράνομη κατοχική και εποικιστική πολιτική; Για το Ισραήλ που έχει θάψει κάτω από ερείπια χιλιάδες παιδιά στη Γάζα; Για το Ισραήλ που βομβαρδίζει νοσοκομεία, σχολεία, τόπους θρησκευτικής λατρείας, εγκαταστάσεις του ΟΗΕ και ανθρωπιστικών οργανώσεων; Για το Ισραήλ που γαζώνει με σφαίρες κομβόι των Γιατρών Χωρίς Σύνορα που μεταφέρει αμάχους; Για το Ισραήλ που σκοτώνει σκόπιμα δημοσιγράφους; Άραγε θα ένωνε τη φωνή του με τους χιλιάδες Εβραίους της διασποράς και τους λιγοστούς Ισραηλινούς πολίτες που διαδηλώνουν κάτω από ένα καθεστώς φόβου και τρομοκρατίας; Θα ένωνε τη φωνή του με τους περισσότερους από χίλιους Εβραίους των ΗΠΑ που έχουν συλληφθεί σε διαδηλώσεις και ακτιβιστικές κινήσεις ενάντια στη βάρβαρη αντιμετώπιση του Παλαιστινιακού λαού από το κράτος του Ισραήλ; Τα ερωτήματα αυτά είναι μεταφυσικά. O Primo Levi δεν μπορεί να απαντήσει, ούτε εμείς για λογαριασμό του. Δεν ξέρουμε τι θα έλεγε σήμερα, ξέρουμε όμως τι είπε όσο ζούσε.

Ο σπουδαίους Ιταλοεβραίος χημικός και συγγραφέας Primo Levi γεννήθηκε στο Τορίνο στις 31 Ιουλίου του 1919. Μεγάλωσε στη φασιστική Ιταλία του Μπενίτο Μουσολίνι. Ο Ιταλικός φασισμός αρχικά είχε μια θολή θέση για το «εβραϊκό ζήτημα». Ο φασισμός στα πρώτα του βήματα ήταν κυρίως αντικομμουνιστικός, αντιδημοκρατικός και αντιμασονικός και δεν υιοθέτησε τους φρενήρεις ρυθμούς του ναζιστικού αντισημιτισμού. Όπως αναφέρει ο Emilio Gentile στη μελέτη του για τον φασισμό, ενώ υπήρχαν αντισημίτες φασίστες ταυτόχρονα υπήρχαν και Εβραίοι που συμπαθούσαν το φασιστικό κίνημα: «Ο ρατσισμός δεν ήταν ξένο σώμα στη φασιστική πολιτική κουλτούρα (…) Παρ’ όλα αυτά, μέχρι το 1938, ο αντισημιτισμός δεν είχε αποτελέσει συστατικό στοιχείο της φασιστικής ιδεολογίας, αν και υπήρχαν φασίστες αντισημίτες, όπως υπήρχαν και Εβραίοι ανάμεσα στους φανατικούς οπαδούς του Φασιστικού Κόμματος κι ανάμεσα στις τάξεις των πολιτικών και των διανοούμενων του καθεστώτος. Στις αρχές τις δεκαετίας του 30 ο Μουσολίνι είχε αποκηρύξει δημόσια τις ρατσιστικές θεωρίες και τον αντισημιτισμό. Με την εντατικοποίηση εντούτοις της ρατσιστικής πολιτικής, η θέση τους για τον αντισημιτισμό άρχισε να αλλάζει. Η συμμαχία του με τη ναζιστική Γερμανία σίγουρα επέδρασσε σημαντικά για αυτή τη μεταβολή, αλλά ο αποφασιστικός παράγοντας ήταν η πεποίθηση του Μουσολίνι ότι ο διεθνής ιουδαϊσμός έπαιζε ενεργό ρόλο στον αντιφασισμό, καθώς και η επιθυμία του να επιταχύνει τους ρυθμούς πραγματοποίησης του ολοκληρωτικού πειράματος για να δημιουργήσει μια ιταλική φυλή εθνικά ομοιογενή». Με το βάθεμα της κρίσης τη δεκαετία του 1930 και την πολεμική προετοιμασία οι συνθήκες άλλαξαν άρδην για τους Ιταλούς Εβραίους. Σταδιακά ο φασισμός υιοθέτησε τον έξαλλο αντισημιτισμό του ναζισμού. Το 1938 η Ιταλία έγινε και επίσημα «αντισημιτικό κράτος» υιοθετώντας τα πρώτα φυλετικά μέτρα εναντίον των Εβραίων που έγιναν αφετηρία των σκληρών διώξεων που ακολούθησαν. Σε ένα τέτοιο αφιλόξενο και εχθρικό περιβάλλον ο Primo Levi κατάφερε να ολοκληρώσει με άριστα τις σπουδές του στο τμήμα Χημείας του πανεπιστημίου στο Τορίνο το 1941, ωστόσο πάνω στο πτυχίο υπήρχε η ένδειξη της Εβραϊκής καταγωγής του.

Σε αντίθεση με τον κυρίαρχο μύθο του «παθητικού Εβραίου» που περιμένει σαν πρόβατο τη σφαγή του, χιλιάδες Εβραίοι πήραν τα όπλα ενάντια στη ναζιστική και φασιστική θηριωδία. Ο Primo Levi ήταν ένας από αυτούς. Αρχικά εντάχθηκε στο παράνομο Κόμμα της Δράσης (Partito d’Azione) και αργότερα στην οργάνωση Δικαιοσύνη και Ελευθερία (Giustizia e Libertà). Έπεσε στα χέρια των φασιστών τον Δεκέμβριο του 1943 και μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Φόσολι, το οποίο το είχαν καταλάβει οι Γερμανοί μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας και το χρησιμοποιούσαν ως κόμβο μεταφοράς για τα στρατόπεδα της Κεντρικής Ευρώπης. Τον Φεβρουάριο του 1944 ο Levi μεταφέρθηκε μαζί με εκατοντάδες ακόμα Εβραίους στο στρατόπεδο εξόντωσης του Άουσβιτς. Θα ξαναδεί το φως της ελευθερίας στις 27 Ιανουαρίου του 1945, όταν ο Κόκκινος Στρατός απελευθέρωσε το στρατόπεδο. Τη συγκλονιστική μαρτυρία του από την παραμονή του στο Άουσβιτς την κατέθεσε μέσα από το εμβληματικό του βιβλίο, «Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος». Έγραφε:

«Δεν έχουμε καθρέφτη για να δούμε το πρόσωπό μας, αλλά ο καθρέφτης βρίσκεται απέναντί μας, η όψη μας αντανακλάται σε εκατό μελανιασμένα πρόσωπα, σε εκατό ρυπαρές και αξιοθρήνητες μαριονέτες. Μεταμορφωθήκαμε ήδη σε φαντάσματα, ίδια μ’ εκείνα που είδαμε χθες.
Τότε, για πρώτη φορά συνειδητοποιήσαμε ότι η γλώσσα μας δεν έχει τις λέξεις για να εκφράσει αυτή την ύβριν, την εκμηδένιση του ανθρώπου. Σαν προικισμένοι με την ενορατική ικανότητα των προφητών είδαμε την πραγματικότητα: είμαστε στον πάτο. Πιο κάτω δεν γίνεται να πάμε: δεν μπορούμε να σκεφτούμε αθλιότερη ύπαρξη από τη δική μας. Τίποτα πιά δεν μας ανήκει: μας στέρησαν τα ρούχα, τα παπούτσια, τα μαλλιά μας, εάν μιλήσουμε δεν θα μας ακούσουν, και εάν μας άκουγαν δεν θα μας καταλάβαιναν. Θα μας στερήσουν και τ’ όνομα μας, κι αν θέλουμε να το κρατήσουμε, θα πρέπει να βρούμε τη δύναμη μέσα μας, τη δύναμη να το σώσουμε και μαζί μ΄ αυτό να σώσουμε κάτι από μάς, απ’ αυτό που υπήρξαμε.
(…) Häftling: έμαθα ότι είμαι ένας Häftling. Το όνομά μου είναι 174 517: Μας βάφτισαν· για όλη την υπόλοιπη ζωή μας θα έχουμε το νούμερο χαραγμένο στο αριστερό μας μπράτσο».

Και σε ένα άλλο -ανατριχιαστικά επίκαιρο- απόσπασμα: «Εάν μέσα απ’ τα στρατόπεδα θα μπορούσε να δραπετεύσει ένα μήνυμα και να φτάσει στους ελεύθερους ανθρώπους θα ήταν αυτό: Προσπαθήστε να μην υποστείτε στο σπίτι σας αυτό που έχει επιβληθεί σε εμάς εδώ». Δραπέτευσε άραγε αυτό το μήνυμα για να φτάσει μέχρι τη Γάζα;

Η σχέση του Primo Levi με το κράτος του Ισραήλ που γεννήθηκε μετά την παγκόσμια σφαγή του παγκοσμίου πολέμου ήταν επαμφοτερίζουσα. Αν και άθεος είχε αποκτήσει κάποια επαφή με την Εβραϊκή παράδοση και ήταν επηρεασμένος από από τον αριστερό σιωνισμό. Ονειρεύονταν ένα Ισραήλ που θα χτίζονταν στη βάση της δημοκρατίας, του σοσιαλισμού και της ανεκτικότητας. Η πραγματικότητα, όμως, ήταν αμείλικτη. Στο Ισραήλ επικράτησαν τα πιο εθνικιστικά και μιλιταριστικά στοιχεία, γεγονός που δημιούργησε ένα χάσμα στον Primo Levi: «Διατηρώ έναν στενό συναισθηματικό δεσμό με το Ισραήλ, αλλά όχι με αυτό το Ισραήλ».

Σημείο καμπής ήταν η εισβολή του Ισραήλ στον Λίβανο στις 7 Ιουνίου του 1982, με τη στρατιωτική επιχείρηση: «Ειρήνη για τη Γαλιλαία». Οι ισραηλινοί επικαλέστηκαν ως πρόσχημα για την επίθεση την απόπειρα εκτέλεσης του ισραηλινού πρέσβη στο Λονδίνο από την ομάδα του Αμπού Νιντάλ. Πραγματικός στόχος, όμως, υπήρξε η εκκαθάριση και εκδίωξη των ανταρτών της PLO και των υποδομών της, παρ’ ότι η οργάνωση είχε κηρύξει ανακωχή. Η εισβολή συνάντησε τη σθεναρή αντίσταση στους προσφυγικούς καταυλισμούς όπως αναφέρει και έκθεση για λογαριασμό της αμερικάνικης κυβέρνησης: «Ο παλαιστινιακός πληθυσμός των καταυλισμών ήταν συνηθισμένος στους βομβαρδισμούς και ήξερε τι μπορεί να καταφέρει και τι όχι, καθώς ήταν το θύμα των ισραηλινών βομβαρδισμών για σειρά ετών πριν από αυτό τον πόλεμο. Αυτό δεν ήταν το ιδανικό κοινό για μια τέτοια επίδειξη» (McLaurin, R. D (1987) The Battle of Tyre Abbott Associates INC Springfield VA). Η ισραηλινή εισβολή άφησε πίσω της 17.500 παλαιστίνιους και Λιβανέζους νεκρούς, κατά κύριο λόγο άμαχους.

Λίγους μήνες αργότερα, Λιβανέζοι χριστιανοί παραστρατιωτικοί με τη συνεργασία των ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων προχώρησαν σε σφαγές στους παλαιστινιακούς προσφυγικούς καταυλισμούς στη Σάμπρα και της Σατίλα. 1700 άνθρωποι, κατά κύριο λόγο γυναίκες, παιδιά και ηλικιωμένοι, σφαγιάστηκαν από τους χριστιανούς Φαλαγγίτες, υπό τις διαταγές του Αριέλ Σαρόν. Αυτόπτης μάρτυρας των αποτελεσμάτων της σφαγής ήταν και ο Γάλλος θεατρικός συγγραφέας Ζαν Ζενέ, που περιέγραψε στο βιβλίο του «Τέσσερις ώρες στη Σατίλα»: «Οι σφαγές δεν έγιναν μέσα στη σιωπή και στο σκοτάδι. Τις φώτιζαν άπλετα οι φωτοβολίδες των Ισραηλινών, ενώ τα αυτιά των Ισραηλινών, ήδη από την Πέμπτη το βράδυ, άκουγαν πάρα πολύ καθαρά τι γίνεται στη Σατίλα. Τι γλέντια, τι κραιπάλες έγιναν εκεί όπου ο Χάρος συμμετείχε στο ξεφάντωμα των μεθυσμένων στρατιωτών- μεθυσμένων από κρασί, από μίσος και αναμφίβολα από χαρά πως ευχαριστούν τον ισραηλινό στρατό, που άκουγε, που παρακολουθούσε, που ενεθάρρυνε, που νουθετούσε! Δεν τον είδα εγώ αυτό τον ισραηλινό στρατό που έβλεπε και άκουγε. Είδα μόνο όσα έκανε».

Ο Primo Levi δεν έμεινε σιωπηλός. Το 1982 υπέγραψε μαζί με άλλους συγγραφείς αίτημα για απόσυρση των Ισραηλινών στρατευμάτων κατοχής από τον Λίβανο. Το κείμενο που δημοσιεύθηκε στις 16 Ιουνίου 1982 ζητούσε την απόσυρση των ισραηλινών στρατευμάτων και την αναγνώριση του «δικαιώματος αυτοδιάθεσης του παλαιστινιακού λαού», συνδέοντας τη λύση του ζητήματος με την «καταπολέμηση της ανάδυσης ενός νέου αντισημιτισμού». Έλεγε σε συνέντευξή του:


«Για μένα και τους φίλους μου [οδυνηρότερη] είναι η ρήξη ανάμεσα στην εικόνα που είχαμε σχηματίσει για το κράτος του Ισραήλ (δηλαδή, ότι ήταν η χώρα-όαση, η χώρα της ανοικοδόμησης του εβραϊκού έθνους) και στη νέα εξέλιξή του, σε κατεύθυνση μιλιταριστική, σε κατεύθυνση εμβρυακά φασιστική. Το θέμα ήταν να δώσουμε ένα κέντρο όχι μόνο γεωγραφικό, αλλά και πολιτιστικό, στον παγκόσμιο εβραϊσμό. Και τώρα παρατηρούμε την επικράτηση των εθνικιστικών τάσεων με την επιθετική έννοια του όρου…». Σύμφωνα με τον Myriam Anissimov, συγγραφέα του βιβλίου “Primo Levi, Tragedy of an Optimist”, ο Levi είχε τη ρομαντική εικόνα, που τροφοδοτούνταν από τους σοσιαλιστές, σιωνιστές Εβραίους του 19ου αιώνα, ότι το κράτος του Ισραήλ θα «ιδρύονταν από ευγενείς αγρότες οι οποίοι θα οδηγούσαν τα ευγενικά βόδια τους, τραγουδώντας επαναστατικά τραγούδια. Ονειρεύονταν μία φανταστική χώρα την οποία διακρίνουμε πολύ καλά στο μυθιστόρημά του ‘Τώρα ή ποτέ’… Αλλά, βεβαίως, εξεπλάγη τρομερά όταν είδε το Ισραήλ να γίνεται μία σύγχρονη χώρα που διεξάγει πολέμους των οποίων την αναγκαιότητα δεν καταλάβαινε πάντοτε» (βλ. Γιώργος Παπασωτηρίου: Πρίμο Λέβι: ο φασισμός είναι εδώ).

Πολλοί θεωρούν πως αυτή η απογοήτευσή του για την εξέλιξη του Ισραήλ συνέβαλε στην αυτοκτονία του στις 11 Απριλίου του 1987. Αυτή η άποψη είναι αμφιλεγόμενη, ωστόσο δεν πρέπει να αποκλειστεί και ένα τέτοιο ενδεχόμενο, καθώς δεν μπορεί να δοθεί μια μονοαιτιακή εξήγηση σε ένα σύνθετο ψυχολογικό φαινόμενο όπως η αυτοκτονία. Ίσως, όμως, αυτή η συζήτηση να είναι άτοπη, καθώς υπάρχει και η άποψη του Ντέιβιν Μέντελ, γιατρού και προσωπικού φίλου του Levi, ο οποίος αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο ο θάνατός του να προέρχεται από ατύχημα. Όποια και να είναι η αιτία του θανάτου του, όμως, μπορούμε να πούμε πως ολόκληρη η παρακαταθήκη του μπορεί να συμπυκνωθεί σε μια σύντομη και περιεκτική φράση: Συνέβη, άρα μπορεί να ξανασυμβεί…

Βιβλία του Primo Levi που κυκλοφορούν στα ελληνικά:

Βραδιές Αστυνομικής Μυθοπλασίας 2023! (crimes n’ beer)

crimes n' beer 2023

Οι Βραδιές Αστυνομικής Μυθοπλασίας! (crimes n’ beer), που διοργανώνει η Ελληνική Λέσχη Συγγραφέων Αστυνομικής Λογοτεχνίας (ΕΛΣΑΛ) και το red n’ noir, επιστρέφουν για δεύτερη χρονιά την Παρασκευή 1, το Σάββατο 2 και την Κυριακή 3 Δεκεμβρίου στον πολυχώρο του Κέντρου Ελέγχου Τηλεοράσεων – ΚΕΤ (Κύπρου 91Α & Σικίνου, Κυψέλη).

Μετά την ιδιαίτερα επιτυχημένη περσινή διοργάνωση, οι φετινές εκδηλώσεις επιχειρούν να φωτίσουν δύο ιδιαίτερες (και εξαιρετικά επίκαιρες) πτυχές της αστυνομικής αφήγησης σε όλες τις εκδοχές της (λογοτεχνία, κινηματογράφος, τηλεόραση).

Αστυνομική μυθοπλασία-δημοσιογραφία και απεικονίσεις της έμφυλης βίας

Την πρώτη ημέρα (Παρασκευή 1/12) θα εξεταστεί η διαχρονική σχέση της αστυνομικής μυθοπλασίας με τη δημοσιογραφία και τη λογοτεχνία τεκμηρίων. Στα τρία θεματικά πάνελ, επιμέρους όψεις της σχέσης αυτής θα συζητήσουν ο πεζογράφος και μεταδιδακτορικός ερευνητής στη Δημιουργική Γραφή Κώστας Καβανόζης, η ερευνήτρια και συγγραφέας Μαίρη Μαργαρίτη,ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Γιάννης Ράγκος, ο συγγραφέας Βασίλης Δανέλλης,ο συγγραφέας Τάσος Θεοφίλου, ο συγγραφέας Φίλιππος Φιλίππου, ο σκηνοθέτης, μεταφραστής και συγγραφέας Ανδρέας Αποστολίδης, ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Κώστας Κυριακόπουλος και ο σεναριογράφος και συγγραφέας Βαγγέλης Μπέκας.

Η τρίτη μέρα (Κυριακή 3/12) επικεντρώνεται στις απεικονίσεις της έμφυλης βίας στην αστυνομική αφήγηση. Οι εκδηλώσεις της μέρας πραγματοποιούνται σε συνεργασία με το Δίκτυο Γυναίκες Συγγραφείς κατά της Έμφυλης Βίας και των Γυναικοκτονιών «Η φωνή της». Θα προβληθεί η ταινία μικρού μήκους «Παγωμένο νερό» (19΄, σκ. Κωνσταντία Κονταξή), σε σενάριο της Έλενας Χουσνή και θα ακολουθήσουν παρουσιάσεις και συζητήσεις με την συγγραφέα Έλενα Χουσνή, την ψυχολόγο και πρόεδρο του ΔΣ του Ευρωπαϊκού Δικτύου κατά της Βίας Κική Πετρουλάκη, τη δημοσιογράφο και συγγραφέα Έρικα Αθανασίου, την Μαίρη Μαργαρίτη, τη δικηγόρο, εγκληματολόγο και συγγραφέα Έλενα Μπολονάση, τη δημοσιογράφο και συγγραφέα Κωνσταντίνα Μόσχου, τη συγγραφέα και μεταφράστρια Χίλντα Παπαδημητρίου, τη δικηγόρο και συγγραφέα Κατερίνα Παπαντωνίου και τη σεναριογράφο και συγγραφέα Βίκυ Χασάνδρα.

Η δεύτερη μέρα (Σάββατο 2/12) είναι αφιερωμένη σε βιβλία μελών της ΕΛΣΑΛ που εκδόθηκαν εντός του 2023. Θα παρουσιαστούν τα νέα μυθιστορήματα των Ανδρέα Αποστολίδη «Romantica» (Άγρα), Ανδρέα Λύκου «Ματωμένο χειρόγραφο» (Τραυλός), Δημήτρη Μαμαλούκα «Σκότωσε σαν τον Στίβεν Κίνγκ» (Κέδρος) και Βίκυς Χασάνδρα «Μαύρη άσφαλτος» (Bell).  

Η βραδιά θα ολοκληρωθεί με ειδική αφιερωματική εκδήλωση για τον συγγραφέα Κώστα Καλφόπουλο (1956-2023), ιδρυτικό μέλος και πρώην γραμματέα της ΕΛΣΑΛ.

Και τις τρεις μέρες οι εκδηλώσεις θα πραγματοποιούνται από τις 19:00 έως τις 22:00, ενώ θα ακολουθούν μπαρ, μπίρα και μπίρι-μπίρι.

Στον χώρο θα λειτουργεί, επίσης, ενημερωμένο θεματικό βιβλιοπωλείο.

Περίπατοι, συναυλία και παιδικό εργαστήρι

Την ίδια στιγμή, το πρόγραμμα των Βραδιών Αστυνομικής Μυθοπλασίας! (crimes n’ beer) εμπλουτίζεται φέτος και με παράλληλες εκδηλώσεις.

Την Κυριακή 19 Νοεμβρίου, ο Τάσος Θεοφίλου οργανώνει έναν «εγκληματικό» περίπατο στην οδό Αγίου Μελετίου, παρουσιάζοντας τρεις υποθέσεις, τέσσερις φόνους και οχτώ απόπειρες που σημειώθηκαν εκεί. Ο περίπατος θα ξεκινήσει στις 12:00 από το βιβλιοκαφέ red n’noir (Δροσοπούλου 52, Κυψέλη) και θα έχει διάρκεια 60΄.

Την Κυριακή 26 Νοεμβρίου, ο Γιάννης Ράγκος πραγματοποιεί μια πρωτότυπη διαδρομή στο Πεδίο του Άρεως, που βρέθηκε στο επίκεντρο μερικών από τα πλέον ταραχώδη και βίαια γεγονότα της νεοελληνικής ιστορίας. Ο περίπατος θα ξεκινήσει στις 12:00 από το άγαλμα του Κωνσταντίνου και θα έχει διάρκεια 90΄.

Το Σάββατο 2 Δεκεμβρίου η βραδιά στο Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων (ΚΕΤ) θα κλείσει με τζαζ συναυλία από τους Jazz Tree με μουσικές από νουάρ ταινίες, ενώ στις 11:00 το πρωί της Κυριακής 3 Δεκεμβρίου στο ΚΕΤ οργανώνεται Εργαστήρι αστυνομικής ιστορίας (για παιδιά από 6 ετών) από την εικαστικό και σκηνογράφο Πολυτίμη Μαχαίρα και τον συγγραφέα και δημοσιογράφο Κώστα Στοφόρο.

crimes n' beer 2023

Αναλυτικά το πρόγραμμα:

• ΚΥΡΙΑΚΗ 19 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ

12:00: ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ – Έγκλημα στην Αγίου Μελετίου | Δυο σημεία, τρεις υποθέσεις, τέσσερις φόνοι και οχτώ απόπειρες

Με τον Τάσο Θεοφίλου – Συγγραφέα-μέλος ΕΛΣΑΛ, Red n’ Noir

– Το δικαστικό σκέλος της υπόθεσης του Νίκου Κοεμτζή στο νυχτερινό κέντρο «Νεράιδα της Αθήνας» στην οδό Αγίου Μελετίου 45, τον Φλεβάρη του 1973.

– Το ξεκαθάρισμα λογαριασμών μεταξύ του περιβόητου νταή Αργύρη Περιορή και του μπάρμαν της οδού Αγίου Μελετίου 55, τον Γενάρη του 1976.

– Η ληστεία της Εθνικής Τράπεζας της οδού Αγίου Μελετίου 55, από τον ηθοποιό και αναρχικό ιλλεγκαλιστή Δημήτρη Μελέτη, τον Μάρτη του 1981.    

Σημείο συνάντησης: Βιβλιοκαφέ red n’noir (Δροσοπούλου 52, Κυψέλη)

Διάρκεια: 60΄

crimes n' beer 2023

• ΚΥΡΙΑΚΗ 26 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ

12:00: ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ – Πεδίο του Άρεως: Τόπος γαλήνης, αναψυχής και… βίας

Με τον Γιάννη Ράγκο – Δημοσιογράφο, συγγραφέα-μέλος ΕΛΣΑΛ

Μια πρωτότυπη διαδρομή στον μεγαλύτερο πνεύμονα πρασίνου στο κέντρο της Αθήνας και διαχρονικά δημοφιλή τόπο για τις βόλτες των κατοίκων της πρωτεύουσας, που βρέθηκε στο επίκεντρο μερικών από τα πλέον ταραχώδη και βίαια γεγονότα της νεοελληνικής ιστορίας.

Σημείο συνάντησης: Άγαλμα Κωνσταντίνου

Στάσεις: Άγαλμα Αθηνάς, Ναός Αγίου Χαραλάμπους, Δικαστήρια (πρώην Σχολή Ευελπίδων)

Διάρκεια: 90΄

crimes n' beer 2023

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 1 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ Δημοσιογραφία και αστυνομική λογοτεχνία | Από τον 19ο στον 21ο αιώνα

Ομιλητές:

Κώστας ΚαβανόζηςΠεζογράφος, μεταδιδακτορικός ερευνητής στη Δημιουργική Γραφή

Μαίρη ΜαργαρίτηΕρευνήτρια,συγγραφέας-μέλος ΕΛΣΑΛ

Γιάννης Ράγκος Δημοσιογράφος, συγγραφέας-μέλος ΕΛΣΑΛ

20:00: Δημοσιογραφία και αστυνομική λογοτεχνία στον Ελληνικό Μεσοπόλεμο | Οι περιπτώσεις Θωμόπουλου, Μαράκη, Πικρού 

Ομιλητές:

Βασίλης Δανέλλης – Συγγραφέας-μέλος ΕΛΣΑΛ

Τάσος Θεοφίλου – Συγγραφέας-μέλος ΕΛΣΑΛ, Red n’ Noir

Φίλιππος Φιλίππου – Συγγραφέας-μέλος ΕΛΣΑΛ

21:00: Οργανωμένο έγκλημα, δημοσιογραφική έρευνα, αστυνομική πεζογραφία και αστυνομικές σειρές

Ομιλητές:

Ανδρέας Αποστολίδης – Σκηνοθέτης, μεταφραστής, συγγραφέας-μέλος ΕΛΣΑΛ

Κώστας Κυριακόπουλος – Δημοσιογράφος, συγγραφέας

Βαγγέλης Μπέκας – Σεναριογράφος, συγγραφέας-μέλος ΕΛΣΑΛ

Μετά το τέλος των εκδηλώσεων, η βραδιά κλείνει με μπαρ, μπύρες και μπίρι-μπίρι.

ΣΑΒΒΑΤΟ 2 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ – Double Indemnity | Συγγραφείς της ΕΛΣΑΛ παρουσιάζουν βιβλία συγγραφέων της ΕΛΣΑΛ

19:00: Η συντονίστρια της Λέσχης Ανάγνωσης Αστυνομικής Λογοτεχνίας των εκδόσεων «Μεταίχμιο» Όλγα Γεωργιάδου παρουσιάζει το βιβλίο της Βίκυς Χασάνδρα «Μαύρη άσφαλτος» (Bell, 2023).

19:45: Ο Τεύκρος Μιχαηλίδης παρουσιάζει το βιβλίο του Ανδρέα Λύκου «Ματωμένο χειρόγραφο» (Εκδόσεις Τραυλός, 2023).

20:30: Ο Ανδρέας Αποστολίδης μιλά για το βιβλίο του Δημήτρη Μαμαλούκα «Σκότωσε σαν τον Στίβεν Κίνγκ» (Εκδόσεις Κέδρος, 2023).

Ο Δημήτρης Μαμαλούκας μιλά για το βιβλίο του Ανδρέα Αποστολίδη «Romantica» (Εκδόσεις Άγρα, 2023).

21:15: Μνήμη Κώστα Καλφόπουλου (1956-2023) | Με αφορμή το βιβλίο του «Ό,τι αρχίζει ωραίο τελειώνει με φόνο» (Καστανιώτης, 2023)

Ομιλητές:

Φάνης Δαλέζιος, Εκδότης περιοδικού «Πολάρ»

Γιάννης Μπασκόζος – Δημοσιογράφος, διευθυντής του ηλεκτρονικού περιοδικού για το βιβλίο «Ο Αναγνώστης»

Συντονίζει: Τεύκρος ΜιχαηλίδηςΣυγγραφέας-μέλος ΕΛΣΑΛ

Μετά το τέλος των εκδηλώσεων, η βραδιά κλείνει με τζαζ συναυλία από την μπάντα «Jazz Tree» (Κωνσταντίνος Στουραΐτης – κιθάρα, Κίμων Καρούτζος – κοντραμπάσο, Γιώργος Τηλιγάδης – τύμπανα) με μουσικές από νουάρ ταινίες.

ΚΥΡΙΑΚΗ 3 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ –«Και ο θεός έπλασε τη γυναίκα» | Πατριαρχία, φύλο, βία και αστυνομικό μυθιστόρημα  

Σε συνεργασία με το δίκτυο «Γυναίκες Συγγραφείς κατά της Έμφυλης Βίας και των Γυναικοκτονιών “Η φωνή της”»

19:00: Το τραύμα της βίας και η ζωή μετά

Προβολή της ταινίας μικρού μήκους «Παγωμένο νερό» (19΄, σκ. Κωνσταντία Κονταξή), σε σενάριο της Έλενας Χουσνή, βασισμένο στο ομότιτλο μυθιστόρημα της.

Ομιλήτριες:

Έλενα Χουσνή –  Συγγραφέας-μέλος ΕΛΣΑΛ

Κική Πετρουλάκη –  Ψυχολόγος, πρόεδρος του ΔΣ του Ευρωπαϊκού Δικτύου κατά της Βίας

20:00: Από την πραγματικότητα ως τη λογοτεχνία: Η θυματοποίηση της γυναίκας

Ομιλήτριες:

Έρικα Αθανασίου – Δημοσιογράφος, συγγραφέας-μέλος ΕΛΣΑΛ

Μαίρη Μαργαρίτη –  Ερευνήτρια, συγγραφέας-μέλος ΕΛΣΑΛ

Έλενα Μπολονάση – Δικηγόρος, εγκληματολόγος, συγγραφέας

Συντονίζει: Κωνσταντίνα Μόσχου – Δημοσιογράφος, συγγραφέας-μέλος ΕΛΣΑΛ

21:00: Τα έμφυλα στερεότυπα στην αστυνομική λογοτεχνία του 20ου αιώνα

Ομιλήτριες:

Χίλντα Παπαδημητρίου Συγγραφέας, μεταφράστρια

Κατερίνα Παπαντωνίου – Δικηγόρος, συγγραφέας,

Βίκυ Χασάνδρα – Σεναριογράφος, συγγραφέας-μέλος ΕΛΣΑΛ

Μετά το τέλος των εκδηλώσεων, η βραδιά κλείνει με μπαρ, μπύρες και μπίρι-μπίρι.

crimes n' beer 2023

ΚΥΡΙΑΚΗ 3 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ – «Παιδική σκηνή»

11:00: Εργαστήρι αστυνομικής ιστορίας (για παιδιά από 6 ετών)

Μαζί με τα παιδιά δημιουργούμε και εικονογραφούμε μια αστυνομική ιστορία, αξιοποιώντας τη Μαγική Τράπουλα των Παραμυθιών. Τη δραματοποιούμε καθώς ξετυλίγεται το κουβάρι της ιστορίας, κρατάμε σημειώσεις και στη συνέχεια την εικονογραφούμε. Το αποτέλεσμα θα είναι κι ένα βιβλιαράκι με τη συλλογική δημιουργία.

Με τους Πολυτίμη Μαχαίρα (εικαστικό – σκηνογράφο) και Κώστα Στοφόρο (συγγραφέα – δημοσιογράφο).

______________________

Η Ελληνική Λέσχη Συγγραφέων Αστυνομικής Λογοτεχνίας (ΕΛΣΑΛ) δημιουργήθηκε το 2010, έχοντας ως βασική ιδέα ότι η αστυνομική λογοτεχνία έχει οριστικά αποβάλει το στίγμα της «παραλογοτεχνίας», καθώς είναι πλέον εξίσου κοντά και στο «αστυνομικό» και στο «λογοτεχνικό» της περιεχόμενο. Στους στόχους της περιλαμβάνονται η συστηματική καταγραφή της συγγραφικής, εκδοτικής και μεταφραστικής παραγωγής τίτλων αστυνομικής λογοτεχνίας από την Ελλάδα και το εξωτερικό, η διοργάνωση εκδηλώσεων και συζητήσεων γύρω από βασικά θέματα που αφορούν την ιστορία, αλλά και τις εξελίξεις στο συγκεκριμένο λογοτεχνικό είδος, η ευρύτερη προβολή της αστυνομικής λογοτεχνίας σε συνεργασία με φορείς ή βιβλιοπωλεία, καθώς και η έκδοση συλλογικών έργων με την υπογραφή των μελών της.

Σήμερα, απαρτίζεται από 51 γνωστούς και καταξιωμένους συγγραφείς του είδους, ο οποίοι πέρα από τη κύρια συγγραφική τους ιδιότητα, θεωρούν ότι παραμένουν «υποψιασμένοι αναγνώστες», αποτίοντας παράλληλα φόρο τιμής στη μνήμη και το έργο του «πρώτου διδάξαντος», Γιάννη Μαρή.

•  Το red n’ noir είναι ένα συνεργατικό εγχείρημα που ενεργεί σε μια σειρά από πεδία στον χώρο του βιβλίου. Είναι εκδόσεις, είναι βιβλιοκαφέ, είναι χώρος εκδηλώσεων, είναι ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο, είναι ηλεκτρονικό περιοδικό και επίσης διοργανώνει φεστιβάλ και μπαζάρ βιβλίου. Ορμητήριο έχει το red n’ noir bookstore café bar (Δροσοπούλου 52, Κυψέλη).

Το Δίκτυο «Γυναίκες Συγγραφείς κατά της Έμφυλης Βίας και των Γυναικοκτονιών – Η Φωνή Της» ιδρύθηκε το 2021, και σκοπό έχει να αναγνωριστεί και να αναδειχθεί η γυναικοκτονία ως σεξιστικό έγκλημα και ταυτόχρονα να ευαισθητοποιηθεί η κοινωνία μας απέναντι σε κάθε είδους βία

• Το Κέντρου Ελέγχου Τηλεοράσεων (ΚΕΤ) ιδρύθηκε το Μάιο του 2012 από τη Φωτεινή Μπάνου και τον Δημήτρη Αλεξάκη στη θέση μιας παλιάς βιοτεχνίας ασπρόμαυρων τηλεοράσεων, στη γειτονιά της Κυψέλης. Ανεξάρτητος καλλιτεχνικός χώρος, φιλοξενεί από τον Σεπτέμβριο μέχρι τα τέλη Ιουνίου θεατρικές και χορογραφικές παραστάσεις από την Ελλάδα και το εξωτερικό, προβολές, με έμφαση στο δημιουργικό ντοκιμαντέρ και τα live sountracks (προβολή κινηματογραφικού έργου με ταυτόχρονη live μουσική επένδυση), συναυλίες (με έμφαση στον αυτοσχεδιασμό και τον πειραματισμό), performances, σεμινάρια, dj sets. Από τον Νοέμβριο του 2015, η Αγγελική Καράμπελα αποτελεί το τρίτο μέλος της ομάδας του KET.

Εξέγερση Πολυτεχνείου: Τα γεγονότα με βάση το αστυνομικό ρεπορτάζ.

Η αφήγηση των γεγονότων του «Πολυτεχνείου» βασίζεται αποκλειστικά και μόνο σε μια προσέγγιση και μια πηγή. Στο αστυνομικό ρεπορτάζ της εφημερίδας Απογευματινή.

Η συγκεκριμένη εφημερίδα επιλέχτηκε επειδή συνδυάζει δυο χαρακτηριστικά. Κάνει ανοιχτά αντιπολίτευση στην Χούντα ενώ έχει συγχρόνως ανεπτυγμένο το αστυνομικό και δικαστικό ρεπορτάζ.  

Αυτό το σκέλος της αφήγησης είναι εκτός από συγκλονιστικό και διαφωτιστικό. Είναι ένα πραγματικό ντοκουμέντο. Ωστόσο δεν το αναπαράγω αυτούσιο. Επιλέγω κομμάτια, τους αλλάζω την σύνταξη, τα μεταφέρω στην σύγχρονη δημοτική, τα κόβω και τα ράβω. Παραμένω όμως πιστός στις πληροφορίες και την ατμόσφαιρα της πηγής.   

14 Νοεμβρίου 1973

10:00: Οι Σχολές Αρχιτεκτόνων και Μηχανολόγων του Πολυτεχνείου έχουν γενικές συνελεύσεις για να λάβουν αποφάσεις επί του χρόνου και του τρόπου των αρχαιρεσιών των Συλλόγων τους. Όμως Χίλιοι φοιτητές δεν εισέρχονται στις αίθουσες όπου γίνονται οι συνελεύσεις. Καταλαμβάνουν το προαύλιο του Πολυτεχνείου, αναρτούν πανό στα κάγκελα και αρχίζουν να φωνάζουν συνθήματα.

Αμέσως και επί τόπου φτάνουν δυνάμεις διακοσίων αστυνομικών, ο αστυνομικός διευθυντής Αθηνών Χριστολουκάς, ο Εισαγγελέας Γ. Σαμίτας και ο εκπρόσωπος της Νομαρχίας Αττικής Παπατσώρης. Η παρουσία της αστυνομίας είναι διακριτική και οι περισσότεροι άνδρες παραμένουν μέσα στα λεωφορεία.

11:00: Τελείως ελεύθεροι και ανεμπόδιστοι οι φοιτητές ξεκινούν τον «πόλεμο των συνθημάτων».

18:30: Μετά την αποχώρηση των αστυνομικών δυνάμεων, προχωρούν σε πλήρη κατάληψη της Πατησίων μεταξύ Στουρνάρη και Μουσείου. 

Ακούγονται νέα συνθήματα τα οποία απευθύνονται προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και τον Πρωθυπουργό. Μεταξύ αυτών: «Κάτω ο Παπαδόπουλος», «Δεν σε θέλει ο Λαός», «Ο λαός πεινάει σε λίγο θα σας φάει», «3 και 60 παίρνεται τον λαό μας δέρνεται», «Ψωμί, παιδία, ελευθερία», «Αγρότες, εργάτες και φοιτητές», «Ο λαός πεινάει το κεφάλαιο μασάει», «Έξω οι Αμερικάνοι», «Ο Αλλιέντε ζει» κλπ.

Η Αστυνομία δεν πλησιάζει καθόλου τους διαδηλωτές ακόμα και όταν δεκάδες αστυνομικών δέχονται βροχή νεραντζιών από φοιτητές που βρίσκονται στο προαύλιο του ιδρύματος.

Δυο φορές δίνεται στους φοιτητές από τον τηλεβόα πεντάλεπτη προθεσμία να διαλυθούν από την οδό Πατησίων. Καμιά από τις δυο φορές η Αστυνομία δεν επεμβαίνει παρότι παρέρχεται το πεντάλεπτο και οι φοιτητές παραμένουν.

Μέχρι αργά τα μεσάνυχτα, η περιοχή γύρω από το Πολυτεχνείο Αθηνών, δονείται από πολιτικά συνθήματα τριών με τεσσάρων χιλιάδων φοιτητών. Είναι η πρώτη, μετά την εφταετία, μαχητική φοιτητική συγκέντρωση.

15 Νοεμβρίου 1973

Μόλις χαράζει αρχίζουν πάλι τα συνθήματα. Με βραχνές ασθενικές φωνές στην αρχή περισσότερο δυνατές αργότερα, οι έγκλειστοι φοιτητές κρεμιούνται πάλι από τα κάγκελα του ιδρύματος και κραυγάζουν πολιτικά συνθήματα.

7:00: Το σύνολο των οχυρωμένων νεαρών ξυπνάει.

8:00: Ανοίγουν την κεντρική είσοδο του Πολυτεχνείου, αυτή που βλέπει προς την οδό Πατησίων, και μια μεγάλη ομάδα βγαίνει στο πεζοδρόμιο. Εντωμεταξύ η συγκοινωνία γίνεται πυκνή και τροχονόμοι της Αστυνομίας, πολύ κοντά στους φοιτητές που έχουν βγει στο δρόμο ρυθμίζουν την κυκλοφορία.

Τοποθετούνται οδοφράγματα τα οποία εμποδίζουν την είσοδο αυτοκινήτων στο τμήμα της Πατησίων μπροστά στο Πολυτεχνείο από την Στουρνάρη και από το Μουσείο. Η κυκλοφορία οχημάτων στο τμήμα αυτό σταματάει εντελώς.

Αστυνομικές δυνάμεις βρίσκονται μέσα σε λεωφορεία στις οδούς Στουρνάρη και Τοσίτσα, στο Μουσείο και στη πλατεία Κάνιγγος. Επίσης, τρία, ειδικά για την διάλυση διαδηλώσεων πυροσβεστικά οχήματα, και δυο τεθωρακισμένα οχήματα της αστυνομίας με δακρυγόνα αέρια είναι σταθμευμένα στην αρχή της οδού Κολοκοτρώνη.

9:30: Οι διαμαρτυρόμενοι φοιτητές καίνε έξω από το Πολυτεχνείο δυο σημαίες με τα σύμβολα της Επαναστάσεως της 21ης Απριλίου 1967, καταστρέφουν δυο μεγάλες φωτογραφίες του Προέδρου της Δημοκρατίας και κρεμνάνε νέα μεγάλα πλακάτ στα κάγκελα του ιδρύματος.

Με τις κραυγές των φοιτητών στο Πολυτεχνείο πολλά άτομα συγκεντρώνονται διαρκώς στο απέναντι πεζοδρόμιο προς το Πολυτεχνείο και κάθε μισή ώρα περίπου μικρές ομάδες αστυνομικών τα απομακρύνουν χωρίς να χρησιμοποιούν βία. Δεν πέφτει ούτε ένα νεράντζι κατά των αστυνομικών καθώς εξαντλήθηκαν την προηγούμενη ημέρα.

14:30: Οι φοιτητές που είναι συγκεντρωμένοι έξω από το Πολυτεχνείο επιτίθενται με άγριες διαθέσεις σε διερχόμενο στρατιωτικό λεωφορείο της ΑΣΔΕΝ το οποίο είναι γεμάτο με ανώτερους αξιωματικούς. Σταματούν τελείως το λεωφορείο, ανεβαίνουν στο καπό του, κολλάνε γύρω από αυτό διάφορα χαρτιά με συνθήματα και το αφήνουν να φύγει. Οι αξιωματικοί που βρίσκονταν μέσα στο λεωφορείο κλείνουν όλα τα παράθυρα και δεν κινούνται από τις θέσεις τους περιμένοντας να απομακρυνθεί το λεωφορείο από το σημείο των διαδηλώσεων.

Ο αριθμός των συγκεντρωμένων φοιτητών μέσα και έξω από ίδρυμα κυμαίνεται μεταξύ δύο και οκτώ χιλιάδων. Ανάμεσα τους εργάτες, αγρότες και μαθητές Γυμνασίων. Οι ώρες αιχμής όπου διακόπτεται και η συγκοινωνία στην οδό Πατησίων λόγω του όγκου των φοιτητών είναι μεταξύ 18.30 με 22:00.

18:00: Μια μεγάλη ομάδα φοιτητών εισέρχεται στο  γραφείο Κυβερνητικού Επιτρόπου στο Πολυτεχνείο και πετάει από το παράθυρο ολόκληρο το προσωπικό αρχείο του –εκατοντάδες επίσημα έγγραφα-, σκορπάει τα βιβλία της βιβλιοθήκης του, κρεμάει έξω τις κουρτίνες και σπάει τα έπιπλα για την δημιουργία οπλισμού…

Τα νέα συνθήματα που επικρατούν είναι: «Η Χούντα στο απόσπασμα», «Λαϊκό Πανεπιστήμιο», «Λαέ το αίμα σου πίνουν» και «Κάτω η εξουσία».

16 Νοεμβρίου 1973

10:00: Στο πολυτεχνείο βρίσκονται κλεισμένα 1500 με 2000 άτομα.

18:30: Μια συμπαγής μάζα διαδηλωτών ξεκινάει από το Πολυτεχνείο με κατεύθυνση την Ομόνοια. Ακολουθούν μικροσυγκρούσεις αστυνομικών και διαδηλωτών στην γωνία της οδού Σταδίου στα Χαυτεία.

19:00: Οι διαδηλωτές ανατρέπουν αστυνομική δύναμη στα Χαυτεία και ανεβαίνουν στην οδό Σταδίου. Στο ύψος της πλατείας Κλαυθμώνος και στην γωνία της οδού Δραγατσανίου γίνεται η πρώτη σκληρή συμπλοκή αστυνομικών δυνάμεων και διαδηλωτών. Οι τελευταίοι δέχονται βροχή δακρυγόνων βομβών. Ταυτοχρόνως οι συγκρούσεις εξαπλώνονται προς πολλά σημεία των Αθηνών. Εξάρχεια, πλατεία Βικτωρίας κλπ.

19:30: Τεθωρακισμένα οχήματα της Αστυνομίας ετοιμάζονται και εφοδιάζονται με δακρυγόνες βόμβες τις οποίες αρχίζουν να εκσφενδονίζουν κατά των διαδηλωτών.

Οι διαδηλωτές υποχωρούν πάλι προς το Πολυτεχνείο. Τρομοκρατημένοι πολίτες με δακρυσμένα μάτια τρέχουν για να προφυλαχθούν από τα αέρια των δακρυγόνων. Πυροβολισμοί ακούγονται σε πολλά σημεία των Αθηνών ενώ στο Πεδίο του Άρεως συγκεντρώνονται χιλιάδες διαδηλωτές.

Αστυνομικές δυνάμεις με τεθωρακισμένα οχήματα πλησιάζουν στο Πολυτεχνείο και από διάφορα σημεία ρίχνουν κατά δεκάδες δακρυγόνες βόμβες. Κύριος στόχος είναι ο ραδιοσταθμός των κλεισμένων στο Πολυτεχνείο φοιτητών. Φωτιές εμφανίζονται σε διάφορα σημεία. Οι αστυνομικές δυνάμεις συναντούν αποφασισμένη αντίσταση και σε πολλά σημεία η πλάστιγγα των συγκρούσεων κλίνει προς την πλευρά των φοιτητών.

Χιλιάδες διαδηλωτών εξαπολύουν τρεις αλλεπάλληλες επιθέσεις κατά του υπουργείου Δημόσια Τάξης στην γωνία Γ’ Σεπτεμβρίου και Μάρνη. Πλησιάζουν σε ικανή απόσταση από το υπουργείο και σπάνε υαλοπίνακες.  Δέχονται καταιγισμό σφαιρών και δακρυγόνων με συνέπεια αρκετούς τραυματίες.

23:00: Οι διαδηλωτές εξαπολύουν πάλι επίθεση με βόμβες μολότοφ. Οδοφράγματα στήνονται σε διάφορα σημεία και συγκεκριμένα στην Αριστοτέλους, Πειραιώς και Λεωφόρο Αλεξάνδρας, κυρίως από αυτοκίνητα τα οποία έχουν ανατρέψει. Επίθεση δέχονται τα υπουργεία Δικαιοσύνης και Κοινωνικών Υπηρεσιών από τα οποία βγαίνουν φωτιές.

Στα προάστια ομάδες διαδηλωτών ανοίγουν φαρμακεία και παίρνουν φαρμακευτικό υλικό το οποίο μεταφέρουν εσπευσμένα στο Πολυτεχνείο.

Μεγάλος αριθμός τραυματιών διακομίζεται σε κλινικές των προαστίων ενώ πολλοί είναι οι διαδηλωτές που διακομίζονται με ΙΧ στο κατειλημμένο πολυτεχνείο για νοσηλεία.       

Μεταξύ των τραυματιών, ένας Αστυνόμος που έχει τραυματιστεί σοβαρά στο κεφάλι από πέτρα και άλλοι δύο πιο ελαφρά.

Συνθήματα μεταδίδονται συνεχώς από τα μεγάφωνα του Πολυτεχνείου: «Μη φεύγετε, μη φοβάστε, σήμερα θα πέσει ο φασισμός». Τα δακρυγόνα έχουν σταματήσει στους δρόμους των Αθηνών όμως τα τεθωρακισμένα της αστυνομίας έχουν περιζώσει το Πολυτεχνείο και ρίχνουν μέσα στο κτήριο και στην αυλή εκατοντάδες. Οι φοιτητές δεν υποχωρούν. Έχουν βάλει βαζελίνη στα μάτια και τα αυτιά τους και αντιμετωπίζουν έτσι τα δακρυγόνα.

23:20: Ασθενοφόρα και περιπολικά με τραυματίες πολίτες και αστυνομικούς τρέχουν ουρλιάζοντας με τις σειρήνες τους στους αθηναϊκούς δρόμους.

23:30: Μεγάλη αστυνομική δύναμη βρίσκεται σε δεινή θέση μεταξύ των οδών Πατησίων και Ηπείρου όπου κυκλώνεται από εκατοντάδες φοιτητές. Επί αρκετή ώρα οι αστυνομικοί αμύνονται απεγνωσμένα και τελικά απαγκιστρώνονται με την βοήθεια ενισχύσεων.

Οι διαδηλωτές κυριαρχούν στην λεωφόρο Αλεξάνδρας από τον κόμβο της οδού Πατησίων μέχρι την οδό Ιπποκράτους. Οδόφραγμα και στην πλατεία Καραϊσκάκη.

Κατά την διάρκεια των συγκρούσεων γίνονται συλλήψεις δεκάδων ατόμων.

23:59: Σκοτεινή σχεδόν η λεωφόρος Αλεξάνδρας αλλά γεμάτη από χιλιάδες κυνηγημένους νέους. Φήμες απανωτές και ανεξέλεγκτες για το μεγάλο κακό που γίνεται. Τρεις νεκροί, δεκάξι τραυματίες. Η ατμόσφαιρα είναι αποπνικτική.

Από τα τεθωρακισμένα ρίχνονται αδιάκοπα δακρυγόνες βόμβες. Οι φοιτητές σκορπίζουν δεξιά και αριστερά μέσα στο πάρκο και στις γύρω παρόδους. Το τσούξιμο στα μάτια είναι φοβερό. Οι διαδηλωτές απομακρύνονται για λίγο και ξαναγύριζαν πιο δυναμικοί και ενθουσιώδεις. Προσπαθούν μόνο να προστατέψουν την μύτη τους από την καυστική εισπνοή των καπνογόνων.

17 Νοεμβρίου 1973

00:10: Ολόκληρη η λεωφόρος Αλεξάνδρας από την συμβολή της Πατησίων και μέχρι την Χαριλάου Τρικούπη είναι αδιάβατη για οποιοδήποτε όχημα. Τεράστια οδοφράγματα από ξύλα και σίδερα και ταμπέλες έχουν στηθεί παντού ενώ πολλοί από τους φωτεινούς σηματοδότες είναι πεταμένοι στο κατάστρωμα του δρόμου. Την φοβερή εικόνα της σκληρής μάχης συμπληρώνον 25 περίπου μεγάλα λεωφορεία που έχουν ακινητοποιηθεί κάθετα στη μέση του δρόμου.

0:45: Στο ύψος της Αλεξάνδρας υψώνονται τεράστιες φλόγες. Ομάδες διαδηλωτών κατέρχονται προς το πολυτεχνείο.

0:55: Τα τανκς περνούν την οδό Πανεπιστημίου, στρίβουν στα Χαυτεία και εισέρχονται στην Πατησίων.

1:00: Τεθωρακισμένα, στρατιώτες και αστυνομικοί έχουν περικυκλώσει το Πολυτεχνείο. Η εμφάνιση τους προκαλεί πανικό. Οι συγκεντρωμένοι καταφεύγουν σε οποιαδήποτε πόρτα βρίσκουν μπροστά τους. Οι Αθηναίοι ανοίγουν τα διαμερίσματα τους και δίνουν άσυλο. Από το ύψος της Αλεξάνδρας και την Πατησίων τανκς με αναμμένους προβολείς κινούνται προς το Πολυτεχνείο. Τα πρώτα άρματα μάχης που έρχονται από την Πατησίων εμποδίζονται από λεωφορεία που έχουν μπει ως οδοφράγματα. Το ίδιο συμβαίνει και στην Λεωφόρο Αλεξάνδρας από τρόλεϊ. Τα μεγάφωνα μέσα από τον Πολυτεχνείο μεταδίδουν: «Παιδιά μη φοβάστε τα τανκς. Δεν πρόκειται να μας χτυπήσουν. Ο φασισμός θα πεθάνει τώρα. Όσοι από εσάς θέλουν να φύγουν να μπουν δέκα-δέκα μέσα στ’ αυτοκίνητα που υπάρχουν. Όσοι θέλουν πάλι να μπουν μέσα».

1:20: Αστυνομικοί ρίχνουν δακρυγόνα. Οι φοιτητές δεν φεύγουν. Μερικοί μπαίνουν μέσα. Τέσσερα άρματα μάχης και δυο περιπολικά της αστυνομίας έρχονται στην διασταύρωση Πατησίων με Αβέρωφ. Πρώτη τους ενέργεια είναι να ρίξουν πολύ μεγάλα δακρυγόνα που πλημυρίζουν με αέρια όλη την ατμόσφαιρα. Το μεγάφωνο συνεχώς μεταδίδει: «Δεν θα χτυπήσουν». Οι αστυνομικοί στέκονται στην γωνία Πατησίων με Αβέρωφ με μεγάλα στειλιάρια από κασμάδες. Ο χώρος έχει πνιγεί στα δακρυγόνα. Τα μεγάφωνα των φοιτητών απευθύνονται προς τους στρατιώτες: «Παιδιά, δεν μπορείτε να κτυπήσετε τα αδέλφια σας».

Τα άρματα μάχης ξεκινούν από Αβέρωφ προς το Πολυτεχνείο με τους προβολείς στραμμένους προς τους φοιτητές. Οι τελευταίοι μεταφέρουν στην κεντρική είσοδο μια Μερσεντές από το εσωτερικό της αυλής για να ενισχύσουν την άμυνα τους. Τα μεγάφωνα απευθύνονται στα πληρώματα των τανκς: «Παιδιά, μην ξεχνάτε πως είμαστε αδέλφια σας».

1:33: Μια θεαματική παρέλαση τανκς και τεθωρακισμένων οχημάτων. Σαράντα δευτερόλεπτα μετά την εκκίνηση τους, και ενώ έχουν διανύσει ελάχιστα μέτρα, τα τανκς σταματούν αναποφάσιστα. Οι στρατιώτες πυροβολούν πιθανόν στον αέρα. Οι φοιτητές έχουν ανέβει στα κάγκελα και με ρόπαλα τα χτυπούν ρυθμικά. Οι στρατιώτες τους σημαδεύουν με τα οπλοπολυβόλα. Ένας από αυτούς χειρονομεί υψωμένο το δεξί του χέρι. Η ατμόσφαιρα καθαρίζει από τα δακρυγόνα. Τέσσερα άρματα μάχης και ένα μεταγωγικό με στρατιώτες σε πλήρη εξάρτηση βρίσκονται στην γωνία Πατησίων και Αβέρωφ. Αστυνομική δύναμη παραμονεύει ενώ οι προβολείς των αρμάτων μάχης φωτίζουν τους φοιτητές. Στο βάθος, στην Ομόνοια φαίνονται φωτιές.

Τα άρματα στέκονται τώρα στις δυο γωνίες Πατησίων με Αβέρωφ και Πατησίων με Τοσίτσα. Στην δεύτερη γωνία 200 αστυνομικοί με ρόπαλα και κράνη περιμένουν το τελικό σύνθημα της επίθεσης. Οι πολιορκημένοι φοιτητές τραγουδούν τον εθνικό ύμνο ενώ στρατιώτες και αστυνομικοί παραμένουν αναποφάσιστοι. Ίσως περιμένουν μια συνθηκολόγηση φοιτητών και Αρχών. Κανένας από τους φοιτητές δεν αποχώρησε με την θέα των τανκς. Όλοι αποφασίζουν να αντιμετωπίσουν την επίθεση των αρμάτων.  

1:59: Οι αστυνομικοί που βρίσκονται στην Πατησίων με Αβέρωφ κόβουν τα καλώδια του μεγάφωνου. Τα άρματα Μ48 και Μ113 στρέφουν τα κανόνια τους κατά των φοιτητών ενώ οι προβολείς φωτίζουν τα παράθυρα. Τρία άρματα προχωρούν από την Αβέρωφ και σταματούν επί της Πατησίων στο Πολυτεχνείο. Οι στρατιώτες γεμίζουν τα πολυβόλα τους με δεσμίδες. Η κατάσταση είναι κρίσιμη. Οι φοιτητές φωνάζουν: «ο στρατός με τον λαό» και «είμαστε αδέλφια σας». Ο επικεφαλής των πληρωμάτων των τανκς, ένας αξιωματικός με κόκκινο λαιμοδέτη, προσπαθεί να συνεννοηθεί από κάποια απόσταση με τους φοιτητές. Ο χώρος απέναντι από την είσοδο του Πολυτεχνείου αρχίζει να γεμίζει αστυνομικούς.

2:47: Όλες οι δυνάμεις του στρατού και της αστυνομίας συντάσσονται. Οι στρατιώτες και οι αξιωματικοί έχουν παραταχθεί σε θέση μάχης έξω από το Πολυτεχνείο. Πέντε στρατιώτες πλησιάζουν τους διαδηλωτές και προσπαθούν να συνεννοηθούν μαζί τους.

2:56: Δυο δυνατοί πυροβολισμοί ακούγονται. Μπροστά στην είσοδο του Πολυτεχνείου παρατάσσονται και άλλα τανκς. Τρία από αυτά εφορμούν προς το Πολυτεχνείο. Το μεγαλύτερο άρμα ρίχνει την πόρτα του Πολυτεχνείου. Υπάρχει κίνδυνος πολτοποιήσεως ανθρώπων. Οι σπουδαστές τρέχουν στο εσωτερικό του Πολυτεχνείου και τραγουδούν τον εθνικό ύμνο. Οι στρατιώτες εφορμούν με τις λόγχες τους. Άλλοι στρατιώτες πατούν στα οδοφράγματα.

Μέσα στο Πολυτεχνείο βρίσκονται φοιτητές ενώ ένα άρμα προχωράει περνώντας πάνω από μια Μερσεντές που είχαν τοποθετήσει για οδόφραγμα. Ακούγονται ριπές πυροβόλου. Οι φοιτητές εξέρχονται τρέχοντας από το Πολυτεχνείο με ψηλά τα χέρια. Οι σειρήνες των αρμάτων ηχούν. Οι πυροβολισμοί συνεχίζονται. Οι φοιτητές παραδίνονται με τα χέρια τους ψηλά.

Άγριες συμπλοκές στην οδό Στουρνάρη. Οι σειρήνες ηχούν δαιμονιωδώς. Οι περίοικοι πανικοβάλλονται. Οι διερχόμενοι τρέχουν να σωθούν μέσα σε διαμερίσματα παρακείμενων πολυκατοικιών. Η ατμόσφαιρα θυμίζει κόλαση. Συνάπτονται μάχες. Μια μεγάλη ομάδα φοιτητών εξέρχεται του Πολυτεχνείου και ξυλοκοπείται. Τα βλήματα και οι οβίδες πέφτουν μπροστά στο Πολυτεχνείο. Οι αστυνομικοί χτυπούν τους διαδηλωτές. Τραυματιοφορείς τρέχουν να προλάβουν τραυματίες. Εξακολουθεί η φοιτητική έξοδος από το Πολυτεχνείο. Πολλοί τραυματίζονται. Οι πυροβολισμοί πυκνώνουν. Τα τανκς έχουν μπει βαθιά μέσα στο Πολυτεχνείο. Εκατοντάδες φοιτητών εξέρχονται και προσπαθούν να σωθούν. Η οδός Στουρνάρη μπλοκάρεται. Οι φοιτητές κατευθύνονται προς την οδό Τοσίτσα. Οι πυροβολισμοί συνεχίζονται. Μια ομάδα στρατιωτών φεύγει από τα κιγκλιδώματα του Πολυτεχνείου. Συνεχίζεται η έξοδος των φοιτητών. Οι σειρήνες των αρμάτων ηχούν αδιάκοπα.

Οι πυροβολισμοί, οι σειρήνες και οι ξυλοδαρμοί σταματούν. Διεξάγονται έρευνες από τους στρατιώτες μέσα στον χώρο του Πολυτεχνείου. Βγάζουν έξω όσους φοιτητές βρίσκουν. Γίνεται πλήρης εκκαθάριση μέσα στους χώρους του Πολυτεχνείου και απομακρύνονται όλοι οι φοιτητές. Πολλοί από αυτούς κατορθώνουν να δημιουργήσουν πυρήνες και κάνουν διαδηλώσεις στους δρόμους της Αθήνας. Τώρα ηχούν οι σειρήνες των ασθενοφόρων και δεκάδες τραυματίες μεταφέρονται στα νοσοκομεία. Στρατιώτες και αστυνομικοί οργώνουν το Πολυτεχνείο μέσα και έξω για να βρουν κρυμμένους φοιτητές.

4:00: Επικρατεί ησυχία. Οι αστυνομικοί αρχίζουν να κατεβάζουν τα πλακάτ από το Πολυτεχνείο. Οι στρατιώτες φεύγουν τραγουδώντας τον ύμνο των ΛΟΚ υπό τα χειροκροτήματα των αστυνομικών.

18 Νοεμβρίου 1973

Σύμφωνα με την ιατροδικαστή Δημ. Καψάσκη μέχρι το απόγευμα έχουν νεκροτομηθεί εννέα άτομα ενώ οι τραυματίες ανέρχονται σε 100 με 110.

19 Νοεμβρίου 1973

Υποκύπτουν άλλοι δυο τραυματίες. Οι νεκροί μέχρι τώρα είναι έντεκα. Από τις 866 συλλήψεις οι 475 είναι εργάτες, οι 268 φοιτητές διαφόρων σχολών, 74 μαθητές και 49 φοιτητές του Πολυτεχνείου. Οι συλληφθέντες παραπέμπονται σε Έκτακτο Στρατοδικείο. Οι έξι πρώτοι από αυτούς καταδικάζονται σε ποινές τεσσάρων και πέντε χρόνων.

Τα υπόλοιπα είναι Ιστορία…       

Προτάσεις σχετικών βιβλίων:

Σεξουαλική αγωγή

σεξουαλική αγωγή Λιανού

Η Γωγώ Λιανού και οι Ιστορίες από τον ακάλυπτο στο ηλεκτρονικό περιοδικό του red n’ noir

Βρήκα έναν ωραίο γκόμενο.

Μόνο για να κάνει τη δουλειά, που πρέπει να κάνει.

Και να του πω μετά, φιλιά, τα λέμε.

Και να μη το εννοώ, όταν λέω τα λέμε.

Και να μην εννοώ τα φιλιά που του στέλνω ή του δίνω.

Κι ύστερα φεύγει.

Πέφτει το μάτι μου στα ερωτικά του Καβάφη.

Και ντρέπομαι.

Αγκαλιάζω το βιβλίο.

Ζητάω συγγνώμη από κάτι αόρατο.

Το παίρνω μαζί μου στη μπανιέρα.

Το βιβλίο, σαφώς καταστρέφεται.

Εγώ, σπασμένη.

Αλλά η ίδια ακόμη.

Μέχρι την επόμενη ντροπή.

Αυτή τη σεξουαλική αγωγή, είχαμε εμείς στο σχολείο.

Διαβάστε Ιστορίες από τον Ακάλυπτο στο ηλεκτρονικό περιοδικό του red n’ noir.

Βρείτε τα βιβλία της Γωγώ Λιανού στο βιβλιοκαφέ red n’ noir (Δροσοπούλου 52, Κυψέλη).

Τσεκάρετε και αγοράστε βιβλία της Γωγώ Λιανού στο ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο του red n’ noir:

Για την πλαστογραφία ως μια εκ των καλών τεχνών

2014 ή και πριν.

Ο 61χρονος καλλιτέχνης μιμείται την τεχνοτροπία γνωστών ζωγράφων. Ο 48χρονος φτιάχνει πλαστές σφραγίδες μεταβίβασης και ψευδείς τίτλους, υπογεγραμμένους τάχα μου, από επιφανείς ιστορικούς τέχνης της εποχής.

Προμηθεύονται τα απαραίτητα υλικά: χαρτί παλαιού τύπου, μεταλλικό φούρνο παλαίωσης έργων, πιστοποιητικά γνησιότητας. Πλαστογραφούν την υπογραφή του δημιουργού, αποτυπώνουν πλαστές χειρόγραφες αφιερώσεις.

Ο 35χρονος συντονίζει. Αναρτά τους πίνακες σε ηλεκτρονικές δημοπρασίες και καταλόγους. Έρχεται σε επαφή με οίκους δημοπρασιών του εξωτερικού. «Οι πίνακες προέρχονται από συλλέκτες του προηγούμενου αιώνα».

«Οι πίνακες προέρχονται από πολιτικά πρόσωπα». Διαπραγματεύεται τις αγοραπωλησίες.

Η 69χρονη συστήνεται στους υποψήφιους αγοραστές: «Είμαι συλλέκτρια έργων τέχνης. Ακούστε μια φανταστική ιστορία για το πως έφτασε αυτός ο γνήσιος πίνακας στα χέρια μου».

Ο 56χρονος, παραλαμβάνει τα πλαστά έγγραφα, συσκευάζει τους πίνακες σε ξυλοκιβώτια, τους παραδίδει στις μεταφορικές εταιρίες. Οι πίνακες πετάνε για εξωτερικό. Εισπράττουν τα χρήματα. Περισσότερα από 6.000.000 ευρώ σε εννιά χρόνια.

Νοέμβρης 2023. Τους πιάσανε.

Πρεζούλα στο Γ18

«Καλή πρέζα ήταν αυτή».

«Ναι, καλή ήταν».

«Δεν ήταν ίδια».

«Καλή ήταν».

«Μας φέρνουν καινούρια όπλα, ολοκαίνουρια από το κουτί τους. Μας λέει ο διοικητής: “Όπου δω γρατζουνιά είναι είκοσι μέρες φυλακή. Όπου δω γρατζουνιά”. Καινούρια όπλα με τα λάδια τους, με τα όλα τους. Λοιπόν, τι λέγαμε; Για τα όπλα λέγαμε».

«Για τα όπλα λέγαμε…»

«Ναι για τα όπλα, αλλά τι λέγαμε;»

«Ότι σας φέρανε καινούρια».

«Ότι μας φέρανε καινούρια…»

«Ότι ήταν στραβό το δικό σου».

«Α, ναι. Και αλλάζω όπλο. Κάνω πενήντα χιλιόμετρα πορεία. Πενήντα χιλιόμετρα με τα όπλα στα χέρια και μόλις φτάναμε στο στρατόπεδο, αφού είχαμε κάνει πενήντα χιλιόμετρα θα κάναμε σκοποβολή. Αφού είχαμε περπατήσει όλο το βράδυ, γιατί φεύγαμε μία η ώρα το βράδυ και γυρνάγαμε εφτά το πρωί και όπως ήμασταν κουρασμένοι θα κάναμε σκοποβολή. Εκεί είναι που μετράει αν έχεις σημάδι μόλις έχεις κουραστεί. Πως θα αντιδράσεις στην κούραση θέλανε να δουν. Και κάνω δέκα στα δέκα. Κανείς δεν κάνει δέκα στα δέκα. “Κύριε διοικητά, του λέω, σας το είπα, το προηγούμενο όπλο ήταν στραβό”.

Μου λέει: “ξαναρίξε”. Δέκα στα δέκα. “Ξαναρίξε”, τρίτη φορά. Δέκα στα δέκα. “Είκοσι μέρες τιμητική αγόρι μου. Μπράβο. Σου βγάζω το καπέλο αγόρι μου. Είχες δίκιο, είχες δίκιο, μπράβο”».

«Μπράβο»

«Είχα και ένα παλικάρι, ένα φανταράκι τρελό και τον βγάζουν αναφορά να παρουσιαστεί στον διοικητή, μπροστά σε όλους. Και είχε φάει τόσες φυλακές και δυο μήνες τα είχε παίξει, δεν είχε βγει από το στρατόπεδο δυο μήνες. Και όπως είμαι εγώ εδώ στα πέντε μέτρα, είναι ο διοικητής.

Του λέει ο διοικητής “στη χαρίζω τελευταία φορά, από δω και πέρα θα έχεις να κάνεις μαζί μου, με κανέναν άλλο”.

“Κύριε διοικητά: Και ‘γώ σας την χαρίζω”. Μπαπ-μπαπ και πέφτει η σφαίρα. Αν του ‘ριχνε μια μέρα φυλακή, τον είχε πυροβολήσει. Όλοι τα παίξαμε. Όλο το στρατόπεδο. “Κύριε διοικητά, σας την χαρίζω και γω”. Μπαπ-μπαπ η σφαίρα.»

«Θα τον πυροβολούσε;»

«Ναι. Το είχε οπλισμένο. Μέσα η σφαίρα. Καταλαβαίνεις τώρα; Είχε έτοιμη τη σφαίρα να του ρίξει. Το είχε πάρει απόφαση. “Μια μέρα φυλακή να μου ρίχνατε, σας είχα εκτελέσει”. Στα πέντε μέτρα. Στα πέντε μέτρα απόσταση με το Τζι-τρία, θα του άνοιγε μια τρύπα τόση…»

«Τι λες ρε;»

«Ναι».

«Φίλος; Να κατεβαίναμε στο Βίλατζ; Να πάμε να κάνουμε ένα τσιγάρο και να πάρουμε το Β18 ή το 820. Όποιο περάσει. Να κάνουμε ένα τσιγάρο και παίρνουμε το επόμενο. Να πάμε μια βόλτα στο Βίλατζ. Έτσι μια βόλτα. Κάνουμε το τσιγάρο μας και φεύγουμε».

Φίξιον και νον φίξιον προτάσεις

Ο Δολοφόνος του Αρχιφύλακα Φούφα ενώπιον του Κακουργιοδικείου Αθηνών

Σκιαδόπουλος

Σήμερα το πρωί στο Κακουργιοδικείο, προεδρεύοντος του κ. Πουρναρά και με εισαγγελέα τον κ. Ρηγανάκο άρχισε η δίκη του Σκιαδόπουλου, φονέα του αρχιφύλακα Φούφα, στην τραγική δολοφονία που έλαβε χώρα στις 28 Νοεμβρίου 1932 στο τέρμα της οδού Λιοσίων.

Το θύμα, αρχιφύλακας Φούφας, με πολιτικά ρούχα
Το θύμα, αρχιφύλακας Φούφας, με την αστυνομική του στολή

Πριν αρχίσει η εξέταση των μαρτύρων, εκλήθη ο κατηγορούμενος στον οποίον απαγγέλθηκε η κατά το παραπεμπτικό βούλευμα κατηγορία φόνου του αρχιφύλακα Λαϊνά και ανεραίσεως κατά του αστυφύλακα Γ. Ζαφειρόπουλου.

Κατόπιν επειδή δεν απάντησε σε ερώτηση του Προέδρου εάν άλλοτε καταδικάσθηκε, εκ του ποινικού μητρώου αποδείχτηκε ότι έχει καταδικασθεί σε τριών μηνών φυλάκιση για κλοπή, σε δυο μηνών φυλάκιση για κλοπή, σε έξι μηνών φυλάκιση για κλοπή, σε εννιά ετών και έξι μηνών ειρκτή για κλοπή και διάρρηξη, σε ένα έτος φυλάκιση για χασισοποσία, σε έξι μήνες, σε ένα μήνα και σε οκτώ μήνες φυλάκιση για εμπορία ναρκωτικών. Επίσης απεδείχθη ότι υπάρχει ένταλμα σύλληψης του και για άλλες αξιόποινες πράξεις.  

Το ακροατήριο πυκνότατο από πρωίας και γεμάτο ενδιαφέρον. Ήτοι μεγάλος αριθμός ομότεχνων του κατηγορουμένου που τον προσβλέπουν με συμπάθεια και θαυμασμό και πλήθος αστυνομικών, οι οποίοι δεν έφτασαν στο δικαστήριο μόνο για να παρακολουθήσουν την δίκη από ενδιαφέρον για τον μακαρίτη συνάδελφο τους αλλά και για να προλάβουν τυχών δράση των ομότεχνων του κατηγορουμένου κακοποιού. Μέγας αριθμός και θηλέων κομψών ακροατριών. 

Ο κατηγορούμενος προσήλθε με ισχυρά συνοδεία και λόγω των προηγούμενων πραξικοπημάτων απόδρασης του, οι χειροπέδες του φοριούνταν αμέσως στα διλήμματα της δίκης.

Μάλλον ατάραχος, καλοντυμένος, καλοχτενισμένος και υπερήφανος, θα έλεγε κανείς, άκουγε με μειδίαμα τις εις βάρος του ερωταποκρίσεις.

Ο κατηγορούμενος Σκιαδόπουλος παρακολουθεί την διαδικασία

«Δεν κατάλαβα πως έγινε» μου λέει. «Ύστερα από δυο μέρες θυμήθηκα έτσι πάνω κάτω τι έγινε. Ίσως το χασίς και η ζαλάδα που είχα εκείνες τις μέρες μ’ έκαναν να μην καταλαβαίνω».

Η διαδικασία

Η δίκη άρχισε λίγο πριν τις δέκα. Πρώτος εξετάστηκε ο αρχιφύλακας Λαϊνάς ο οποίος συνόδευε τον Φούφα κατά την μοιραία εκείνη μέρα του φόνου.

«Επιστρέφαμε με τον Φούφα από τις Τρεις Γέφυρες. Στο τέρμα Λιοσίων μπήκαμε σε ρυμουλκούμενο όχημα έως ότου έρθει το τραμ. Εκεί που συζητούσαμε, ξαφνικά πετάχτηκε όρθιος ο Φούφας και με διέταξε να κατέβω. Τον ακολούθησα σε απόσταση τριών μέτρων μη γνωρίζοντας περί τίνος επρόκειτο. Όταν όμως τον πλησίασα στα δύο μέτρα άκουσα πυροβολισμούς. Σαστισμένος είδα τον Φούφα να λυγίζει και να πέφτει ανάσκελα. Τον δε Σκιαδόπουλο να μου προτείνει το περίστροφο. Ταραγμένος δεν μπόρεσα να ανασύρω αμέσως το περίστροφο μου. Πάντως με την κίνηση που έκανα με πυροβόλησε δυο φορές ο Σκιαδόπουλος και έπειτα ετράπη σε φυγή με κατεύθυνση προς την Ομόνοια. Εντωμεταξύ ανέσυρα το περίστροφο μου και τον καταδίωξα πυροβολώντας δις κατά αυτού. Η δεύτερη εκ των σφαιρών μου έθραυσε την βιτρίνα ενός καταστήματος. Συγχρόνως είδα τον Σκιαδόπουλο να πίπτει χάμω. Υπέθεσε πως τον πλήγωσα και προχώρησα κοντά του ανύποπτος. Τότε τον είδα να σηκώνεται και να πυροβολεί εκ νέου και ύστερα να εισέρχεται στην οδό Συλιβρίας. Από πάνω ερχόταν τρέχοντας ο Ζαφειρόπουλος. Έστρεψε και εναντίον του το περίστροφο, πυροβόλησε και κατά αυτού άπαξ και κατόπιν χώθηκε σε μια πόρτα. Εξαγριωμένος μας φώναζε να τον πάμε στην εισαγγελία.»

Καλείται κατόπιν ο έτερος μάρτυρας αστυφύλακας Ζαφειρόπουλος ο οποίος καταθέτει τα εξής:

«Άκουσα τους δυο πυροβολισμούς και έτρεξα προς την διεύθυνση από την οποία προέρχονταν. Καθ’ οδόν άκουσα και άλλους τέσσερις πυροβολισμούς. Όταν έφτασα στην οδό Συλιβρίας είδα να την ανέρχεται ο Σκιαδόπουλος με το περίστροφο στο χέρι και να τον καταδιώκουν ο Λαϊνάς και μερικοί πολίτες. Δεν μπόρεσα να αντιληφθώ τι συνέβαινε οπότε βλέπω τον Σκιαδόπουλο να μου προτείνει το περίστροφο και να μου φωνάζει:

“Πίσω, και σε έφαγα και σένα!”

Συγχρόνως πυροβόλησε. Η σφαίρα με κτύπησε στον καρπό του δεξιού χεριού. Τότε κρύφτηκα πίσω από ένα δένδρο ενώ ο Σκιαδόπουλος χώνονταν σε μια αυλή. Εκεί σε λίγο τον πιάσαμε».

Η απόφαση

Την 10η νυχτερινή ακούσθηκε η βαριά φωνή του προέδρου:

«Επιβάλλεται στον κατηγορούμενο η εσχάτη των ποινών».

Στο άκουσμα της ποινής του θανάτου τα μάτια του Σκιαδόπουλου το βεβιασμένο πικρό χαμόγελο άνθιζε στα χείλι του ενώ δυο χοντρά δάκρια έπεφταν στα δεμένα χέρια του

«Κουράγιο», του ψιθύρισε κάποιος από τους αστυνομικούς που τον καταδίωκαν προ του εγκλήματος του.

«Στο μπουντρούμι θα με βάλουνε;»

«Γιατί Σταμάτη; Φοβάσαι το μπουντρούμι και δεν φοβάσαι τον θάνατο;»

«Μοναξιά βρε αδελφέ. Έπειτα είχαμε τις δουλειές μας στη φυλακή…  Δεν στο είπα πως του Συγγρού είναι η καλύτερη αγορά πρέζας; Διακόσια παιδιά εκεί μέσα είναι η πελατεία μου»

Τον τράβηξαν στο αυτοκίνητο γιατί είχε μεγάλη όρεξη για συζήτηση. Μας χαιρέτησε σαν ένας άνθρωπος που πάει να κανονίσει μεγάλες και σπουδαίες υποθέσεις. Το αυτοκίνητο ξεκίνησε. Ακούστηκε από αυτό η φωνή του:

«Γεια σας! Γεια σας!». Χαιρετούσε τους περίεργους.

Μ. Γοργός

14/2/1933

Παρακολουθήστε τα ρεπορτάζ του Μ. Γοργού μέσα από το ηλεκτρονικό περιοδικό του red n’ noir

Τσεκάρετε τρου κράιμ βιβλία και βιβλία για φυλακές:

Journals n’ spirits 2023

Journals n’ spirits

Το Journals n’ spirits 2023 θα διεξαχθεί στο βιβλιομπάρ του red n’ noir (Δροσοπούλου 52, Κυψέλη) στις 3,4 και 5 Νοεμβρίου 2023 (Πρώτο ΠΣΚ).

Πρόκειται για τριήμερο φεστιβαλάκι με στόχο την συνομιλία, συνεργασία και ανάδειξη του παραδείγματος μικρών και εναλλακτικών δημοσιογραφικών μέσων στην κάλυψη κρίσιμων ζητημάτων.

Η πρώτη μέρα, Παρασκευή 3 Νοεμβρίου 2023, θα είναι αφιερωμένη στην κλιματική κρίση, τις συνέπειες της και το αφήγημα της εξουσίας όπως εμφανίζεται μέσω των κυριάρχων μίντια. Στην «πράσινη ανάπτυξη», τους τοπικούς αγώνες για την προστασία του περιβάλλοντος, στην παρουσία στην δημόσια σφαίρα και τις επιθέσεις που δέχονται προκειμένου να παραγκωνιστούν από αυτήν (slapp).

Η δεύτερη μέρα, Σάββατο 4 Νοεμβρίου 2023, θα είναι αφιερωμένη στο Ναυάγιο της Πύλου. Τέσσερα ανεξάρτητα μέσα θα μιλήσουν για τις έρευνες τους, τα σημεία που φωτίζονται από αυτές, τις διαφορές με το κυρίαρχο αφήγημα και τα εμπόδια που συνάντησαν.

Η τρίτη μέρα, Κυριακή 5 Νοεμβρίου 2023, θα είναι αφιερωμένη στην ανίχνευση του σημερινού μιντιακού και σοσιλαμιντιακού τοπίου μέσα στο οποίο καλούνται να λειτουργήσουν τα μικρά και εναλλακτικά μέσα. Στις κλειστές δομές προσφύγων και την προοπτική απαγόρευσης πρόσβασης σε δημοσιογράφους. Στην αντιπροσφυγική ρητορική μέσα από τα κυρίαρχα μίντια και σόσιαλ μίντια, στην άνοδο της ακροδεξιάς και τα σόσιαλ μίντια. Το τριήμερο θα κλείσει με την συζήτηση γύρω από την βιωσιμότητα των εναλλακτικών μέσων και τους τρόπους που αυτά μπορούν να μείνουν ανεξάρτητα.

Το πρόγραμμα:

Παρασκευή 3 Νοεμβρίου 2023

18:30 Από τις Σκουριές μέχρι τις Σταγιάτες- επικοινωνιακές τακτικές | Χρήστος Αβραμίδης | Jacobin greece
19:30 Οι αγωγές slapp ως μέσο φίμωσης του λόγου | Σταυρούλα Πουλημένη | alterthess
20:30 Ανεμογεννήτριες στα καμένα του Έβρου | Νεκταρία Ψαράκη και Γεωργία Κριεμπάρδη | the press project
21:30 Πυρκαγιές στον Έβρο και φασιστικά πογκρόμ | Γεωργία Κριεμπάρδη | the press project

Σάββατο 4 Νοεμβρίου 2023

18:30 Δίνοντας τον λόγο στους 9 ναυαγούς που ξεβράστηκαν στις ελληνικές φυλακές | Λουκάς Σταμέλλος | omniatv
19:30 Ναυάγιο στην Πύλο: Από την υλοποίηση ως τη συγκάλυψη ενός εγκλήματος | Νεκταρία Ψαράκη | the press project
20:30 Πεθαίνοντας στη Μεσόγειο μπροστά στις κλειστές κάμερες των Αρχών | Σταύρος Μαλιχούδης | solomon
21:30 Η βύθιση, η συγκάλυψη και η σχέση των πραγματικών διακινητών με την ελληνική κυβέρνηση | Ιωάννα Λουλούδη | reporters united

Κυριακή 5 Νοεμβρίου 2023

18:30 Το υπό διαβούλευση «νέο Προσφυγικό» στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης | Σοφοκλής Αρχοντάκης | 2020mag.gr
19:30 Άνοδος ακροδεξιάς και σόσιαλ μίντια | Νίκος Σμυρναίος | Πανεπιστήμιο Τουλούζης
20:30 Αντιπροσφυγική ρητορική, μίντια και σόσιαλ μίντια| Δημήτρης Ελαφρόπουλος και Πάνος Τσιμπούκης | Πανεπιστήμιο Τουλούζης
21:30 Εργασία σε εναλλακτικά vs μέινστριμ μέσα | Κων/νος Πουλής και Άννα Νίνη | the press project και omniatv.

Journals n’ spirits

Οι εκδηλώσεις αναλυτικά

Από τις Σκουριές μέχρι τις Σταγιάτες- επικοινωνιακές τακτικές | Χρήστος Αβραμίδης | jacobin

Από τις Σκουριές μέχρι τις Σταγιάτες τα κυρίαρχα ΜΜΕ επιλέγουν διαφορετικές τακτικές προκειμένου να προωθήσουν τους στόχους των μεγάλων οικονομικών και πολιτικών συμφερόντων, με τα οποία άλλωστε σε πολλές περιπτώσεις έχουν και κοινό μετοχικό κεφάλαιο. Παραθέτουμε κάποιες επικοινωνιακές τακτικές και τις αντιπαραβάλουμε με την κάλυψη που υπήρξε από τα εναλλακτικά ΜΜΕ.

Οι αγωγές slapp ως μέσο φίμωσης του λόγου | Σταυρούλα Πουλημένη | alterthess

Το φαινόμενο των Slapp αγωγών έχει ανοίξει τη συζήτηση γύρω από το δικαίωμά μας στην πληροφόρηση και την πολιτική πράξη. Μέσα από την υπόθεση της αγωγής εναντίον του Alterthess συζητάμε για μια συνολική προσπάθεια επίθεσης στην ελευθερία του Τύπου και στα περιβαλλοντικά κινήματα. Παράλληλα σχολιάζουμε την εργαλειακή χρήση της νομοθεσίας για την  προστασία των προσωπικών δεδομένων στον σκοπό της απόκρυψης πληροφοριών για τα ζητήματα δημοσίου ενδιαφέροντος.

Ανεμογεννήτριες στα καμένα του Έβρου | Νεκταρία Ψαράκη και  Γεωργία Κριεμπάρδη | the press project

Με ανακοίνωσή της η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία αποκάλυψε ότι η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας – Θράκης σε συνεργασία με το ΥΠΕΝ ενέκριναν την τοποθέτηση ανεμογεννητριών στα καμένα του Έβρου, την ίδια ώρα που η αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου (ΟΦΥΠΕΚΑ) είχε δώσει αρνητική εισήγηση. Μετά τις αντιδράσεις, το ΥΠΕΝ ανέστειλε αυτή την «οικονομική δραστηριότητα» για έναν χρόνο, με το ζήτημα να εξακολουθεί να γεννά ερωτήματα ως προς το ποια είναι τα κριτήρια τα οποία υπερίσχυσαν της εισήγησης του ΟΦΥΠΕΚΑ. Η αρμόδια υπηρεσία του υπουργείου για την ολοκληρωμένη διαχείριση των φυσικών περιοχών υπάρχει μόνο φωτογραφικά. Οι γνωμοδοτήσεις παρακάμπτονται και εν τέλει οι αποφάσεις για τις επενδύσεις στο χώρο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας παίρνονται μόνο σε πολιτικό επίπεδο εξυπηρετώντας τα ισχυρά λόμπι στο χώρο της αιολικής ενέργειας, χωρίς επιστημονική βάση και χωρίς συγκροτημένο σχέδιο για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.

Πυρκαγιές στον Έβρο και φασιστικά πογκρόμ | Γεωργία Κριεμπάρδη | the press project

Το Τhe Press Project αποκάλυψε και δημοσίευσε μια σειρά ρεπορτάζ που έφερναν στο φως τα μηνύματα που αντάλλασσαν οι ακροδεξιοί Εβρίτες στην ομαδική που είχαν δημιουργήσει στο viber, με όνομα «Εβρίτες εν δράση». Στο γκρουπ βρίσκονταν και ο φασίστας που συνελήφθη για την απαγωγή 13 προσφύγων, όπως και οι φερόμενοι συνεργοί του. Τα μηνύματα ήταν σοκαριστικά. Καλούσαν σε δολοφονίες.

Μετά από αυτά, ο Αντεισαγγελέας του Αρείου Πάγου Γιώργος Σκιαδαρέσης απέστειλε διπλή παραγγελία τόσο στην Εισαγγελία Πρωτοδικών της Αθήνας όσο και στην Εισαγγελία της Αλεξανδρούπολης για τα φαινόμενα ρατσιστικής βίας που εκδηλώνονταν. Ανάμεσα στα δημοσιεύματα, που προκάλεσαν την αντίδραση της εισαγγελίας του Αρείου Πάγου, είναι ρεπορτάζ της Γεωργίας Κριεμπάρδη στο TPΡ.

Δίνοντας τον λόγο στους 9 ναυαγούς που ξεβράστηκαν στις ελληνικές φυλακές | Λουκάς Σταμέλλος | omniatv

Εννιά άνθρωποι που σώθηκαν από πνιγμό στο ναυάγιο της Πύλου, βρίσκονται στην φυλακή με τις κατηγορίες της πρόκλησης ναυαγίου, ανθρωποκτονίας από αμέλεια, εγκληματική οργάνωση και έκθεση ζωής σε κίνδυνο ενώ είναι πολύ πιθανό να είναι απλώς οι άνθρωποι που ενήργησαν πιο δραστήρια σε ένα καθεστώς απόγνωσης. Το omniatv ταξίδεψε στις φυλακές Ναυπλίου, βρήκε επαφή με τους κατηγορούμενους και επί σειρά ημερών συνομίλησε τηλεφωνικώς μαζί τους προκειμένου να δώσει χώρο και στις δικιές τους μαρτυρίες.

Ναυάγιο στην Πύλο: Από την υλοποίηση ως τη συγκάλυψη ενός εγκλήματος | Νεκταρία Ψαράκη | the press project

Τις πρώτες πρωινές ώρες της 14ης Ιουνίου 2023 σημειώθηκε το πιο θανατηφόρο  ναυάγιο μεταναστών στη Μεσόγειο Θάλασσα με αποτέλεσμα τον θάνατο 650 προσφύγων, με την πλειοψηφία αυτών να είναι γυναίκες και παιδιά. Πολύ γρήγορα, το συμβάν απέκτησε όνομα και πρόσωπο: Έγκλημα, με πρωταγωνιστές τον πολυπλόκαμο μηχανισμό της αντιμεταναστευτικής πολιτικής που χαράσσει η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας τα τελευταία τέσσερα και πλέον χρόνια.

Υπουργεία, Frontex, Ελληνική Ακτοφυλακή, Δικαιοσύνη και Μέσα Ενημέρωσης σε πλήρη ευθυγράμμιση – και με διακριτούς ρόλους ο καθένας -οργανώνουν και συγκαλύπτουν τα ρατσιστικά εγκλήματα σε θάλασσα και στεριά απολαμβάνοντας με περίσσια αλαζονεία την ατιμωρησία τους. Όμως, τέλειο έγκλημα δεν υπάρχει.

Στην υπόθεση του ναυαγίου της Πύλου οι συνεργοί απέτυχαν. Το αφήγημα αποδομήθηκε. Η Ελληνική Δικαιοσύνη κατηγόρησε 9 αποδιοπομπαίους τράγους οι οποίοι φυλακίστηκαν και λοιδορήθηκαν, με μία δίκη παρωδία να είναι προ των πυλών. Το Ναυτοδικείο Πειραιά με αφορμή τις δημοσιογραφικές αποκαλύψεις – μεταξύ αυτών και του The Press Project – ξεκίνησε τη δική του διερεύνηση για τις ευθύνες του πληρώματος του σκάφους 920, οι επιζώντες του ναυαγίου κατέθεσαν μηνυτήρια αναφορά, οδηγώντας τις Ελληνικές Αρχές προ των ευθυνών τους, ενώ στην υπόθεση συνεχίζει να πέφτει δημοσιογραφικό φως με τις αποκαλύψεις να διαδέχονται η μία την άλλη.

Πεθαίνοντας στη Μεσόγειο μπροστά στις κλειστές κάμερες των Αρχών | Σταύρος Μαλιχούδης | solomon

Τα ξημερώματα της 14ης Ιουνίου, οι υπερσύγχρονες κάμερες του ΠΠΛΣ-920 παρέμειναν κλειστές. Το φονικότερο ναυάγιο εντός της ελληνικής Ζώνης Έρευνας και Διάσωσης, ένα από τα μεγαλύτερα που γνώρισε ποτέ η Μεσόγειος, φέρεται να μην έχει αποτυπωθεί οπτικά.

Υπάρχουν αεροφωτογραφίες του υπέρφορτου αλιευτικού πολλές ώρες πριν. Βίντεο που τραβήχτηκαν από παραπλέοντα τάνκερ, πριν λάβουν εντολή να αποχωρήσουν από το σημείο. Δορυφορικές εικόνες που αποτυπώνουν την κίνησή του.

Αλλά οι ακριβείς συνθήκες κατά τις οποίες ανετράπη το Adriana ανοιχτά της Πύλου, οδηγώντας στον θάνατο τουλάχιστον 600 ανθρώπων, παραμένουν άγνωστες.

Σε ένορκες καταθέσεις και συνεντεύξεις τους, ορισμένοι από τους μόλις 104 επιζώντες αποδίδουν την βύθιση του αλιευτικού σε απόπειρα ρυμούλκησής του προς τα ιταλικά νερά από σκάφος του Λιμενικού Σώματος.

Το Λιμενικό υπογραμμίζει ότι έσωσε ανθρώπινες ζωές, και υποστηρίζει ότι για την ανατροπή του σκάφους ευθύνεται η αναταραχή των επιβαινόντων.

Το σκάφος ΠΠΛΣ-920 του Λιμενικού Σώματος, το μόνο σκάφος στο σημείο κατά την ανατροπή του Adriana, όφειλε να καταγράφει τις ενέργειές του, αφού σε έγγραφο της Frontex από το 2021 περιλαμβάνεται σύσταση προς τις ελληνικές αρχές για συνεχή καταγραφή των επιχειρήσεων.

Απ’ τη βύθιση στη συγκάλυψη και η σχέση των πραγματικών διακινητών με την ελληνική κυβέρνηση | Ιωάννα Λουλούδη | reporters united

Η σχέση των πραγματικών διακινητών πίσω από το ναυάγιο της Πύλου με τον Λίβυο στρατηγό Χαλίφα Χαφτάρ, με τον οποίο μέχρι πρόσφατα η ελληνική κυβέρνηση ανέπτυσσε στενές σχέσεις ενώ η ΕΕ αναζητά συνεργασία μαζί του για να περιορίσει τη μετανάστευση…

Οι συνεντεύξεις με 17 επιζώντες, συγγενείς επιβατών και ένα δίκτυο πηγών στη Λιβύη ρίχνουν φως στο εάν οι εννέα Αιγύπτιοι που συνελήφθησαν στην Ελλάδα είχαν πράγματι τον ρόλο που τους αποδίδεται από τις ελληνικές αρχές.

Το υπό διαβούλευση «νέο Προσφυγικό» στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης | Σοφοκλής Αρχοντάκης | 2020mag.gr

Ο Σοφοκλής Αρχοντάκης θα μιλήσει για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι δημοσιογράφοι που ασχολούνται με το προσφυγικό και θα ανοίξει ένα μικρό παράθυρο στις συζητήσεις των αρχηγών των κρατών-μελών, για το νέο Προσφυγικό που είναι σε διαβούλευση στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Άνοδος ακροδεξιάς και σόσιαλ μίντια | Νίκος Σμυρναίος | Πανεπιστήμιο Τουλούζης

Η ακροδεξιά στην Ελλάδα έχει επεκταθεί, έχει νομιμοποιηθεί στο δημόσιο διάλογο και έχει κανονικοποιηθεί τόσο ιδεολογικά όσο και πολιτικά. Ο χώρος της ακροδεξιάς διαθέτει πλέον μια ομοιογενή και ισχυρή δομή λόγου, νέους και πληθώρα πολιτικών εκφραστών και μια ποικιλία κοινωνικών ομάδων αναφοράς, στοχευμένων ακροατηριών και θεματικών.

Όσον αφορά τη δομή των δικτύων αλληλεπίδρασης, παρατηρούμε την ανάδυση νέων πόλων έλξης στο πολιτικό πεδίο, όπως το κόμμα Νίκη, καθώς και προσώπων από την κεντρική πολιτική σκηνή ενώ ο ψηφιακός χώρος της ακροδεξιάς περιλαμβάνει ακόμα και εκπροσώπους θεσμικών φορέων.     

Οι μεγάλες σοσιαλμιντιακές πλατφόρμες συμβάλουν στη μαζική διάδοση της ρητορικής μίσους, ρατσισμού, ξενοφοβίας, σεξισμού και ομοφοβίας λόγω του κέρδους που παράγεται από τις αλληλεπιδράσεις των χρηστών γύρω από τέτοιο περιεχόμενο.

Η εισήγηση του Νίκου Σμυρναίου θα βασιστεί στην έρευνα του μαζί με τους Δημήτρη Ελαφρόπουλου, Πάνου Τσιμπούκη, Κατερίνα Μνιέστρη και Ματθαίου Τσιμιτάκη: «Βουβό Κύμα. Διερευνώντας το λόγο και τα δίκτυα της ακροδεξιάς στην ψηφιακή δημόσια σφαίρα».

Αντιπροσφυγική ρητορική, μίντια και σόσιαλ μίντια | Δημήτρης Ελαφρόπουλος και Πάνος Τσιμπούκης | Πανεπιστήμιο Τουλούζης

Η κάλυψη των θεμάτων που σχετίζονται με το μεταναστευτικό από ένα σημαντικό ποσοστό των πιο δημοφιλών κυρίαρχων μέσων ενημέρωσης συμπίπτει σε μεγάλο βαθμό με εκείνη ακροδεξιών περιθωριακών μέσων αλλά σε λιγότερο ωμή και βίαιη μορφή. Οι μετανάστες παρουσιάζονται ως επιθετική δύναμη εισβολής ή ακόμα και ως φυσική καταστροφή ενώ οι λόγοι που τους οδηγούν στην μετανάστευση αποσιωπώνται.

Οι λόγοι που οδηγούν σε αυτήν την ρητορική συνδέονται με την συγκαλυμμένη ιδεολογική τοποθέτηση ορισμένων κυρίαρχων ΜΜΕ αλλά και την εντυπωσιοθηρία με στόχο την αύξηση επισκεψιμότητας.

Σχετικά γεγονότα που καταλαμβάνουν σημαντική ειδησεογραφική κάλυψη σχολιάζονται συστηματικά και μαζικά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Έτσι, επικεντρώνουν τη δημόσια ατζέντα σε θέματα προνομιακά για την ακροδεξιά δημιουργώντας πολιτική δυναμική υπέρ της.

Η εισηγήσεις των Δημήτρη Ελαφρόπουλου και Πάνο Τσιμπούκη θα βασιστούν στην έρευνα τους μαζί με τους Νίκου Σμυρναίου, Κατερίνα Μνιέστρη και Ματθαίου Τσιμιτάκη: «Βουβό Κύμα. Διερευνώντας το λόγο και τα δίκτυα της ακροδεξιάς στην ψηφιακή δημόσια σφαίρα».

Εργασία σε εναλλακτικά vs μέινστριμ μέσα | Κων/νος Πουλής και Άννα Νίνη | the press project και omniatv

Η βιωσιμότητα των εναλλακτικών μέσων, οι τρόποι που αυτά μπορούν να μείνουν ανεξάρτητα. Οι προκλήσεις, τα προβλήματα, οι πραγματικές δυνατότητες, οι ελευθερίες, οι περιορισμοί και τα όρια που έχει η εργασία των δημοσιογράφων στα εναλλακτικά μέσα σε αντιπαραβολή με τα κυρίαρχα.          

Δυο μέρες για την ιστορική μνήμη 2023

Δυο μέρες για την ιστορική μνήμη 2023 c

Το red n’ noir διοργανώνει για τρίτη χρονιά τις «Δυο μέρες για την ιστορική μνήμη 2023». Το Σάββατο και την Κυριακή 21 και 22 Οκτώβρη 2023 στο βιβλιοκαφέ red n’ noir (Δροσοπούλου 52, Κυψέλη). Το διήμερο θα περιλαμβάνει συζητήσεις, προβολές ταινιών και μουσική ενώ θα πλαισιώνεται από θεματικό βιβλιοπωλείο και μπαρ.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ:

ΣΑΒΒΑΤΟ 21 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ

18:30 Η εκκλησία από την κατοχή ως τον εμφύλιο. Ομιλητής: Γιώργος Καραγιάννης δημοσιογράφος, συγγραφέας

19:30 Οι Έλληνες Εβραίοι στην Αντίσταση. Ομιλήτρια: Ελένη Μπεζέ, ιστορικός, μεταδιδακτορική ερευνήτρια

20:00 Η καταστροφή του Εβραϊκού νεκροταφείου στη Θεσσαλονίκη. Ομιλήτρια: Ρίκα Μπενβενίστε, Ιστορικός

21:30 Προβολή ντοκιμαντέρ: «Εκτός ιστορίας», της Φωφώς Τερζίδου. Μια ιστορική αναδρομή στην ιστορία της Εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης και της Κατερίνης. Διάρκεια 69’.

ΚΥΡΙΑΚΗ 22 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ

18:30 Θέατρο χωρίς εισιτήριο. Το θέατρο στο βουνό. Ομιλητής: Κυριάκος Βλαχόπουλος

19:30 Η σημασία του πολιτισμού στο κίνημα της Εθνικής Αντίστασης. Ομιλήτρια: Τασούλα Βερβενιώτη, Ιστορικός

21:30 Μουσική βραδιά με το συγκρότημα Ρωμιοσύνη (Διεύθυνση ορχήστρας Τεό Λαζάρου).

Δυο μέρες για την ιστορική μνήμη 2023

Πολυμέρης Βόγλης: «Η πληθυντική αντίσταση και ο αντιδικτατορικός αγώνας, 1967-1974»

Πολυμέρης Βόγλης πληθυντική αντίσταση

Tο πρώτο σεμινάριο της σεζόν που διοργανώνει το Politics of Liberation είχε καλεσμένο ομιλητή τον Πολυμέρη Βόγλη και θέμα: «Η πληθυντική αντίσταση και ο αντιδικτατορικός αγώνα, 1967-1974».

Τι είναι η πληθυντική αντίσταση;

«Συνήθως αντιλαμβανόμαστε την αντίσταση ως ένα ενιαίο φαινόμενο, που εκδηλώνεται σε συγκεκριμένο χώρο και χρόνο και με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Ωστόσο, τις περισσότερες φορές η αντίσταση δεν έχει ένα κέντρο αλλά είναι διασπαρμένη, είναι ατομική και συλλογική, πολύμορφη και πολυεστιακή, διαρκής και ασυνεχής, μερική και συχνά ατελέσφορη, έχει στιγμές κορύφωσης και περιόδους ύφεσης. Ο αγώνας ενάντια στη δικτατορία των συνταγματαρχών (1967-1974) είναι ένα τέτοιο παράδειγμα πληθυντικής αντίστασης που αναπτύσσεται στην Ελλάδα και το εξωτερικό, περιλαμβάνει διαφορετικές μορφές δράσης και ενώ για μεγάλο χρονικό διάστημα έχει τα χαρακτηριστικά ενός πολιτικού χώρου στη συνέχεια μεταμορφώνεται σε μαζικό κίνημα. Η ομιλία θα έχει ως θέμα την πληθυντική αντίσταση κατά της δικτατορίας και θα επικεντρωθεί σε μια μορφή δράσης, τη λεγόμενη «δυναμική αντίσταση», η οποία επιτρέπει να διερευνήσει κανείς τη σχέση μεταξύ αντίστασης, υποκειμενικότητας και πολιτικής βίας.»

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 22 Σεπτεμβρίου 2023 και ώρα 19:00 στο βιβλιοκαφέ red n’ noir (Δροσοπούλου 52, Κυψέλη).

Δείτε την εκδήλωση εδώ:

Βρείτε τα βιβλία του Πολυμέρη Βόγλη εδώ:

Η τέχνη στη φυλακή από τον μεσοπόλεμο μέχρι σήμερα

Η τέχνη στη φυλακή από τον μεσοπόλεμο μέχρι σήμερα

«Είναι αλήθεια -λέει ο Πέτρος Πικρός- ότι τα χειροτεχνήματα, τα εργόχειρα και εν γένει τα καλλιτεχνήματα των φυλακισμένων, διαδεδομένα στα χαμηλότερα λαϊκά στρώματα, δεν χαίρουν καλής φήμης στους κύκλους του λεγόμενου “καλού κόσμου”. Θεωρούνται κατά κανόνα ως κακής ποιότητας πρόστυχη τέχνη».    

Ο Πέτρος Πικρός, λογοτεχνικός ανατόμος της παραβατικής οικονομίας και της φυλακής του ελληνικού μεσοπολέμου υπήρξε ταυτόχρονα αστυνομικός και δικαστικός ρεπόρτερ. Τη φυλακή δεν την γνώρισε μόνο ως δημοσιογράφος ούτε την παρανομία την παρατήρησε μονάχα ως λογοτέχνης. Είχε κι αυτός την ευκαιρία του να γίνει «συμμετοχικός παρατηρητής», τρόπον τινά, καθώς δυο φορές στην πολυκύμαντη ζωή του υπήρξε πολιτικός κρατούμενος.

Η τέχνη στη φυλακή από τον μεσοπόλεμο μέχρι σήμερα

Η φυλακή και ο κόσμος της παρανομίας διαπερνάει τόσο το λογοτεχνικό όσο και το δημοσιογραφικό του έργο με δεκάδες σχετικά άρθρα που περιγράφουν όψεις της ζωής της. Στο ρεπορτάζ του με τίτλο: «Η τέχνη των φυλακισμένων» τον Ιούλιο του 1929 στην εφημερίδα Πατρίς καταπιάνεται με την τέχνη στη φυλακή το οποίο μου θύμισε τις δικές μου αντίστοιχες εντυπώσεις.

Μου θύμισε συγχρόνως και εκείνο το δέος του λευκού αποικιοκράτη απέναντι στον πρωτόγονο, που για φαντάσου, έχει την ικανότητα αλλά και την ευφυΐα να επιβιώνει στο περιβάλλον του. Σε μια ζούγκλα από κάγκελα και σύρματα, άνθρωποι αναλφάβητοι, ιθαγενείς της ακραίας φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού έχουν πάντα τρόπους, με διάφορες πατέντες και αυτοσχέδια εργαλεία, με μέσα πρωτόγονα, να λύνουν τα προβλήματα της επιβίωσης τους. Η φυλακή λοιπόν, μεταξύ άλλων πολλών πραγμάτων, είναι και ένα πεδίο εξάσκησης της επινοητικότητας των φτωχών.

Πατέντες

Οι εξάδες νερού, για παράδειγμα, έχουν εκείνο το χερούλι το οποίο στις δύο άκρες τους ενώνονται με την πλαστική συσκευασία με αυτοκόλλητα. Αυτό τα αυτοκόλλητα αφαιρούνται και χρησιμοποιούνται ως κολλητική ταινία. Αντίστοιχα στην συσκευασία του Old Horborn καπνού, αν παρατηρήσει κανείς πολύ προσεκτικά, θα δει ότι στην πραγματικότητα το αυτοκλλητάκι της συσκευασία είναι διπλό, επομένως αν τα διαχωρίσεις έχεις δυο αυτοκολλητάκια!

Τα μπουκάλια νερό έχουν δεκάδες χρήσεις. Μια από αυτές είναι να δένονται με λωρίδες κομμένες από σεντόνια που χρησιμοποιούνται ως σκοινιά πάνω σε σκουπόξυλα που θα παίξουν τον ρόλο μπάρας προκειμένου να χρησιμοποιηθούν ως βάρη. Τα σκουπόξυλα με την σειρά τους θα κοπούν στο κατάλληλο μέγεθος τοποθετούμενα στο κενό μεταξύ της βαριάς πόρτας του κελιού και του πλαισίου της ανάμεσα από τους μεντεσέδες ώστε με την πίεση της καθώς ανοίγει να συνθλίψει το ξύλο στο ορισμένο σημείο.  

Οι ίδιες δυσκολίες που εμφανίζονται για πρακτικά θέματα και οι αντίστοιχες λύσεις ισχύουν και για την δημιουργική έκφραση των κρατουμένων. Οι πρώτες ύλες, θέλω να πω, είναι πολύ περιορισμένες είτε λόγω απαγορεύσεων είτε λόγω φτώχειας. Με βασικά εργαλεία ξυλάκια για σουβλάκια, γυαλόχαρτο, ατλακόλ, χαρτόνι και υπομονή ο κρατούμενος μπορεί να φτιάξει μια θήκη για αναπτήρα ή μια κορνίζα. Τα ίδια αντικείμενα μπορούν να φτιαχτούν και με πλέξιμο χάντρας.

Η τέχνη στη φυλακή από τον μεσοπόλεμο μέχρι σήμερα
Χειροποίητες θήκες για αναπτήρα (φτιαγμένοι με ξυλάκια για σουβλάκια) από κρατούμενο στις φυλακές Μαλανδρίνου
Η τέχνη στη φυλακή από τον μεσοπόλεμο μέχρι σήμερα
Χειροποίητη θήκη για αναπτήρα (κεντημένος με χάντρες) από κρατούμενο στις φυλακές Μαλανδρίνου

«Και αν θα επρόκειτο να επεκταθούμε πάρα πολύ θα μπορούσαμε να παρατάξουμε σειρά ντοκουμέντα για να φανεί η καταπληκτική αναλογία μεταξύ τέχνης των καλογέρων και των εγκληματιών» γράφει ο Πικρός. Διαβάζοντας αυτήν την φράση μου έρχεται αμέσως στο μυαλό τα αυτοσχέδια εικονοστάσια που κοσμούν κάποια γωνία στα περισσότερα κελιά, συχνά απέναντι από μια άλλη γωνία διακοσμημένη με ολοτσίτσιδες γυναίκες πάνω σε κομμένες σελίδες τσοντοπεριοδικών.

Η τέχνη στη φυλακή από τον μεσοπόλεμο μέχρι σήμερα
Χειροποίητο εικονοστάσι από κρατούμενο στις φυλακές Κορυδαλλού
Η τέχνη στη φυλακή από τον μεσοπόλεμο μέχρι σήμερα
Χειροποίητη κορνίζα από κρατούμενο στις φυλακές Μαλανδρίνου
Η τέχνη στη φυλακή από τον μεσοπόλεμο μέχρι σήμερα
Χειροποίητο σταυρουδάκι (κεντημένος με χάντρες) από κρατούμενο στις φυλακές Μαλανδρίνου

Το ανεξέλικτο της τέχνης των φυλακών

Η τέχνη της φυλακής μοιάζει να μην έχει κάνει παρά ελάχιστα βήματα για την πρόοδο της από το 1929 και ειρωνικό κι αν είναι, το είχε παρατηρήσει από τότε και ο Πικρός.

«Φυσικά ο φυλακισμένος θα εντείνει όλες τις δυνάμεις του για να εξασφαλίσει τις ανάγκες του, θα ξύσει με το νύχι του τις φλούδες της βρασμένης πατάτας που προσφέρεται ως γεύμα, θα τις ξεράνει και θα τις μετατρέψει με την βοήθεια του σάλιου του σε ένα ωραιότατο πούρο Αβάνας. Αν κατορθώσει να βρει ένα σπίρτο θα επινοήσει τρόπο να το χρησιμοποιήσει τέσσερις φορές χωρίζοντας το κεφάλι του στα τέσσερα. Το ξυλαράκι που θα περισσέψει θα μεταβληθεί σε βελόνα, σε τρυπάνι ή σε σκαλιστήρι. Η κουβέρτα του θα του προμηθεύσει την κλωστή που θέλει κι αρχίζει έτσι το πρώτο εργόχειρο. Αν με ένα σπίρτο γίνονται τόσα, φανταστείτε τι μπορεί να γίνει με μια καρφίτσα. Ένα καρφί έχει εκατό φορές μεγαλύτερη αξία. Αν συμβεί να αποκτήσει και κανέναν ολόκληρο σουγιά είναι ήδη ο ευτυχέστερος. Λίγος φούμος, κανένα μολυβάκι, ο σοβάς του ντουβαριού, το ίδιο το αίμα του από την τσιμπημένη φλέβα του είναι ισάριθμα μέσα παραγωγής καλλιτεχνικών δημιουργημάτων.

Η τέχνη στη φυλακή από τον μεσοπόλεμο μέχρι σήμερα
Η τέχνη στη φυλακή από τον μεσοπόλεμο μέχρι σήμερα

Θα αποκτήσει σιγά-σιγά μια πραγματική βελόνα, αντί της κλωστής της κουβέρτας θα προμηθευτεί λίγο μετάξι, χάντρες όσες θέλει, κανένα κομμάτι πανί, ξύλο, πηλό, μάρμαρο, γυαλί, τενεκέ από τα κουτιά της κονσέρβας, δέρμα από τα παπούτσι κτλ. Όπως και να έχει το πράγμα, οποιεσδήποτε κι αν είναι οι ικανότητες του δεν θα έχει ποτέ τα τέλεια μέσα παραγωγής που διαθέτει ένας ελεύθερος καλλιτέχνης. Αυτός είναι ο λόγος της στασιμότητας και του ανεξέλικτου της τέχνης των φυλακών.»

Αν βρήκες ενδιαφέρον το άρθρο, τσίμπα και κανένα από τα παρακάτω σχετικά βιβλιαράκια:

«H πόλη και ο θησαυρός. Ο θησαυρός είναι η πόλη»: Μια drive blind περιδιάβαση στο μητροπολιτικό χώρο και χρόνο  

Η πόλη και ο θησαυρός

Οι πρώτες γραμμές αυτού του κειμένου γράφτηκαν βράδυ δεκαπενταύγουστου στην πλατεία Εξαρχείων. Παρατηρώντας μηχανικά τη σχεδόν αδεία λαμαρινένια πλατεία, μου έσκασε εκείνο το «φλας» που αναζητούσα εδώ και μέρες για να ξεκινήσω το κείμενο που μου είχε ζητήσει να του γράψω ο αγαπημένος φίλος και σύντροφος Λεωνίδας για το πρόσφατα εκδοθέν βιβλίο του. Τα νοσταλγικά ηλεκτρικά ακόρντα του drive blind, ενός ξεχασμένου indie κομματιού των 90s  που ακουγόταν δυνατά από το καφενείο με οδήγησαν νοερά 30 και πλέον χρόνια πίσω, όταν στα παγκάκια αυτής της πλατείας μάθαινα μέσα από τις γραμμές του fanzine «The world of Suzie Wong» για πρώτη φορά για εκείνο το τραγούδι που έμελε να συντροφεύσει πλήθος στιγμών της νεανικής μου ηλικίας. Παρότι δεν θυμόμουν αν στο τεύχος εκείνο  υπήρχε το κείμενο του Λεωνίδα από το fanzine που βρίσκεται στο ξεκίνημα του βιβλίου του, ο συνειρμός ωστόσο στο μυαλό μου είχε ήδη προφτάσει να πλάσει την δική του ροή εικόνων, σκέψεων και συναισθημάτων, φέρνοντας μπροστά μου την πλατεία των 17 μου χρόνων και συνάμα δίπλα μου, εκείνον τον σχεδόν συνομήλικο μου έφηβο που γνώρισα λίγα χρόνια αργότερα στην ίδια ακριβώς περιοχή, και με τον οποίο μοιραζόμασταν, όπως αποδείχθηκε, την ίδια αγάπη για αυτό που θα μπορούσε να προσδιοριστεί ως underground social media της εποχής, τα fanzines.  

«H πόλη είναι ο θησαυρός» αποφαίνεται ο τίτλος του βιβλίου του Λεωνίδα, και ο θησαυρός αυτός μπορεί να κρύβεται κάτω από μια φαινομενικά άνυδρη στιγμή, κάτω από μια «στεγνή, γαμψή στιγμή» για να χρησιμοποιήσω έναν στίχο του Λεωνίδα, όπως ήταν εκείνες που βίωνα στην καυτή και μονότονη αυγουστιάτικη πλατεία. Αρκεί  ένα απλό ερέθισμα, ο συνειρμός που δημιουργεί ένα τραγούδι και μια ανάμνηση (ή ένα βλέμμα, ένα άγγιγμα, ένα σύνθημα σε τοίχο)  για να τη μετατρέψουν σε πηγή συναισθημάτων, σε αφετηρία αναπόλησης, αναστοχασμού, αυτογνωσίας.  Για να την μετατρέψουν από πόλη «θλιμμένη σαλταρισμένη εχθρική» σε τόπο ερωτικό, από πεδίο που συμπυκνώνει της καπιταλιστικές σχέσεις εξουσίας σε ορμητήριο συντροφικότητας, αγώνα, εξέγερσης, για να την μετατρέψουν εν τέλει από πόλη τους σε πόλη μας.

Αν έπρεπε με μια φράση να πω τι είναι το βιβλίο του Λεωνίδα, θα έλεγα ότι είναι η πυρετώδης –και καμία φορά στα τυφλά- απόπειρα ενός προλετάριου να εντοπίσει εκείνο το δυνάμει απελευθερωτικό που ενυπάρχει «στα πράγματα». Να συντονιστεί με την πραγματική κίνηση που καταργεί την υπάρχουσα τάξη πραγμάτων ∙ μια κίνηση που δεν μπορεί να βρεθεί -και πολύ περισσότερο να συγκροτηθεί- ούτε εκτός της δοσμένης υλικής πραγματικότητας, ούτε σε ένα μακρινό επέκεινα, αλλά στο εδώ και τώρα, από ανθρώπους σφυρηλατημένους στην υπαρκτή δυστοπία της και στην κυοφορούμενη ουτοπία της. Από ανθρώπους δηλαδή σαν το Λεωνίδα, από ανθρώπους που μπορούν να παράγουν συλλογικά, με την ευαισθησία και την ταξική τους συνείδηση, στιγμές τόσο δυνατές όπως εκείνη της «καραβολίδας» από το εκπληκτικό « Η επίπληξη και η τιμωρία», στιγμές που μπορούν να δίνουν εκείνα «τα ξημερώματα» που θα μείνουν για πάντα χαραγμένα στη μνήμη και στη καρδιά μας, ως υπόσχεση των μελλοντικών μικρών και μεγάλων, ατομικών και συλλογικών μας εξυψώσεων.

«H πόλη και ο θησαυρός. Ο θησαυρός είναι η πόλη» είναι ένα βιβλίο για την μητρόπολη. Από ένα άνθρωπο που τη γνωρίζει πολύ καλά και την αγαπά βαθιά γιατί ξέρει ότι μόνο έτσι μπορεί να την αλλάξει!

Άρης Σειρηνίδης

Το βιβλίο: «Η πόλη και ο θησαυρός. Ο θησαυρός είναι η πόλη & άλλα γραπτά [1994-2021]» είναι μια συλλογή ποιημάτων και πεζών του Λεωνίδα Βλάσση και μπορείτε να την βρείτε εδώ

Υποθέσεις δολοφονιών Νίκου Σαμπάνη και Κώστα Φραγκούλη από αστυνομικούς

Υποθέσεις δολοφονιών Νίκου Σαμπάνη και Κώστα Φραγκούλη

Οι Φοίβος Συμεωνίδης και Αλέξανδρος Λιτσαρδάκης μιλάνε σχετικά με υποθέσεις αστυνομικών δολοφονιών Νίκου Σαμπάνη και Κώστα Φραγκούλη για λογαριασμό του omniatv.

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε την δεύτερη μέρα του «books n’ beer 2023» (Σάββατο 10 Ιουνίου 2023), με θέμα την κατάσταση του ελληνικού τύπου όπου έγινε παρουσίαση ανεξάρτητων δημοσιογραφικών ομάδων και παρατηρητηρίων, καθώς και των υποθέσεων που ανέδειξαν τη σεζόν 2022-2023 στο πλαίσιο του δικαστικού ρεπορτάζ.

Δίκη Λιγνάδη

Δίκη Λιγνάδη books n beer 2023

Η Μαρία Λούκα και η Μαρινίκη Αλεβιζοπούλου για λογαριασμό του Lignadis Trial Watch και η Μαρία Κεφαλά για λογαριασμό του 20/20 magazine μιλάνε για την δίκη Λιγνάδη.

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε την δεύτερη μέρα του «books n’ beer 2023» (Σάββατο 10 Ιουνίου 2023), με θέμα την κατάσταση του ελληνικού τύπου όπου έγινε παρουσίαση ανεξάρτητων δημοσιογραφικών ομάδων και παρατηρητηρίων, καθώς και των υποθέσεων που ανέδειξαν τη σεζόν 2022-2023 στο πλαίσιο του δικαστικού ρεπορτάζ.

Υποθέσεις τράφικινγκ Ηλιούπολης και 12χρονης

Η Άννα Νίνη και ο Οδυσσέας Γερονικολός μιλάνε σχετικά με τις υποθέσεις τράφικινγκ (Ηλιούπολης και 12χρονης) για λογαριασμό της δημοσιογραφικής ομάδας του omnia tv.

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε την δεύτερη μέρα του «books n’ beer 2023» (Σάββατο 10 Ιουνίου 2023), με θέμα την κατάσταση του ελληνικού τύπου όπου έγινε παρουσίαση ανεξάρτητων δημοσιογραφικών ομάδων και παρατηρητηρίων, καθώς και των υποθέσεων που ανέδειξαν τη σεζόν 2022-2023 στο πλαίσιο του δικαστικού ρεπορτάζ.

Ο θίασος των μαύρων με τα κροταλίζοντα χείλη!

αποικιακή έκθεση Αθήνα

Το βιβλίο Κανίβαλος του Ντιντιέ Ντενένξ (εκδόσεις oposito) βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα. Σε μια ιστορία που ο συγγραφέας άκουσε σε ένα ταξίδι του στη Νέα Καληδονία και η οποία διασωζόταν μέσω της προφορικής παράδοσης της φυλής των Κανάκ.

Το 1931, 111 Κανάκ μεταφέρθηκαν από τη Νέα Καληδονία στο Παρίσι για να πάρουν μέρος στην Αποικιακή Έκθεση στην οποία συμμετείχαν ως εκθέματα, άνθρωποι από αποικίες που διατηρούσε η Γαλλία σε σχεδόν όλες τις ηπείρους (Ωκεανία, Αφρική, Αμερική, Ασία).

Κάποιες λεπτομέρειες σχετικά με την λειτουργία της Έκθεσης περιγράφει ο Ντενένξ μέσω του αφηγητή και πρωταγωνιστή της ιστορίας Κανάκ Γκοσενέ.

«Μας μάντρωσαν πίσω από τα κάγκελα, σε μια αναπαράσταση χωριού Κανάκ που είχε στηθεί καταμεσής του ζωολογικού κήπου της Βενσέν, ανάμεσα στον λάκκο με τα λιοντάρια και τη λιμνούλα με του κροκόδειλους. Οι κραυγές τους και οι ήχοι τους μας τρομοκρατούσαν. Εδώ, στη Γκραντ Τερ, έχουμε να φυλαγόμαστε μόνο από το νερόφιδο, το τρικό ρεγιέ.»

«Μας πετούσαν ψωμί, μπανάνες, φιστίκια και καραμέλες… Και πέτρες επίσης. Οι γυναίκες χόρευαν, οι άντρες σκάλιζαν με ρυθμό τον κορμό του δέντρου και κάθε πέντε λεπτά κάποιος από μας έπρεπε να πηγαίνει κοντά στα κάγκελα και να βγάζει μια δυνατή κραυγή, δείχνοντας τα δόντια του, για να εντυπωσιάσει τους χασομέρηδες.»

«Στιγμή δεν βρήκαμε ησυχία, ακόμα και το φαί μας ήταν μέρος του θεάματος. Κάθε μια ώρα που χτυπούσαν οι καμπάνες της Παναγίας του Σαιν-Μαντέ, δέκα από εμάς έπρεπε, εκ περιτροπής, να σκαρφαλώνουν σε κοντάρια, να τρεέχουν, να έρπουν, να ρίχνουν σαγκαίες, βέλη και ακόντια.»

Μια Αποικιακή Έκθεση στην Αθήνα

Κάτι αντίστοιχο, αν και πολύ μικρότερης κλίμακας, συνέβη τον Νοέμβρη του 1931 (μόλις δηλαδή τελείωσε η Αποικιακή Έκθεση) στο Θέατρο Αθήναιον που βρίσκονταν στην διασταύρωση των οδών Πατησίων και Μάρνη.

Στις 7 Νοεμβρίου 1931 κάνει την εμφάνιση του στην Αθήνα το πρώτο Λούνα Παρκ το οποίο εκτός από τον θαυματουργό τροχό, σκοποβολή με μπαλίτσες, λαχεία, μοτοσικλετιστές που έκαναν τον κύκλο του θανάτου περιλάμβανε και «έκθεση αραπίνων».

αποικιακή έκθεση Αθήνα

Το μικρό ρεπορτάζ στην καθημερινή στήλη «Ζωή και κίνηση» της εφημερίδας Ακρόπολις τον Νοέμβρη του 1931 έχει τίτλο: «Η Λούνα Παρκ με τις παράξενες αραπίνες, το πείραμα του θανάτου και τις μαϊμούδες». Το άρθρο ξεκινάει με μια πρόσκληση προς τους Αθηναίους: «Συμπολίται! Από σήμερα το βράδυ καλείσθε στο “Αθήναιον” να περάσετε μερικές ώρες ευχάριστες, πρωτότυπες και… εγκυκλοπαιδικές ακόμη».

Σύμφωνα με τον Θεατή, όπως είναι το ψευδώνυμο με το οποίο υπογράφει ο συντάκτης, πρόκειται για μια αρκετά καλά διοργανωμένη μικρογραφία της πασίγνωστης «Λούνα Παρκ» του Παρισιού.  Η εταιρία «Λούνα Παρκ» της Βουδαπέστης, σε συνεργασία με τον έλληνα επιχειρηματία Γ. Πρωτέκδικο εγκατέστησε στο «Αθήναιον» πολλά και διάφορα μηχανήματα τέρψεως, τα οποία θα χαρούν οι Αθηναίοι για μια αρκετά μεγάλη χειμερινή περίοδο.

Το βαρύ πυροβολικό της επιχείρησης, σύμφωνα πάντα με την στήλη, αποτελούν οι πέντε μαύροι του Γαλλικού Κονγκό, τρεις γυναίκες και δυο άντρες, οι οποίοι αφού περιφέρθηκαν σε πολλές γωνιές της γης, καταστάλαξαν στο «Αθήναιον» για να καταπλήξουν τους Αθηναίους. Ο παράξενος αυτός θίασος των Νέγρων αποτελείται από τρεις χαριτωμένες κυρίες, την Κακαλάγκεσε, την Κεγκί και την Κοντογιό και από δυο συμπαθέστατους κυρίους, τον νάνο Κανάρ και τον Ουλί-Ουλί.

αποικιακή έκθεση Αθήνα

Οι τρεις κυρίες παρουσιάζονται με ένα μυστηριώδες στολίδι. Το κάτω χείλος τους, ανοιγμένο σε μια απαίσια πλατύτητα, δέχεται ολόκληρο ένα ξύλινο πιατάκι, ενώ το πάνω συγκαταβατικότερο αρκείτε σε ένα πιο μικρό. Αυτό το κόσμημα που τους δίνει την πιο παράξενη μορφή τους δυσκολεύει παράλληλα στην τροφή, αναγκάζοντας τους να καταπίνουν μόνο πολτούς και τροφές νερουλιασμένες.

Ο ρεπόρτερ δεν παραλείπει να μεταφέρει στο αναγνωστικό κοινό τους σύντομους φαιδρούς διαλόγους που είχε με τα εκθέματα.

«Συναντώμε στο Αθήναιον την κυρία Κοτογιό. Προσπαθούμε σε γαλλική γλώσσα να της εκφράσωμε τον θαυμασμό μας:

-Βούζ ετ λα μπωτέ περσονιφιέ, μαντάμ! (δηλ. είσθε η προσωποποίησις της ωραιότητας κυρία μου).

Χαμογελάει – Θεέ μου… τι στοματάκι! –και μας αποκρίνεται:

-Μιρσί!… Γού-κα-λί-κακί!

-Κουά;… (Τί)

-Βού… μπον… Σουρλί… κάκι… λικάκα!…

Από… σεμνοτυφίαν απομακρυνώμαστε προς τον καβαλλιέρο της νάνο Κανάρ. Αυτός μιλάει καλύτερα τη γλώσσα του Μολιέρου:

-Ισί… φε φρουά… Ίχ… ιχ… Ατέν γκλας! (Εδώ κάνει κρύο… Αθήνα πάγος…)

Και τουρτουρίζει.»

αποικιακή έκθεση Αθήνα
Διαφήμιση του Λούνα Παρκ στην εφημερίδα Ακρόπολις

Το ρεπορτάζ κλείνει με τη φράση: 

«Μουσική, μπαρ και χορός θα συντελέσουν στην τόνωση του κεφιού, που η νέα αυτή αθηναϊκή όασις μέσα εις την ξεραΐλα της αθηναϊκής ζωής και κινήσεως, δοκιμάζει με τόσα πολλά και άξια υποστήριξης εφόδια να μας παρουσιάση.»    

Αν βρήκες ενδιαφέρον το άρθρο, τσίμπα και κανένα από τα παρακάτω βιβλιαράκια να βγει το μεροκάματο:

Δίκη για τον φονικό ξυλοδαρμό του Ζακ Κωστόπουλου/Zackie Oh

Δίκη για τον φονικό ξυλοδαρμό του Ζακ Κωστόπουλου Zackie Oh books n beer 2023

Η Δάφνη Καραγιάννη και η Άννα Νίνη μιλάνε σχετικά με την δίκη του φονικού ξυλοδαρμού του/της Ζακ Κωστόπουλου/Zackie Oh για λογαριασμό του ZackieOh Justice Watch.

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε την δεύτερη μέρα του «books n’ beer 2023» (Σάββατο 10 Ιουνίου 2023), με θέμα την κατάσταση του ελληνικού τύπου όπου έγινε παρουσίαση ανεξάρτητων δημοσιογραφικών ομάδων και παρατηρητηρίων, καθώς και των υποθέσεων που ανέδειξαν τη σεζόν 2022-2023 στο πλαίσιο του δικαστικού ρεπορτάζ.

Δείτε το βίντεο με την εκδήλωση:

Τσεκάρετε το δικαστικό σκιτσορεπορτάζ εδώ: